چند روزی است بساط هیات و عزاداری برپاست و محبان اباعبدالله الحسین(ع) بار دیگر رخت سیاه بر تن کرده‌اند تا در این فرصت مغتنم، عرض ارادتی داشته باشند به سیدالشهدا و نام خود را بگنجانند داخل یاران واقعی آل الله. فرصتی که قطعا باید به درستی از آن بهره برد و با اعمال و رفتاری خلاف رضای خدا و بندگان او، مانع از کسب برکات نشد. بله منظورمان رعایت حق و حقوق بندگان خدا یا همان حق الناس است، آن هم حق الناس در مجلس اباعبدالله (ع) که حریم امن بی‌پناهان است و هر خطایی از جانب ما هیاتی‌ها ممکن است، فرد یا جماعتی را هیات زده کرده و دین به آن‌ها و صاحب حقیقی مجلس را به گردن‌مان بیندازد. 

در رابطه با حق الناس و اهمیت این مساله کم نگفته و نشنیده‌ایم و حالا هم می‌خواهیم اشاره‌ای داشته باشیم به مواردی که ممکن است در جریان این ایام خاص منجر به حق الناس شوند، هرچند که شاید نکات پیش پا افتاده‌ای باشند و از چشم ما پنهان بمانند. 

حواستان به ساعات مجالس باشد

معمولا اکثر هیات‌ها در ساعات پس از نماز مغرب و عشا برپا می‌شوند و این، یعنی یک زمانبندی کاملا ایده آل که هم تمام اعضای خانواده فارغ از مشغله روزمره فرصت حضور در مجالس را دارند و هم صدای بلندگوها خارج از عرف زمانی، منجر به آزار همسایه‌ها نمی‌شود اما قطعا اگر قرار بر درازای مجلس تا ساعات پایانی و نیمه شب باشد، شرایط کاملا فرق می‌کند و یکی از همان حق الناس‌هایی است که حرفش را می‌زنیم، اتفاق می‌افتد.

خانم سلمانی یکی از کارمندان ادارات دولتی که دقیقا با همین مساله دست و پنجه نرم می‌کند، در این باره می‌گوید: «خود ما خانواده‌ای کاملا مذهبی هستیم و اهل هیات و عاشق امام حسین (ع) اما با این حال از هیات کوچه‌مان بسیار دلخوریم. این هیات، تازه ساعت ۱۰/۳۰ یعنی بعد از اتمام هیات کوچه کناری‌مان شروع می‌شود و حداقل تا ساعت ۱۲ طول می‌کشد. حالا تصور کنید افرادی امثال من که باید ساعت ۴ صبح از خواب بیدار شوند تا ۶ صبح در محل کارشان کارت بزنند، چطور با این شرایط قادر به استراحت هستند؟ یا مثلا خانواده‌ای که بچه کوچک، سالمند یا بیمار در خانه دارند، چه باید بکنند؟» 

سد معبر و ایجاد مزاحمت برای مردم از مسائل مهمی است که هیاتی ها نباید از آن غافل شوند

لطفا سدراه مردم نشوید

معمولا بیشتر در روزهای تاسوعا و عاشورا و همزمان با بیرون آمدن دسته‌های عزاداری و یا به سبب جانمایی نامناسب ایستگاه‌های صلواتی با گره‌های ترافیکی مواجه هستیم. البته بسیاری از هیات‌ها لیدرهایی برای بازکردن مسیر دارند که کارشان بسیار ارزشمند است و نمی‌گذارند حق الناسی بر گردن هیات بیفتد اما به هرحال خلاف این هم وجود دارد و حتی ممکن است به قیمت جان یک انسان تمام شود. حسن آقا از اهالی منطقه ۱۵ خاطره‌ای تلخ از این اتفاق دارد و می‌گوید: «خانم من فردی دیالیزی است و دیالیز هم عید و عزا سرش نمی‌شود. دقیقا سال گذشته باید روز عاشورا او را به بیمارستان می‌بردم. از آنجایی که می‌دانستم محله‌مان شلوغ است، یک ساعت زودتر راه افتادیم اما هیچ راهی برای خروج از محل نبود و بالاخره بعد از ۳ ساعت به بیمارستان رسیدیم. وقت دیالیز خانمم گذشته بود و به همین خاطر تا آخر شب در بیمارستان معطل ماندیم تا به طور اورژانسی او را دیالیز کنند، چون حتی یک روز تاخیر در دیالیز می‌تواند جان بیمار را به خطر بیندازد.» 

هیس! اینجا محفل فیض است

سلام و احوالپرسی و اطلاع از حال همسایه‌ها اصلا کار نامتعارفی نیست و اصلا یک اتفاق خوب به برکت برپایی مجالس اباعبدالله به شمار می‌رود اما گاهی برخی حاضرین در مجلس، زمان نامناسبی را برای این کار انتخاب می‌کنند و با صدای صحبت و همهمه مانع از فیض بردن دیگران می‌شوند؛ پس لطفا به خاطر داشته باشید که هیات محفلی برای فیض است و منبر رفتن آقای خطیب برای بسیاری از عزاداران حکم کلاس درس دارد که صحبت کردن شما می‌تواند حق الناسی بر گردنتان باقی گذارد. 

اگر بیمار هستید از حضور در میان جمعیت خودداری کنید تا حق الناس به گردنتان نیفتد

مبادا دیگران را بیمار کنید

گرچه دوران کرونا را از سرگذراندیم و دیگر استرس این بیماری را نداریم اما این به معنای بی‌توجهی به سلامت دیگران آن هم در مجالس عزاداری نیست. اگر دچار یک بیماری ویروسی از سرما خوردگی گرفته تا آبله مرغان هستید، دستورالعمل‌های بهداشتی را رعایت کنید و حتی اگر لازم است هیات نروید، زیرا ابتلای هریک از عزاداران، مسئولیتش با شماست و حق الناس بر گردنتان. 

حق الناس حتی به اندازه لگد کردن یک کفش

در شلوغی هیات و ازدحام جمعیت، خواسته یا ناخواسته ممکن است باعث آزار دیگران شوید که یک عذرخواهی ساده و جلب رضایت طرف مقابل می‌تواند حق الناس را از سر شما باز کند. البته این مساله مقابل درب‌های ورودی و جاکفشی‌ها هم باید موردتوجه قرار گیرد، زیرا گاهی هنگام ورود و خروج، کفش‌های دیگران زیر پا می‌ماند و یا حتی به اطراف پرت می‌شود که این بی‌توجهی هم، نوعی از حق الناس است. 

غذای هیات به چه قیمتی؟ 

واقعا گرفتن غذای هیات به چه قیمتی؟ متاسفانه بعضی‌ها برای گرفتن غذای نذری حتی حاضرند حق دیگران را ضایع کنند اما گرفتن غذای اضافه یا بدون نوبت، اسمش زرنگی نیست و حق الناسی به گردن‌تان می‌اندازد که جبرانش ممکن نیست. همچنین اگر از دست اندرکاران هیات هستید هم باید حواستان باشد زمانی که مهمانان هیات بدون غذا مانده اند، چند غذای اضافه با خود نبرید. 

حق الناس در هیات شامل همه می‌شود حتی خطیبان و مداحان

حق الناسی که بر گردن منبری‌هاست

موارد حق الناس در هیات‌ها بسیار گسترده است و حتی خطبا و مداحانی که بدون مطالعه منبر می‌روند، اضافه گویی می‌کنند و یا برای گرفتن اشک از مستمع به هرآنچه که نباید اشاره می‌کنند نیز از آن در امان نیستند. سیدحسن حاج احمدی پیرغلام اهل بیت می‌گوید: «آن قدیم‌ها وقتی کسی پای منبر می‌آمد، یک چیزی یاد می‌گرفت و می‌رفت. به قول پدرم، ما در قبال مردم مسئولیم و حالاکه وقت آن‌ها را می‌گیریم، حق الناس بر گردن داریم و باید چیزی به آن‌ها یاد بدهیم. اگر قرار باشد مستمع پای روضه بنشیند و دست خالی از روضه بیرون برود، این حق بر گردن ما می‌ماند.»