در ماه‌های اخیر حملات تروریستی افزایش یافته که بر اثر آن، صدها نفر ازجمله نیروهای امنیتی کشته شده و روابط اسلام‌آباد با حکومت طالبان در افغانستان که روابط نزدیک با تحریک طالبان پاکستان دارد، با مشکل روبه‌رو شده است.

در این مسیر، روز گذشته نیز بر اثر انفجار یک عامل انتحاری در منطقه قبیله‌ای ایالت وزیرستان شمالی، دست‌کم چهار سرباز کشته و ۲۲ نفر دیگر از جمله ۱۵کارمند شرکت نفت زخمی شدند.
در سال ۲۰۲۲، پاکستان شاهد ۳۶۰ حمله تروریستی بود که منجر به کشته شدن ۹۷۳ نفر شد؛ مسئولیت بسیاری از این حملات را تحریک طالبان برعهده گرفته است. یکی از مرگبارترین حملات، یکی دو هفته پیش در مسجدی در شهر پیشاور رخ داد که بیش از ۱۰۰کشته و ۲۲۰ زخمی بر جا گذاشت؛ حمله‌ای که براساس گفته مقامات، اکثریت قربانیان آن، پلیس و نیروهای امنیتی بوده‌اند. قدس در گفت‌وگو با کارشناسان دلایل افزایش حملات تروریستی در پاکستان و اهداف این حملات را بررسی کرده است.

۳ متهم گسترش ناامنی
محمدرضا منافی، کارشناس مسائل پاکستان درباره افزایش حملات انتحاری در پاکستان به قدس گفت: تحلیل این موضوع ساده نیست و به دلیل پیچیدگی‌هایی که دارد نمی‌توان تحلیل روشنی درباره آن ارائه داد اما اگر بخواهیم به ریشه‌های آن بپردازیم شاید بتوان در قدرت‌گیری طالبان در افغانستان جست‌وجو کرد. به هر حال طالبان افغان وجوه مشترکی با تحریک طالبان پاکستان دارند و گرچه این دو گروه این رابطه را در ظاهر رد می‌کنند اما مقامات دولتی و گاه شخصیت‌های نظامی پاکستان به‌تازگی نوک پیکان اتهامات را به سمت طالبان افغانستان گرفته‌اند.
منافی در ادامه با تأکید بر مؤثر بودن شرایط سیاسی داخلی پاکستان در این اتفاقات، تصریح کرد: باید توجه داشته باشیم بالا گرفتن اختلافات سیاسی بین مسلم لیگ و تحریک انصاف، یعنی نوازشریف و عمران‌خان و تشدید مشکلات اقتصادی کم‌سابقه و وقوع بلایای طبیعی ازجمله سیل در این کشور که بیش از هزارو۷۰۰ کشته و میلیاردها دلار خسارت برجا گذاشت مزید بر علت شده و شرایط را برای مطرح شدن ادعاهای همیشگی طالبان پاکستان فراهم کرده است. وی افزود: طالبان پاکستان مدعی هستند باید یک حکومت بر اساس شریعت اسلامی در پاکستان حاکم شود و حکومت کنونی را که یک حکومت سکولار و مبتنی بر دموکراسی است با تفکراتشان در تضاد می‌بینند، بنابراین تلاش می‌کنند قدرت را در این کشور از آن خود کنند. آن‌ها اکنون که فضا را در پاکستان هم به لحاظ سیاسی و هم ازنظر اقتصادی شکننده می‌بینند با تجدید قوا آمده‌اند تا با ترور بتوانند بیشترین ضربه را به حکومت بزنند و بهره لازم را ببرند.

پای ارتش پاکستان در میان است؟
این کارشناس مسائل پاکستان در پاسخ به این پرسش که ممکن است نیروهای اطلاعاتی پاکستان در وقوع این حملات نقشی داشته باشند، گفت: با توجه به گسترده بودن حمله تروریستی دو هفته پیش پیشاور، این موضوع دور از ذهن است که بخواهیم در قالب تئوری توطئه، نیروهای امنیتی و اطلاعاتی پاکستان را در آن دخیل بدانیم. نیروهای امنیتی پاکستان به آن اندازه در افغانستان قدرت، تسلط و نفوذ دارند که اگر تصور کنند منطقه‌ای در افغانستان به پناهگاه‌ عناصر ضدپاکستان تبدیل شده به شکل‌های مختلف آن‌ها را هدف قرار دهند و از بین ببرند. اگر هم چنین سناریویی درست باشد اکنون دیگر از کنترل نیروهای اطلاعاتی پاکستان خارج شده است.

چاقویی که دسته خودش را برید
محسن روحی‌صفت، دیپلمات پیشین ایران در پاکستان و افغانستان نیز در گفت‌وگو با قدس، تحریک طالبان پاکستان را مسئول حملات تروریستی اخیر دانست و گفت: در ۲۰سال اخیر شاهد تقویت و حمایت طالبان افغانستان از سوی نیروهای اطلاعاتی پاکستان بودیم ولی در آن زمان این نیروها تصور نمی‌کردند با تقویت طالبان در افغانستان، همنام پاکستانی نیز تقویت خواهد شد. اما واقعیت فراموش‌شده این است که این دو گروه، هم‌نژاد و هم‌ریشه هستند و درواقع گروه تحریک پاکستان با الهام گرفتن از آنچه در افغانستان رخ داده تلاش می‌کند سهمی از قدرت در اداره پاکستان داشته باشد.
روحی‌صفت با اشاره به درگیری‌های سیاسی داخلی در پاکستان، به دست پنهان ارتش در برکناری عمران‌خان و روی کار آمدن شهباز شریف اشاره کرد و افزود: به نظر می‌رسد به‌زودی شاهد خارج شدن ارتش از سایه و علنی شدن حضورش در مناسبات سیاسی و در دست گرفتن قدرت هم خواهیم بود. قدرت گرفتن نظامیان و ایفای نقش آن‌ها در مسائل سیاسی پاکستان می‌تواند نتایج جبران‌ناپذیری برای این کشور داشته باشد.
این دیپلمات پیشین کشورمان در پاسخ به این پرسش که آیا ممکن است این وضعیت به یک دومینو در منطقه بینجامد و شاهد قدرت گرفتن طالبان در پاکستان هم باشیم، تصریح کرد: با وضعیت بی‌ثباتی که در عرصه سیاسی، امنیتی و اقتصادی پاکستان شاهد هستیم و افزایش تحرکات گروه‌های تروریستی از جمله تحریک طالبان دور از انتظار نیست که تشدید این وضعیت به سرنگونی دولت منتهی شود. در حال حاضر پاکستان با شرایط سیاسی و امنیتی بسیار خطرناکی روبه‌رو است و در صورتی که شرایط با تعامل نیروهای تأثیرگذار مثل ارتش و سیاسیون با ثبات نشود هر اتفاقی ممکن است.

خبرنگار: سید احمد موسوی