به گزارش قدس آنلاین، تولید محتوایی که بتواند مخاطب را در حوزه کتاب و فرهنگ کتاب‌خوانی جذب کند و تبدیل آن به گفتمانی در فضای مجازی و به تبع آن در زندگی روزانه‌مان کاری دشوار است طوری که هنوز نتوانسته‌ایم به یک قالب مورد توجه برسیم. در سال‌های گذشته در بخش‌های مختلفی چون گفت‌وگو، مسابقه، بخش خبری و... برنامه‌هایی با محوریت کتاب تولید شده است.

برنامه سازی در تلویزیون پخته نشده است!

برنامه‌سازی تلویزیونی با محوریت کتاب در کشورمان هنوز پخته نشده است. البته برنامه «کتاب باز» را می‌توان یکی از موفق‌ترین برنامه‌های تلویزیونی نام برد؛ چرا که هنوز برش‌هایی از این برنامه با مهمان‌هایی چون مرحوم حجت‌الاسلام علی صفوی شاملو، احسان رضایی، رشید کاکاوند، یاسین حجازی و... در فضای مجازی پخش می‌شود و تماشاگران بسیاری را هم در بر می‌گیرد. این برنامه از خردادماه امسال بنا به حواشی و دلایلی دیگر اجرا نشد و در فصل پنجم به کار خود پایان داد.

کتاب ملعبه‌ای برای کارهای فرهنگی

در سال‌های اخیر برنامه‌هایی با محوریت کتاب در قالب مسابقه اما با رنگ و لعاب‌های متفاوت تولید شدند تا کنداکتور برنامه‌های فرهنگی و به ویژه کتاب که سال‌هاست از اهمیت آن در سازمان‌های مختلف گفته می‌شود خالی نماند. سازمان‌ها با برگزاری نمایشگاه‌های کتاب تخفیف‌دار و پویش‌ها و مسابقات ملعبه‌ای شده است تا بتوانند مسئولیت‌های فرهنگی خود را به دور از تأثیرگذاری و فقط گزارش محور انجام بدهند. البته برنامه با محوریت کتاب هم در صدا و سیما برگزار می‌شود اما بدون داشتن ایده‌ای نو که بتواند در میان مخاطبان غیرکتابی تبدیل به گفتمان شود و فقط  برای خالی نبودن کنداکتور پخش صدا و سیما برنامه‌هایی ساخته می‌شود و گاهی هم اصلاً موضوع کتاب به موج فراموشی سپرده می‌شود.

بهار کتاب خواندن همانند پائیز بود

در بهار ۱۴۰۲ و ماه رمضان که ماه نزول قرآن است قرآنی که به صورت مکتوب در دسترس ما وجود دارد و قرآن و ائمه نیز به کتابت اهمیت بسیاری داده‌اند اما انگار در فضای رسانه‌ای و تولید محتوا کم‌ترین اهمیت را دارد. البته باز هم بازار مسابقات، پویش‌ها و معرفی کتاب داغ است اما این که بتوانیم قشر نوجوان و کتاب‌نخوان را به این مسیر هدایت کنیم هنوز لنگ می‌زند.

آیتم‌های چند دقیقه‌ای با کیفیت محتوایی خوب!

این ایام تنها برنامه کتابی که می‌توان از آن نام برد که در فضای رسانه‌ ملی با کیفیت خوبی برگزار می‌شود و البته هنوز نتوانسته مخاطب را جذب کند که همین ضعف در جذب مخاطب هم باید بحث شود.( فقط نوع محتوای تولیدی در رسانه ملی را می‌خواهیم بحث کنیم.) آیتم‌هایی است که در خانه شعر و ادبیات تولید شده و در شب‌های ماه رمضان ساعت ۲۱ از شبکه پنج و برنامه جشن رمضان پخش می‌شود. افراد مختلف درگیر کتاب در این برنامه به معرفی خود، خوانش کتاب، تجربه زیستی خودشان و ... بدون هیچ‌گونه تکلف و حالتی تصنعی گونه می‌پردازند.

«خانه جلال» هم همانند نشست‌های تخصصی است

البته این ایام «خانه جلال» هم از شبکه نسیم پخش می‌شود. برنامه تولیدی«خانه جلال» به تهیه‌کنندگی محمد پورصباغیان و حجت حسن زاده، کارگردانی محمدپورصباغیان و میزبانی آقایان علیرضا افخمی و یوسفعلی میرشکاک در ۱۰۰ قسمت ۵۴ دقیقه‌ای تولید شده است و اولین قسمت آن همزمان با شب یلدا از شبکه نسیم روی آنتن رفت. این برنامه مهمان‌محور  و بخش دیگر آن  کارشناسی است و به موضوعاتی از جمله شاهنامه‌خوانی و هفت پیکرخوانی پرداخته می‌شود. بخش جنبی برنامه هم پرداختن به خاطرات خانم سیمین دانشور است. در هر قسمت هم گریزی به زندگی و آثار جللا آل احمد دارد. روایت‌ها و حکایت‌های یک کتاب فروش هم بخشی از این برنامه است که علی رکاب آن را اجرا می‌کند. در هر قسمت مهمانانی از جمله شعرا، طنزپردازان، مجسمه‌ساز، نقاش و ... حضور خواهند داشت و درباره‌ هنرهای مختلف به گفت‌وگو می‌پردازند و در عین حال از دغدغه‌ها و فلسفه هنر می‌گویند.

سؤالات تکلف‌آمیز و یا پوچ و سطحی

با نگاهی گذرا به چند قسمت از این برنامه متوجه می‌شویم برنامه‌ای است همانند نشست‌های تخصصی که ۲ کارشناس صحبت می‌کنند و موضوعاتی را بیان می‌کنند که بنیادی است به طور مثال در برنامه‌ای که محمد میرکیانی حضور داشت سؤالاتی بنیادی چون چرا باید ادبیات کودک و نوجوان را از بزرگسال جدا کرد؟ و یا سوالات کلیشه‌ای همانند این که چند ساعت کتاب می‌خوانید؟ غرق در چه اثری شده‌اید؟ و... پرسیده می‌شد. این سؤالات گاهی پوچ و گاهی سطحی، بنیادی و تخصصی است و مخاطب عام را نمی‌تواند به خود جذب کند. رسانه ملی جایی است تا حواسمان به مخاطب عام باشد و برای آن‌ها تولید محتوا کنیم. چرا که مخاطب خاص به دنبال محتوای مورد نظر خود می‌رود و حلقه وصلش، برقرار است.

دور شدن از محتوای تخصصی راه نزدیک شدن به مخاطب عام

هرچقدر از فضای رسمی، مطالب و سؤالات تکلف‌آمیز و پوچ و سطحی دور شویم به همان‌اندازه به مخاطب جوان نزدیک‌تر می‌شویم. به طور مثال در برنامه «کتاب‌باز» که در سال ۹۹ پخش شد، یک مهمان ناشناخته از بطن مردم داشت و همین دور بودن از تکلف منجر به این شد که تا به امروز اگر اسم عمو حاتم را در فضای مجازی جستجو کنیم ویدیوهایی از آن برنامه را ببینیم. و یا حتی شعرخوانی‌ها و معرفی‌های کتاب و بیان احساسات و معارفی که در قالب کلمه توسط برخی از افراد بیان شده است را خودمان دست به دست کنیم و بچرخانیم.