زمین خوردن جو بایدن رئیس جمهور آمریکا در کلرادو اسپرینگز، در حالی که روی صحنه در حال اعطای مدرک به فارغ التحصیلان جدید آکادمی نیروی هوایی بود، در کنار گاف‌های پرشمار وی نگرانی‌های بسیاری را ایجاد کرده است. نگرانی‌ها زمانی بیشتر می‌شود که بایدن خود را برای یک دوره ۴ ساله دیگر حضور در کاخ سفید آماده می‌کند. ساکن هشتاد ساله‌ خیابان پنسیلوانیا، این روزها به طور محسوسی درگیر مشکلات روحی، جسمی و روانی است؛ مشکلاتی که به پیشنهادات منتقدان مبنی بر اینکه مسن ترین رئیس جمهور تاریخ آمریکا نباید به دنبال یک دوره دیگر در کاخ سفید باشد دامن می‌زند.

البته شاید بایدن از «پاول بیای» رئیس جمهور ۸۹ ساله کامرون جوان‌تر باشد اما می‌تواند برای «گابریل بوریچ»، رئیس جمهوری ۳۷ ساله شیلی و یا «سانا مارین»، نخست‌وزیر پیشین فنلاند نقش پدربزرگ را ایفا کند. جنجال رسانه‌ای در باره اخبار مربوط به حواشی بایدن در حالی رو به افزایش است که وی هنوز هم از بسیاری از اعضای کنگره آمریکا جوان‌تر است! چند هفته قبل میچ مک کانل، رهبر ۸۱ ساله جمهوری خواهان در سنا، در طی یک کنفرانس مطبوعاتی در کپیتال هیل پس از آنکه ۲۳ ثانیه سرجای خود یخ زده بود مجبور به ترک کنفرانس شد؛ چند روز بعد در اتفاقی مشابه، دایان فاینشتاین ۹۰ ساله از حزب دموکرات که مسن‌ترین نماینده کنگره به شمار می‌رود حین مراسم رای گیری که نیاز به گفتن آری یا نه داشت، به طور غیرمنتظره‌ای شروع به خواندن متن یک سخنرانی کرد!

درست است که دایان فاینشتاین اخیراً اعلام کرده است که پس از ۳۰ سال نمایندگی کالیفرنیا در سنای ایالات متحده، دیگر به دنبال انتخاب مجدد در سال ۲۰۲۴ نخواهد بود اما نگاهی به سطوح بالای حکومت آمریکا و حضور تعداد زیادی پیرمرد و پیرزن در مناصب قدرتمند زنگ خطر ظهور پدیده پیرسالاری در این کشور را به صدا درآورده است؛ طبق بررسی‌های بیزینس اینسایدر ۶۸ درصد از سناتورهای ایالات متحده در کنگره فعلی ۶۰ سال یا بیشتر سن دارند.

در حالی که قانون اساسی آمریکا حداقل سن برای سناتور شدن  را ۳۰ سال تعیین کرده، اما سهم تجمعی سناتورهای زیر ۵۰ سال در کنگره فعلی ، رقم ناچیز۱۰ درصد را نشان می‌دهد؛ حال اینکه تعداد سناتورهای ۷۰ تا ۷۹ ساله در کنگره فعلی سه برابر سناتورهای ۳۰ تا ۴۹ ساله است. وضعیت در عالی ترین مرجع قضایی آمریکا بهتر از کنگره نیست؛ «امی بارت» جوانترین قاضی دادگاه عالی ایالات متحده، ۵۱ ساله است و ۵ نفر از ۹ قاضی ارشد دادگاه عالی آنقدر مسن هستند که به طور بالقوه نامزد دریافت مزایای تامین اجتماعی باشند.

ظهور پدیده ژرونتوکراسی

این پدیده به گفتمان عمومی در مورد ورود به یک دوره ژرونتوکراسی در دولت ایالات متحده دامن زده است. ژرونتوکراسی که به معنای حکومت افراد مسن و اغلب برای تحقیر یک حکومت به کار برده می‌شود امروز برای توصیف وضعیت آمریکایی استفاده می‌شود که برای سایر کشورهای جهان با کلیدواژه‌هایی نظیر چرخش نخبگان یا شایسته سالاری تصویر می‌شد.

تحقیقات کنگره نشان می دهد که میانگین سنی اعضای سنای فعلی آمریکا ۶۴ سال و میانگین سنی اعضای مجلس نمایندگان نزدیک به ۶۰ سال است و تاثیرگذارترین نمایندگان از جمله چاک گراسلی با ۸۹، برنی سندرز با ۸۱ و نانسی پلوسی با ۸۳ بیش از ۸۰ سال دارند. حضور نمایندگانی با میانگین سنی بالا در مراکز تصمیم ساز آمریکا در حالی رخ می‌دهد که میانگین سنی جمعیت ایالات متحده ۳۸.۸ سال است یعنی وقتی صحبت از سن به میان می‌آید، کنگره قطعا نماینده عموم مردم نیست.

بیزینس اینسایدر با نقل قول از مورخان شوروی سابق، پدیده ژرونتوکراسی (پیرسالاری) در آمریکا را یک علامت هشدار برای این کشور می‌داند که اتحاد جماهیر شوروی در سال‌های پایانی خود به آن دچار شد و به فروپاشی آن کمک کرد. یکی از این مورخان به اینسایدر گفت که به نظر می‌رسد سیاستمداران کنونی آمریکایی به باقی‌ماندن در مقام خود دچار شده‌اند.

تضاد مطالبه سیاسون و جامعه آمریکایی

در حالی که بیبی بومرها (متولدین ۱۹۴۶تا ۱۹۶۴) و نسل X  (متولدین ۱۹۶۵ تا ۱۹۸۰) در مجموع ۵۰ درصد از جمعیت بزرگسال ایالات متحده را تشکیل می‌دهند، در حال حاضر ۸۵ درصد از کنگره و نمایندگان نسل خاموش (متولدین ۱۹۲۸تا ۱۹۴۵) در حال حاضر تقریباً ۷ درصد از کنگره را تشکیل می دهند. این بدان معناست که در مجموع، حدود ۵۴ درصد از کنگره را اعضای ۶۰ ساله یا بیشتر تشکیل می دهند. این در حالی است که اعضای نسل Z(متولدین ۱۹۹۷تا ۲۰۱۲ ) تنها یک نماینده در کنگره آمریکا دارند.

داده های نظرسنجی پیو نشان می‌دهد که آمریکایی‌ها در گروه‌های سنی مختلف اولویت‌های یکسانی در سیاست داخلی و خارجی ندارند. برای نمونه، نظرسنجی پیو در ۱۸ تا ۲۴ ژانویه نشان می‌دهد که موضوعاتی مانند کنترل مهاجرت و تقویت ارتش برای نسل‌های قدیمی‌تر از اولویت‌های بسیار بالاتری نسبت به نسل‌های جوان‌تر برخوردار است.

 داده‌های نظرسنجی شورای شیکاگو در سال ۲۰۲۲ نشان می‌دهد که نسل‌های جوان بیشتر نگران تغییرات آب و هوایی به‌عنوان یک تهدید حیاتی هستند و عموماً نسبت به نقش ارتش در سیاست خارجی ایالات متحده تردید بیشتری دارند.

بر اساس نظرسنجی رویترز/ایپسوس در نوامبر ۲۰۲۲، ۶۱ درصد از آمریکایی‌ها نگران هستند که اعضای کنگره برای نمایندگی از جمعیت کنونی آمریکا خیلی پیر هستند؛ در عین حال سه چهارم آمریکایی‌ها از وضع قانون محدودیت سنی برای اعضای کنگره حمایت می‌کنند. این دیدگاه در میان خطوط حزبی و گروه های سنی مشترک است، و نشان می دهد که تمایل به حضور چهره‌های جدید در نهادهای قانونگذاری فدرال محدود به یک حزب یا فقط به رای دهندگان جوان نیست.

سرنوشت شوروی در انتظار آمریکا؟

پیرسالاری آمریکایی فقط محدود به عرصه های سیاسی و قضایی نمانده است؛ جولیوس کرین، سردبیر نشریه امریکن در مقاله‌ای می‌نویسد: «میانگین سنی اساتید و مدیران دانشگاه‌ها، مدیران عامل بانک‌ها و شرکت‌ها و بسیاری دیگر از چهره‌های تعیین کننده، طی این سالها به‌طور پیوسته در حال افزایش بوده‌اند.

آمریکایی‌ها در حالی رهبران «سالخورده» شوروی در دهه ۱۹۷۰ و اوایل دهه ۱۹۸۰ را مسخره می‌کردند که آنها جوانتر از بایدن، ترامپ، فینشتاین، مک کانل و ژرونتوکراسی امروز در آمریکا بودند.  بیزینس اینسایدر در این باره می‌نویسد: "ایالات متحده مانند اتحاد جماهیر شوروی سابق، به یک امپراتوری رو به زوال بدل شده که به دلیل ایجاد جنگ‌های مداوم و غیرضروری و هزینه‌های سرسام آور تسلیحاتی دچار ضعف شده است و لازمه برون رفت از این بحران خطرناک تفکر جدید است. آمریکا امروز نیازمند گلاسنوست و پرسترویکا و تجدید ساختار است."

یلنا بیبرمن، دانشمند علوم سیاسی و کارشناس ارشد مرکز آسیای جنوبی شورای آتلانتیک، در این باره می‌گوید: رهبری ایالات متحده شباهت‌های بیشتری با روزهای آخر اتحاد جماهیر شوروی دارد؛ جو بایدن ۸۰ ساله است و سَلَف او، دونالد ترامپ، در ۷۰ سالگی وارد قدرت شد و امروز یعنی شش سال بعد آن در ۷۶ سالگی به عنوان نامزد اصلی حزب جمهوری خواه در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴ شناخته می‌شود.

بیبرمن با تاکید بر اینکه مسئله سن یک سیاستمدار نباید موضوع بسیار بااهمیت باشد، تصریح کرد: اما حضور گروهی از سیاستمداران بسیار قدیمی در بالاترین سطوح دولت فدرال، بسیار نگران کننده است.

به گفته بیبرمن، ما در آمریکای کنونی فاقد شخصیت‌هایی هستیم که به عنوان "دولتمردان بزرگ" شناخته شوند. عملا هیچ شخصیت بزرگ قابل اعتمادی وجود ندارد که بتواند تعهدات را به سر منزل مقصود برساند و به مدیران اداری در جهت درست کمک کند، یا تصمیماتی را برای انتخاب‌های دشوار اتخاذ کند؛ وضعیت ایالات متحده به دلیل غیبت چنین شخصیت‌های ارشد دانا وخیم است.