طی چند روز اخیر وقوع برخی رخدادهای مشکوک و شکل گیری اعتراضات ضد دولتی در سوریه، بار دیگر توجهات را به سوی خطه شام جلب کرده است. راهپیمایی علیه دولت بشار اسد از روز شنبه و از شهر درعا، هم مرز با سرزمین های اشغالی فلسطین کلید خورده و سپس به استان سویدا کشیده شد. بر این اساس طی سه روز اخیر صدها نفر در سویدا این شهر دروزی نشین که منطقه‌ای تحت کنترل دمشق می باشد، دست به اعتراض و اعتصاب زدند. برگزاری تظاهرات، اقدامی کم‌سابقه از زمان آغاز جنگ‌های داخلی در سوریه (15 مارس 2011) محسوب می‌شود و این بار معترضان پس از آن به خیابان‌ها آمدند که دولت یارانه سوخت را لغو کرد.

پازل مشکوک

هر چند بهانه تجمعات اعتراض به شرایط بد معیشتی و اقتصادی عنوان شده اما شعارهایی در سرنگونی حکومت سر داده شده است. جالبتر آنکه یکی از لیدرهای اعتراضات ضد دولتی در درعا طی ویدئویی که از وی منتشر شده به صراحت می گوید: «ما گرسنه نیستیم، مطالبات ما سیاسی است». در دست داشتن پرچم مخالفان توسط برخی حاضرین در تجمعات نیز از اهداف سازماندهندگان و همچنین دست های پشت پرده خارجی برای به آشوب کشاندن سوریه حکایت دارد.

تحولات مشکوک اخیر در حالی است که سوریه کم کم با عبور از مشکلات امنیتی چند سال اخیر در پی سر و سامان دادن به اوضاع اقتصادی خود است؛ روندی که قطعا به مذاق آمریکا، رژیم صهیونیستی و اذناب منطقه ای آنها خوش نمی آید. ایالات متحده از روند بهبود اوضاع در سوریه ناراضی است و این مسئله را به صراحت اعلام می کند. بطور نمونه بعد بازگشایی سفارت خانه های چند کشور عربی در دمشق و بازگشت سوریه به اتحادیه عرب، واشنگتن و متحدین غربی از این روند انتقاد و اعلام کردند حاضر به پذیرش مشروعیت دولت بشاراسد نیستند.

اتحادیه عرب ۱۷ اردیبهشت ماه سال جاری و پس از ۱۲ سال با رای قاطع تمام اعضای آن، اشتباه خود درباره سوریه را جبران و با حضور دوباره این کشور در این اتحادیه موافقت کرد. در مقابل رهبران کاخ سفید پازل چند وجهی را جهت ناامن کردن دوباره شام و بی اعتبار کردند حاکمیت این کشور کلید زده اند. در نخستین گام آنها موضوع احیای گروهک تروریستی داعش را مد نظر قرار داده اند. هلی برن و جابجایی هوایی و مشکوک عناصر داعش در درون خاک سوریه و همچنین از عراق به این کشور که چندین بار افشا شده در این راستا است. در مرحله بعد برخی خبرگزاری ها طی چند روز اخیر از توطئه ایالات متحده در ایجاد منطقه ای حائل میان مرز سوریه و عراق خبر دادند. هر چند کاخ سفید موضوع را رد کرده اما مقامات عراقی با آگاهی از پیامد چنین اقدامات خصمانه ضمن گسیل داشتن نیروهای حشدشعبی به مرز، آمادگی خود برای مواجه با هر خطری را بالا برده اند.

هدف؛ بازارایی فتنه در شام

اما گام سوم تحرکات خصمانه محور غربی – عبری علیه دمشق به نظر با به راه انداختن اعتراضات مردمی کلید خورده است. آغاز چنین حرکتی از جنوب سوریه و بویژه شهر درعا حاوی پیام هایی است. اهمیت این موضوع وقتی است که توجه داشته باشیم درعا نقطه شروع اعتراضات مردمی سال ۲۰۱۱ سوریه محسوب می‌شود که در نهایت به جنگ داخلی تبدیل شد. این استان بعدا در سال ۲۰۱۸ میلادی در چهارچوب یک توافق آتش‌بس تحت حمایت روسیه، بار دیگر تحت کنترل دولت مرکزی سوریه درآمد. با این حال برنامه ریزی برای ایجاد موج جدید ناارامی از این شهر قطعا با هدف ایجاد جو روانی و تحریک احساسات مردمی علیه حکومت است. نکته دیگر اینکه این استان هم مرز با سرزمین های اشغالی فلسطین است و در این توطئه نیز به وضوع می توان دست های پلید صهیونیست ها با هدف ناامن سازی سوریه را مشاهده کرد.

همه تحولات با هدف بازارایی فتنه در شام رغم می خورد. در این راستا دو روز پیش رسانه ها از اعلام موجودیت گروه تروریستی جدید در مناطق دولتی خبر دادند. «سرایا المقاومة الشعبیة» در همبستگی با مردم درعا و سویدا اعلام موجودیت کرده و منطقه فعالیت خود را استان حمص اعلام کرده است. این دومین گروه شکل گرفته پس از تحرکات اخیر آمریکا است.

چه کسی مقصر است؟

تجمعات دوباره در برخی نقاط سوریه به بهانه شرایط نامناسب اقتصادی و بهره برداری سیاسی دشمنان از این موضوع و ماهیگیری از این آب گل آلود در حالی است که باید توجه داشته باشیم پیش از آغاز بحران و جنگ داخلی با توطئه غربی – صهیونیستی – عربی و ترکیه، سوریه کشوری توانمند با مردمان سخت کوش در عرصه های مختلف اقتصادی بود. هرچند تروریست ها اجیر شده که ماموریت نابودی سوریه را بر عهده داشتند با مجاهدت های ارتش سوریه و رزمندگان مدافع حرم شکست خوردند با این حال سران واشنگتن در ادامه جنایت های ضدبشری خود علیه مردم سوریه، در ۱۷ ژوئن ۲۰۲۰ (۲۸ خرداد ۱۳۹۹) اقدام به تحریم های اقتصادی همه جانبه این کشور در قالب مصوبه تحریم‌های سزار (قیصر) که در سال ۲۰۱۹ در کنگره این کشور تصویب شد، کردند و مشکلات جدید سوریه (به ویژه اقتصادی) از همین زمان آغاز و روز به روز گسترش یافت.

تحت تاثیر این رویه خصمانه، هر دلار آمریکا که دی‌ماه پارسال معادل حدود هفت هزار لیره سوریه بود، اکنون به ۱۵ هزار لیره افزایش یافته است. ۱۲ سال پیش در آغاز اعتراضاتی که به جنگ داخلی سوریه منجر شد، هر دلار آمریکا ۴۷ لیره معامله می‌شد. نتیجه اینکه براساس ارزیابی سازمان ملل متحد، ۹۰ درصد از مردم سوریه در مناطق تحت کنترل حکومت بشار اسد در فقر به سر می‌برند و بیش از نیمی از ۱۲ میلیون نفری که در سوریه باقی مانده‌اند، سخت درگیر تلاش برای امرار معاش هستند.

اعتراضات سوریه چقدر جدی هستند؟

در نهایت اینکه جرقه اعتراضاتی که از چند روز پیش در پی صدور فرمان بشار اسد برای حذف یارانه‌ها زده شد، در حال حاضر به بخش‌های جنوبی سوریه محدود است و در دمشق، پایتخت، یا شهرهای بزرگ مانند حمص و حلب وضعیت آرام گزارش شده است. اما برآیند صحنه سوریه نشان می‌دهد اعتراضات خطر بلندمدتی ندارند. در بسیاری از این مناطق میان دولت و مخالفان مسلح مصالحه انجام شده است و در سال های گذشته نیز شاهد اعتراض بوده است و بخش قابل توجهی از ساکنان آن‌ها طرفدار تروریست ها هستند. ترورهای انجام گرفته در درعا، سویدا و تا حدودی در ریف دمشق نیز ناشی از همین موضوع می باشد.

از سوی دیگر با وخامت اوضاع اقتصادی وقوع اعتراض امری اجتناب‌ناپذیر است و هواداران دولت نیز ممکن است دست به اعتراض بزنند با وجود اینکه ماهیت تظاهرات مناطق مذکور متفاوت است و در راستای مخالفت با حکومت می باشد اما خطر بلندمدتی نداشته و قادر به ایجاد موجی از اعتراضات در سوریه نیست. تمرکز دولت هم در این مناطق بیشتر بر ضد گروه های تروریستی است و نه تظاهرات های مردمی. با این وجود جدیت دمشق در مهار نابسامانی های اقتصادی می تواند بهانه برای چنین رخدادهایی را از دست مخالفان خارج کند و این یک ضرورت مهم است.