مستند «پاییز پنجاه سالگی» با محوریت فرماندهی مردمی «حاج قاسم سلیمانی» در منطقه جنوب شرق به تهیه‌کنندگی «مهدی نقویان» تولید شد. این مستند بلند ۷۶ دقیقه‌ای، دوران حضور «سردار سلیمانی»؛ مرد میدان مقاومت در جنوب شرق کشور مابین سال‌های ۱۳۷۰ تا ۱۳۷۶ را از زبان یکی از فرماندهان ایشان بنام «سردار محمدجمالی» روایت می‌کند، شهید سلیمانی در آن زمان فرماندهی سپاه ثارالله استان کرمان و قرارگاه قدس زاهدان را به عهده داشت. این مستند ۷۰ دقیقه‌ای تولید موسسه‌ فرهنگی هنری اندیشه‌ شهید آوینی و شبکه یک سیما است که برای نخستین بار در شانزدهمین جشنواره مستند «سینما حقیقت» در بخش‌های «جایزه شهید آوینی» و «مسابقه بلند ملّی» به نمایش درخواهد آمد. در ادامه با «محسن اسلام زاده»، کارگردان این مستند به گفت وگو پرداختیم.

اسلام زاده، کارگردان مستند «پاییز پنجاه سالگی» با اشاره به موضوع که روایتی از حضور حاج قاسم در شرق کشوراست گفت: این جریان به دهه ۷۰ و زمانی که لشکر ثار الله از دفاع مقدس بازگشتند، برمی گردد. فرماندهی این لشکر را سردار سلیمانی برعهده داشتند. پس از مدتی به دلیل نا امنی در اواخر دهه ۶۰ و اوایل دهه ۷۰ مسئولیت برقراری امنیت جنوب شرق کشور(سیستان و بلوچستان، کرمان، بخشی از جنوب خراسان و بخشی از شرق هرمزگان) را به حاح قاسم واگذار می کنند. روایتگر این مستند شخصی به نام «محمد جمالی» است. ایشان از نیروهای اطلاعاتی حاج قاسم بودند و در حقیقت این مستند شناخت حاج قاسم از زبان«محمد جمالی» است.

وی از دغدغه خود برای ساختن این مستند گفت و ادامه داد: همگان باید بدانند علت موفقیت ایشان در فرماندهی نیروی قدس،عملیات های برون مرزی و جهان اسلام چه بوده و قاچاق هایی مانند مواد مخدر یا وجود اشرار مسلح در جنوب کشور چگونه حل شده است. باید در خصوص شخصیت ایشان رمزگشایی های بیشتری انجام شود.

این کارگردان درباره ساختار مستند خود توضیح داد: معمولا فیلمسازی در ارتباط با موضوعاتی که در گذشته اتفاق افتاده بسیار سخت است اما من به دنبال خلاقیت در فرم و ساختار فیلم بودم. حضور «محمد جلالی» به عنوان راوی یکی از خلاقیت های این مستند بود با وجود اینکه ایشان در سال ۹۲ شهید شدند و در میان ما حضور ندارند.گوینده در مستند با لهجه شیرین کرمانی سخن می گوید و نریشن هم به همین زبان است. تمام تلاشم را کردم شخصیت هایی را پیدا که از دهه ۷۰ خاطرات بکری داشته باشند، به عنوان مثال شخصی به اسم «حاج بهادر» که در آن زمان به «بهادرخان» معروف بودند در این فیلم حضور دارند. ایشان از اشرار و قاچاقچیان منطقه بودند که دستگیر و حکم اعدام برای وی صادر می شود اما حاج قاسم مانع از انجام این حکم می شوند و در حال حاضر ایشان نخلستانی دارند که کارهای اقتصادی بزرگی انجام می دهند. اولین منبع تحقیقاتی من کتاب «پاییز پنجاه سالگی» به نویسندگی فاطمه بهبودی بود و بعد به صورت جامع تر در مورد این موضوع تحقیق کردم همچنین اسم مستند الهام گرفته از اسم این کتاب است.

وی مهم ترین پیام این فیلم را تعامل با مردم برای رفع مشکلات و معضلات دانست و افزود: علاوه بر قاطعیت نظامی حاج قاسم، مردم داری ایشان در آن زمان زبانزد همه مردم شده بود. سردار سلیمانی مثال معروفی دارند که می گویند «من قصد دارم اسلحه را از شما بگیرم و به جای آن بیل بدهم تا منطقه خود را آباد کنید.» سردار سلیمانی که یک فرمانده نظامی عالی در کشورمان بودند،۳۰ سال بعد از انتقال خود از کرمان به نیروی قدس با وجود مشغله های کاری همیشه سعی می کردند با اشراری که توبه کرده و راه خود را عوض کرده اند هم در ارتباط باشند و خود را نسبت به آنان متعهد می دانستند.

این مستند ساز از مصاحبه ای که با یک مادر و دختر ایشان که «ثریا» نام داشت گفت و عنوان کرد: آن ها از اهالی مناطق محروم جنوب کشور بودند و در تلاش برای یافتن کاری که دنباله روی حاج قاسم باشد، بودند، درحال حاضر هم کارهای مربوط به اشتغال بانوان آن منطقه را انجام می دهند. این موضوع نشان دهنده این است که بعد از چندین نسل هنوز هم عشق حاج قاسم در قلب مردم جاری است و سعی در ادامه دادن راه حاج قاسم که خدمت به مردم بود، می کنند.

وی در خاتمه به تاثیرگذاری شخصیت سردار سلیمانی بر جامعه و زندگی مردم و همچنین نبود ایشان در وضعیت کنونی اشاره کرد و گفت: حاج قاسم کارهایی را انجام داد که غربی ها قادر به انجام آن نبودند،ایشان داعش را شکست دادند و نیروهای مخلص جهان اسلام را سازماندهی کردند. منطقه مسکونی در عراق به نام «جرف الصخر» هست که آمریکایی ها ۲۰ سال نتوانستند وارد آن شوند اما سردار سلیمانی آن جا را از شر نیروهای تکفیری پاکسازی کردند. نه تنها کشور ما بلکه جهان اسلام،کشورهای منطقه و حتی بشریت به حاج قاسم بدهکار هستند زیرا اگر دامنه فعالیت داعش گسترش می یافت مشخص نبود چه اتفاقی برای کشور و مردمان عزیزمان می افتاد. جامعه آزرده است و بیشتر از مواقع دیگر نیاز به حرف زدن داریم البته هستند کسانی که آن راه را ادامه دهند اما جای خالی حاج قاسم همچنان احساس می شود.

خبرنگار: محدثه رضایی