هر چقدر در حوزه زیرساخت‌های ترانزیتی از یک سو و تسهیل قوانین و مقررات و حذف رویه‌های زائد اداری از سوی دیگر کار شود، نقش راهبردی کشورمان در منطقه پررنگ‌تر خواهد شد.
ساخت و توسعه کریدورهای جمهوری اسلامی ایران وقتی محقق می‌شود که برای این اقدام مهم تاریخی به جای مدیریت فردی، یا واگذار کردن این اقدام به وزارت راه و شهرسازی، فرایند مدیریت پروژه به کارگروه ویژه آن سپرده شود. با راه‌اندازی کارگروه ویژه ساخت و توسعه کریدورها، شاهد تصمیم‌گیری سریع و عملیاتی کردن ایده‌ها و برنامه‌هایی خواهیم بود که در کوتاه‌مدت و بلندمدت به آن‌ها نیازمند هستیم. چرا سخن از نیاز کشور به تشکیل کارگروه ویژه ساخت و توسعه کریدورها زده می‌شود؟ زیرا فعال‌تر شدن کریدورهای ترانزیتی از جمله شمال- جنوب، کریدور ترانزیتی ایران، ترکیه و پاکستان(آی‌تی‌آی) در دو حوزه ریلی و جاده‌ای از مبدأ پاکستان و کریدور ترانزیتی از مبدأ قزاقستان و استفاده ایران از ظرفیت‌های به وجود آمده و تسهیلات ارائه شده در گمرکات کشور در حوزه تسهیل ترانزیت از عمده‌ترین دلایل رشد ترانزیت کشور در سال گذشته و استمرار آن در سال جاری است.
برای تأیید این سخن باید به آمار مراجعه کرد. به عنوان مثال در ۶ ماه نخست سال جاری بیش از ۷میلیون و ۲۸ هزار تن کالا از گمرکات ایران ترانزیت شده که این میزان کالاهای ترانزیتی نسبت به مدت مشابه سال پیش حدود ۲۲ درصد افزایش داشته است. با این اوصاف اما هدف‌گذاری ۲۰ میلیون تنی ترانزیت منطقه‌ای ایران را نباید فراموش کنیم که در نخستین اجلاس وزیران ایران و کشورهای ازبکستان، ترکمنستان، تاجیکستان، قرقیزستان و قزاقستان درخصوص توسعه همکاری‌های ترانزیتی و از سوی مرحوم رستم قاسمی، وزیر سابق راه و شهرسازی کشورمان مطرح شد.
اهمیت تشکیل کارگروه ویژه ساخت و توسعه کریدورها آنجا روشن‌تر می‌شود که بدانیم اگر همـه مبادلات کشورهای کریــدور شــمال - جنـوب و یک‌ســوم مبــادلات چیــن و اروپا از مسیرهای ایران انجام شود امـکان کسـب درآمـد ۱۱ میلیـارد دلاری و بلکه بیشتر از ایـن مسـیر بـرای ایـران وجـود دارد. ایـران از معـدود کشـورهایی اسـت کـه از موقعیـت بین‌المللـی خاصـی بـرای ترانزیـت بـار برخـوردار اســت.
البته و در حال حاضر وزارت راه و شهرسازی برای ترانزیت ۳۰ میلیون تن کالا از رهگذر شمال- جنوب برنامه منسجمی با سه محور اساسی تنظیم کرده و امیدوار است آن را در سال‌های آینده افزایش دهد؛ اما نحوه مدیریت تمرکزگرا و بروکراسی چوب لای چرخ بهره‌وری ایران در حوزه کریدوری است که باید مدیریت آن با اختیارات قانونی به کارگروه ویژه آن سپرده شود، البته این کارگروه ملی باید جدا از وزارت راه و شهرسازی و البته فارغ از بروکراسی دست و پاگیر عمل کند تا در فرایند جنگ اقتصادی فعلی، عقب‌ماندگی‌های کشور را در یک برهه زمانی کوتاه جبران کند. خطـوط ریلـی در دسـت بهره‌بـرداری کشـور برابـر ۱۳هزار و ۹۵۴ کیلومتـر، خطـوط ریلـی در دسـت مطالعـه برابـر ۶هزار و ۳۱۲ کیلومتـر و خطـوط ریلـی در دسـت اجـرا برابـر ۳هزار و ۲۶۷ کیلومتـر اسـت.
همچنین بـرای رفـع موانـع رقابتـی شــدن حمل و نقــل ریلــی و جــاده‌ای بــه اقدام‌هایــی نیــاز اســت کــه هــم ضعف‌هــای زیرســاختی در بخــش حمـل ریلـی برطـرف شـود و هـم برخـی مزیت‌هـای یک‌طرفـه کـه در حـال حاضـر بـه نفـع حمـل جـاده‌ای اسـت، تغییــر کنــد و موازنــه‌های بیــن دو مدل حمل و نقــل ایجــاد شــود. بـر اسـاس اسـناد بالادسـتی و طبـق مطالعـات طـرح جامـع حمل و نقـل کشـور، نیـاز بـه توسـعه شـبکه ریلـی به مراتـب بیـش از نیـاز بـه توسـعه شـبکه جـاده‌ای اسـت و مزایـای حمل و نقـل ریلـی نیـز موجـب شـده در اسـناد بالادســتی متعــدد بــر اولویــت حمل و نقــل ریلــی تصریــح و تأکید شــود.
با این حــال در طــول دهه‌های گذشــته، توســعه جاده‌هــا بــا شــتابی باور نکردنــی و چنــد برابــر توســعه ریلــی صــورت پذیرفتــه اســت. بــر اســاس اطلاعات موجـود در طـول ۴۳ سـال گذشـته خطـوط ریلـی تنهـا ۲/۵ برابـر شـده در حالی کـه طـول آزادراه‌هـا طـی همیـن مـدت نزدیـک بـه ۲۰ برابـر و طـول بزرگراه‌هـا نیـز ۳۶/۸ برابـر شـده اسـت. طـول راه‌هـای اصلـی نیـز ۶/۷ برابـر و راه‌هـای روســتایی بیــش از پنج برابــر شــده اســت، بنابراین رشد متوازن در بخش‌های حمل و نقل جاده‌ای و ریلی، دستیابی به اهداف ترانزیتی را میسر می‌کند.
نظر شما