به گزارش قدس آنلاین، آن طور که دکتر سعید خدیوی عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی میگوید، به طورمستقیم در هیچ کجا از برنامه هفتم توسعه به موضوع زیارت اشاره نشده است. وی این موضوع را یک نقص جدی برای برنامه توسعه می داند که به پدیده بسیار مهمی مثل زیارت، فارغ از کارکردهای اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی آن در جامعه هیچ توجهی نکرده است.
خدیوی با یاداوری اینکه برنامهریزان در سنوات گذشته نیز به مقوله زیارت توجه چندانی نمیکردند میگوید: غفلت از پرداختن به حوزه زیارت در برنامه هفتم نشان دهنده این است که این موضوع برای سیاست گذاران فعلی نیز خیلی با اهمیت تلقی نمی شود و این مساله جای بسی تعجب دارد.
این پژوهشگر حوزه گردشگری در عین حال نپرداختن به زیارت در برنامه توسعه را چندان هم نگرانکننده نمی داند و توضیح می دهد: برنامه نویسی به یک مناسک غیر کارآمد و بدون خروجی مشخص در کشور ما بدل شده است، شاهد این مدعا این است که سالهای سال در این کشور، برنامه نوشته میشود و همیشه بدون توجه به واقعیات اقتصادی نرخ رشد را ۸ درصد، تورم را پایین و سهم بودجه عمرانی را بالا در نظر می گیرند و این برنامه ریزی ها هیچ گاه محقق نمی شوند.
خدیوی می گوید: ما نه به اهداف برنامه، نه به کارکرد برنامه و نه به الزامات برنامه نویسی پایبند بودیم و این فرآیند به یک سنتی تبدیل شده که آن را ادامه میدهیم. از این جهت که به موضوع نگاه میکنیم، عدم توجه و نپرداختن به موضوع زیارت در پیش‌نویس سند برنامه هفتم توسعه که الان منتشر شده خیلی نگران کننده نیست. چون واقعیت این است که در طی این چند دهه آنچه که در عرصه عمل اتفاق میافتد با آنچه که در برنامه‌ها نوشته میشود، فاصله‌های کهکشانی دارند و حتی به خود برنامه به عنوان میثاقی که باید به آن پایبند باشیم نیز وقعی نهاده نمی شود.
اولویت گردشگری ساحلی به گردشگری مذهبی
عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری تاکید میکند: با وجود اینکه یک سرفصل در سند برنامه در رابطه با موضوع گردشگری و صنایع دستی گنجانده شده است، اما در همین بخش هم هیچ اشارهای به موضوع زیارت نشده است. جالب اینکه که در ماده ۲۲۳ این بخش به شکل بسیار کاملی نظام حکمرانی گردشگری دریایی و ساحلی توسط بخش غیردولتی اشاره شده و مورد بررسی قرار گرفته و سازوکاری برای آن تدوین شده است، این در حالی است که حتی به واژه گردشگری مذهبی هم که یک گام پایین تر از زیارت هست در این پیش نویس پرداخته نشده است.
توسعه روستاها در پرتو زیرساختهای گردشگری مذهبی
عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری می گوید: بعد از فرهنگ رضوی یا همان گفتمان فرهنگ رضوی که متشکل از دال های مرکزی زیادی است که امروزه مورد نیاز جامعه ماست و می تواند در زمینه های مختلف الهام بخش باشد، موضوع دوم خود بحث زیارت است. بحث زیارت را می توان به دو بخش تقسیم کرد. یکی بحث فراهم کردن زیر ساختهای گردشگری مذهبی است که یکی از پرظرفیتترین گونه‌های گردشگری در کشور ماست و به خاطر گستردگی بقاع متبرکه در کشور می‌تواند منجر به رشد و توسعه روستاها و نقاط دورافتاده و مناطق محروم بشود. کما اینکه در سالهای مختلف هم همین اتفاق برای بسیاری از روستاهای کشور افتاده است.
وی با تاکید بر اینکه نظام حکمرانی گردشگری مذهبی ما در کشور به دلیل تعدد ذینفعان و تعدد در نهادهای تصمیم‌گیر نتونسته است آنچنان که باید بهره برداری خوبی از بقاع متبرکه داشته باشد می گوید: ما طبق آمار ارائه شده ۸۱ هزار امام زاده ثبت شده در کشور داریم که عمدتا در مناطق روستایی کشور قراردارند. با فراهم شدن زیرساخت ها و حضور زائران از کشورهایی همسایه، این مناطق روستایی شاهد رونق حوزه گردشگری مذهبی خواهند شد.
نظام حکمرانی چند پاره در حوزه گردشگری مذهبی
عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری تصریح می کند: در گردشگری مذهبی ما با نظام حکمرانی چند پاره مواجهیم. مالکیت یا مدیریت امامزاده‌ها توسط اوقاف انجام می شود، بعضی از امامزاده‌های ما به دلیل تاریخی بودنشان با میراث فرهنگی در ارتباط هستند، برخی در فضاهای منابع طبیعی قرار دارند و توسعه آنها مستلزم این است با سازمان محیط زیست و منابع طبیعی در ارتباط باشیم، این پیوند و تودرتویی نهادها و بعد اینکه این بقاع در مناطق روستایی قرار دارند و زیرساختهای حمل و نقلیشان مشکل دارد، باعث شده که ما نتوانیم آنچنان که باید و شاید از این امامزاده‌ها بهره‌برداری کنیم.
اصلاح نگرش حکمرانی ملی به زیرساخت های زیارت
خدیوی می افزاید: ما با فراهم کردن زیر ساخت های زیارت، اگر چه داریم به ظرفیت زیارت خدمت میکنیم، اما حکمرانی در سطح ملی باید این توجه را داشته باشد که اگر زیرساختهای حمل و نقلی یا اقامتی را در اینجا توسعه داد، این زیرساخت‌ها می‌تواند در خدمت توسعه تجارت و توسعه ترانزیت در شرق کشور باشد. این اثر غیر مستقیم و القایی زیارت در استان خراسان و شهر مشهد است که می‌تواند تاثیرات بزرگ اقتصادی را برای نظام جمهوری اسلامی و کشورمان به همراه داشته باشد.
عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری با اشاره به هم پیوندی و همپوشانی ظرفیت زیارت و ظرفیت تجارت به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و ارتباطاتی که با کشورهای آسیای میانه و شرق داریم، می افزاید: وقتی در پی خدمت به زیارت باشیم، هاب های حمل و نقل، بندرهای خشک (بندر خشک یک بندر درون سرزمینی چند منظوره است که به‌طور مستقیم توسط جاده یا راه‌آهن به بندر دریایی وصل است و مرکزی برای انتقال کالاها به مقصدهای داخلی است )، مسیرهای ترانزیتی، حمل و نقل ریلی، هوایی و جاده‌ای همه باید در خدمت امر زیارت توسعه پیدا کنند.
خدیوی با یادآوری اینکه توسعه امر زیارت به توسعه اقتصادی از منظر تجارت و ترانزیت و سایر گونه‌های گردشگری منجر خواهد شد ادامه می دهد: اینکه ما اتوبان یا بزرگراه حرم تا حرم را توسعه بدهیم این اگرچه که در وهله اول تاثیرگذاری بالایی در توسعه امر زیارت خواهد داشت، ولی ما نباید فراموش کنیم که این مسیر اصلی جاده ابریشم است که ادامه آن می تواند به توسعه حمل و نقل و توسعه اقتصادی کشور کمک کند.
استفاده از ظرفیت زیارت در دیپلماسی به سبک عربستان
این پژوهشگر حوزه گردشگری هر زائر و گردشگری که به کشور ما سفر و از امکانات کشور ما استفاده میکند را سفیر ما در کشور مقصد می داند و می افزاید: اصولاً امر گردشگری به شکل عام و زیارت به شکل خاص، تاثیرگذاری جدی در دیپلماسی فرهنگی، اقتصادی و سیاسی ما دارد. عربستان سالهای سال از این موقعیت سیاسی و جغرافیایی، در دیپلماسی استفاده کرده و جایگاه خودش در جهان اسلام را ارتقاء بخشیده است. ما از تمام کشورهای منطقه از عراق و افغانستان و پاکستان و آذربایجان گرفته تا کشورهای حوزه خلیج فارس و عربستان زائران زیادی داریم، ولی نتوانستیم از این ظرفیت برای جذب در دیپلماسی فرهنگی و ارتباطات فرهنگی و دیپلماسی اقتصادی استفاده کنیم.
کم لطفی نظام حکمرانی مرکزی به زیارت
این پژوهشگر حوزه گردشگری با اشاره به اینکه نپرداختن به امر زیارت در سند برنامه هفتم، کم لطفی حاکمیت یا نظام حکمرانی مرکزی به موضوع زیارت است می گوید: امیدوارم این برنامه در رفت و برگشت‌هایی که در مجلس اتفاق می افتد توجه بیشتری به سه گزینه فرهنگ رضوی، گردشگری مذهبی و امر زیارت به طور خاص در استان خراسان رضوی و حرم حضرت علی ابن موسی الرضا داشته باشند. این امر نه تنها به خاطر تاثیرات شگرف فرهنگی است، بلکه از این لحاظ که این امر از منظر اقتصادی هم می‌تواند منشا تحولات جدی در کشور باشد.
نظر شما