حدود ۹ سال پیش در چنین روزی بعد از سقوط شهر موصل به دست تروریست‌های داعش و اشغال بیش از یک سوم عراق توسط این گروهک، آیت الله سید علی سیستانی، مرجعیت عالیقدر شیعیان در عراق فتوای جهاد کفایی برای مقابله با داعش را صادر کرد و منجر به شکل‌گیری نیروهای بسیج مردمی عراق موسوم به سازمان الحشد الشعبی شد که توانست در کنار سایر نیروهای مسلح، به تروریسم داعش در این کشور پایان دهد. روز گذشته نخست‌وزیر و فرمانده کل نیروهای مسلح عراق در آستانه نهمین سالگرد تأسیس حشد الشعبی از مقر فرماندهی این سازمان بازدید و در قالب یک نشست امنیتی با مقامات ارشد آن دیدار کرد. محمد شیاع السودانی در این مراسم تأکید کرد: حشد شعبی اکنون یکی از ارکان اصلی نهادهای امنیتی و نظامی عراق است. در همین راستا، قدس به مناسب نهمین سالروز تشکیل این سازمان مردمی، در گفتگو با کارشناسان نقش حشدالشعبی در حفظ انسجام و یکپارچگی سرزمینی عراق و لزوم ادامه حیات و حتی تقویت بسیج مردمی را مورد بررسی قرار داده است.

نقش بی بدیل حشدالشعبی در امنیت عراق

ایرج مسجدی سفیر پیشین  ایران در عراق با بیان اینکه نیروهای بسیج مردمی بعد از اینکه توسط پارلمان عراق  به رسمیت شناخته شدند امروز به عنوان یکی از سازمان‌های قانونی زیر نظر نیروهای مسلح این کشور انجام وظیفه می‌کنند اظهار داشت: طبعتا نقش حشد در مبارزه با تروریسم و داعش و ایجاد امنیت در این کشور نقش مهمی است. آنها در کنار ارتش و سایر نیروهای عراقی با تقدیم شهدای فراوان نقش بی بدیلی در حفظ تمامیت سرزمینی و امنیت عراق ایفا کرده‌اند.مسجدی تصریح کرد: اینکه آمریکایی‌ها چه می‌گویند یا چه دیدگاهی در رابطه با نیروهای حشدالشعبی و آینده این نیروها دارند اهمیتی ندارد؛ آنها با هر جریان انقلابی مبارز و بومی مشکل دارند و با سازمان های مردم نهاد و مبارز همواره سر ناسازگاری داشته اند. حشدالشعبی با اراده ملی عراق و با فتوای مرجعیت عالی نجف تاسیس شد و فداکاری های بسیاری انجام داد و خواسته های آمریکایی ها هیچ تاثیری در مسیری که حشدالشعبی در عراق در پیش گرفته است نخواهد داشت!

وی اذعان کرد: این نیروها در کنار خدمتی که به امنیت و حفظ تمامیت سرزمینی عراق انجام دادند به واسطه حضور در خط مقدم مبارزه با داعش خدمت بزرگی به منطقه نیز انجام دادند و این حضور جهادی قابل ستایش است. اینکه مطرح می شود امروز و بعد از از بین رفتن داعش چه نیازی به ادامه حضور نیروهای بسیج مردمی در عراق داریم مثل این است که بگوییم کشورها چه نیازی به نیروی نظامی دارند!  سفیر پیشین کشورمان افزود: نیروهای مسلح هر کشور در وهله نخست ضامن بقای آن کشور هستند و در ادامه نقش بازدارندگی در برابر تهدیدات علیه آن کشور ایفا می‌کنند. امروز در وضعیت کنونی ممکن است داعش از میان رفته باشد و امنیت نسبی خوبی برقرار شده باشد اما وجود حشدالشعبی به عنوان یک نیروی سازمان یافته و قدرتمند در عراق همچون سایر نیروهای مسلح تامین کننده و تضمین کننده امنیت پایدار و ضامن بقای این کشور در آینده است.

تکیه گاه عراق

مصیب نعیمی کارشناس مسائل منطقه نیز حشدالشعبی را نیروی برآمده از افراد داوطلب و فداکاری دانست که در آن بازه زمانی به واسطه مبارزه با تروریسم و مقابله با حضور داعش در سرزمین عراق گردهم آمدند؛ نیروهای مردمی که نه فقط بازدارنده بودند که با دادن شهدای بسیار زیاد عراق را از لوث وجود تکفیری ها پاکسازی کردند.

نعیمی با اشاره به اینکه پیش از تشکیل این نیروها عراق پیمان امنیتی با آمریکایی ها به امضا رساند گفت: علی رغم داشتن چنین پیمانی شاهد آن بودیم که نیروهای آمریکایی نه فقط اقدامی در کمک به مردم عراق و نیروهای نظامی این کشور در مقابله با داعش که بخشی از سرزمین عراق را اشغال کرده بود انجام ندادند و بعد از مدتی مشخص شد که گروه تروریستی داعش با چراغ سبز آمریکایی ها در منطقه ایجاد شده بودند. در این شرایط برای مردم عراق مشخص شد که نیروهای آمریکایی قرار نیست به آنها در مبارزه علیه داعش کمک کنند و آنها باید برای مقابله با تروریسم تکفیری دست روی زانوی خودشان بگذارند؛ همین آگاهی سرآغاز تشکیل نیروهای بسیج مردمی عراق شد.

نعیمی با تاکید بر اینکه نیروهای حشدالشعبی در ممانعت از تجزیه عراق و حفظ انسجام و یکپارچگی این کشور نقش مهمی ایفا کردند گفت: شاید برخی که تصور تشکیل چنین نیروی منظمی در عراق را نمی کردند امروز دست به فرافکنی در رابطه با حشدالشعبی بزنند اما نیروی بسیج مردمی امروز به عنوان یک سازمان کارآمد با هویت مورد تایید همه ارکان نظام عراق خود را به عنوان یک نیروی جدی و اساسی  در ساختار نیروهای مسلح این کشور جا انداخته است و با قدرت به کارش ادامه می دهد.  

مردمی بودن؛ تفاوت مهم حشدالشعبی

محمد پارسا نجفی کارشناس مسائل خاورمیانه با اشاره به نقش مهم فتوای آیت الله سیستانی در ایجاد حشدالشعبی دلیل تشکیل نیروی بسیج مردمی عراق را نیازی دانست که عراق برای دفاع از جان و مال و ناموس ان سرزمین داشت.

نجفی اظهار داشت: در شرایطی که عراق در اشغال امریکایی ها بود و تروریسم افسارگسیخته زرقاوی و بعد داعش که سرزمین عراق را به زیر سایه قتل و غارت برده بود. در این شرایط مانع از پیشروی داعش و استمرار تروریبسم در این کشور بشود و این موج را از بین ببرد.

کارشناس مسائل منطقه با بیان اینکه تفاوت حشد با سایر ارگان های نظامی در مردمی بودن آن است تصریح کرد: حشد زمانی ایجاد شد که عراق نیروی نظامی نداشت و یکی از ویژگی های آن این است که در هر استان و منطقه ای با جوانان همان منطقه از هر طایفه و قوم و با هر مذهبی ایجاد شده است.  فرماندهی آن در اختیار کل قوا در عراق که سمت نخست وزیری است قرار دارد یعنی در ساختار قوای مسلح عراق است با این تفاوت که  ماهیت مردمی دارد و افرادی که در آن حضور دارند ارتشی یا پلیس نیستند در ساختارهای مطرح در جهان به این نوع دفاع دفاع میهنی اتلاق می شود؛ ما در ایران بسیج مستضعفین و در یمن کمیته های مردمی معادل حشدالشعبی هستند.

نجفی در پاسخ به این پرسش که دلیل مخالفت آمریکایی ها با ادامه حیات و تقویت نیروی بسیج مردمی عراق چیست گفت: به این دلیل که حشدالشعبی یکپارچگی و بقای عراق را در نظر دارد اما آمریکایی ها به دنبال تجزیه کشورهای منطقه هستند و راهبرد واگرایی را در منطقه دنبال می‌کنند. یعنی همان ساختاری که در شرق اروپا ایجاد کردند و همان هدف را در غرب اسیا دنبال می‌کنند. چه برای ایران، یمن چه برای عراق و چه برای یمن نسخه یکسانی مدنظر بود. بنابراین دلیل خصومت آمریکایی ها با حشدالشعبی به دلیل دفاع این نیرو از مردم عراق است.