* غدیر، واقعه‌ای جهانی

جریان غدیر از اهم وقایعی است که در اسلام واقع شده است و برای مردم و گروه خاصی نبوده است؛ شاهد آن هم اینکه رسول خدا صلّی الله علیه وآله طوایف مختلفی را از بلاد و ممالک مختلف، که برای حج آمده بودند، در این واقعه جمع کردند و این، حاکی از آن است که جریان، انحصار به مردم مدینه یا حجاز و امثال آن ندارد؛ بلکه یک جریان جهانی است که باید هر کسی از هر کجا آمده توجه کند و اسراری را که رسول خدا صلوات الله علیه وآله در آن روز بیان کردند به مردم برسانند.

در حقیقت، قضیه غدیر، بسیار بسیار مهم است؛ بلکه در میان قضایای مهمی که در اسلام واقع شده است، از یک دیدگاه، اهم آنهاست. بعضی از آقایان حتی در وصیت‌نامه‌شان تأکید می‌کردند به سه مطلب: غدیر غدیر غدیر؛ نیمه شعبان نیمه شعبان نیمه شعبان؛ عاشورا عاشورا عاشورا. روی این سه واژه بسیار حساس بودند و می‌فرمودند که تمام فکر و همّ شما، روی این سه مطلب باشد.

امّا از یک دید می‌توان گفت: آن واقعه‌ای که حتّی دو واقعه دیگر را در پرتو آن می‌توان آورد، غدیر است که مربوط می‌شود به مولای ما امیرالمؤمنین علی علیه‌ الصلوة والسلام.

آیه تبلیغ

اوّلین مطلبی که می‌توان درباره غدیر گفت اینکه این واقعه مهم یک مطلب قرآنی است که در خلال حدّ اقل دو آیه کریمه از سوره مبارکه مائده، بازگو شده است که اگر در همین دو آیه توجّه و تأمّل کنیم، اهمیت این قضیه بر ما روشن خواهد شد. در این نوشتار به یک آیه که مشهور به «آیه تبلیغ» است، اشاره خواهیم داشت:

«یَا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللهَ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الْکَافِرِینَ«

 تأمّل در خطاب «یا أیّها الرّسول»

در این آیه شریفه، خطاب رسمی «یا أَیُّهَا الرَّسُولُ»‌ آمده است؛ در حالی که ممکن بود بفرماید: «یا محمّد»؛ حتی از کلمه «یا أیّها النبی» نیز استفاده نشده است.

کلمه و واژة والای «رسول» بیانگر رسالت عامه و تامه برای عامه جامعه است. پس خطاب «یَا أیُّهَا الرَّسُولُ» یعنی ای رسول ما! ای کسی که فرستادة ما به سوی خلائق می‌باشی! تو رسول و فرستاده‌شده برای کافة انام هستی، نه جزیرة العربِ تنها، و نه فقط بلاد نزدیک به آنجا و یک جامعة خاص؛ بلکه برای تمام جوامع انسانی؛ چه آنهایی که آن وقت موجود بودند و چه افرادی که بعد به وجود آمدند.

در این آیه شریفه، خداوند از این لفظ استفاده می‌کند؛ چرا که می‌خواهد اهمیت مطلب را بیان کند که بیان آن مربوط به خطاب به همه بشریت است؛ به لفظ «یَا أیُّهَا الرَّسولُ» می‌فرماید که تو فرستادة ما هستی و اکنون که در اواخر عمر هستی، باید یک رسالت مهمّی را ایفا بکنی، که در پایداری اسلام و قرآن،‌ و پایداری جوامع صحیح انسانی، اثر مهم و مستقیم دارد.

* تأمّلی در واژه «تبلیغ»

بعد می‌فرماید: «بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ». این تعبیر بسیار عجیب است، یعنی به هر وضعی شده این مطلب را به تمام افراد ابلاغ کن؛ نه فقط به زید و عمرو، یا یک خانواده و یک شهر، و نه به یک مملکت و یکی از نقاط اقصاء عالم؛ بلکه به هر کسی، به هر جایی، از هر مملکتی؛ ممالک موجود و ممالک آتیه، باید این مطلب را به آنها به هر وسیله‌ای که است برسانی.

* پیوند تام ولایت و رسالت

در ادامه آیه شریفه می‌فرماید: «وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ» یعنی اگر این مطلب را به جوامع انسانی نرسانی، رسالت الهی را انجام نداده‌ای و بقیه مطالب گذشته هم، کأن لم یکن خواهد شد.

این چه مطلبی است که تمام امر رسالت یک طرف و این مطلب یک طرف؟ چقدر جا دارد که انسان درباره این مطالب و تعابیر خاصه قرآنی، تفکّر و تأمل کند.

* اهمیت حدیث متواتر غدیر

غدیر بسیار با اهمیت است. شخصی به‌نام ابوالمعالی جوینی نقل می‌کند که در بغداد، در دست یک صحّافی، کتابی را دیدم و خواندم که در آخر آن نوشته بود "این جلد بیست و هشتم از طریق حدیث من کنت مولاه فعلی مولاه" است و جلد بیست و نهم نیز متعاقب آن خواهد آمد؛ یعنی بیست و نه جلد کتاب فقط به عنوان فهرست اسامی کسانی که این حدیث را نقل کرده‌اند تألیف شده است.

مرحوم سید جلیل القدر سید بن طاووس در کتاب طرائف داستانی نقل می‌کند که صاحب الغدیر هم آن را صحیح مسلم ـ یکی از صحاح ستّه اهل سنت ـ آورده است که شخصی از یهود، نزد خلیفة ثانی آمد و گفت: اگر آیة «یَا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللهَ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الْکَافِرِینَ» بر ما جماعت یهود نازل شده بود و روزش را می‌دانستیم، آن روز را جشن گرفته و روز سرور و شادمانی قرار می‌دادیم که چنین آیه‌ای به افتخار ما نازل شده است.

* ضرورت بازشناسی شخصیت امیرالمؤمنین علیه السلام

آیا این مطالب باعث نمی‌شود که یک حرکت جدّی به طرف غدیر کرده و امیر المؤمنین علی بن ابی‌طالب علیهماالسلام را از نو بشناسیم؟ این چه شخصیتی است که پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله می‌فرماید: «مَن کُنتُ مَولاه فَهذا علی مولاه». این کلمة «هذا» احتمال دارد که اشاره به این مطلب داشته باشد که حضرت، امیرالمؤمنین علیهماالسلام را بلند کرده و آن وقت فرموده‌اند: «فهذا علیّ مولاه» که اشاره به آن بزرگوار نموده باشند.

* ضرورت پیروی از خط علی علیه السلام در همه شئون زندگی

امروز جهان اسلام در مشکلاتی قرار گرفته است که اگر دنبال خط ولایت علی و آل علی علیهم السلام را محکم نگیریم، بدانید حتماً اسلام حقیقی از بین خواهد رفت. ضامن حفاظت اسلام، این خطّی است که اتصال به امیرالمؤمنین علی علیه السلام دارد. بکوشید تا علی علیه السلام را در مقابل دیدگانِ خود قرار دهید؛ برنامه را از علی علیه السلام بگیرید و خطّ علی و اولاد طاهرین علی علیهم السلام در همه جامعه؛ در زندگی شخصی و عمومی؛ و در اخلاق فردی و حکومت‌داری، ظاهر و آشکار باشد.