مهدی هاشم‌زاده کارشناس حوزه انرژی و مدیر گروه انرژی اندیشکده ماهد در رابطه با اهمیت مسئله بهینه‌سازی مصرف گاز در فصول سرد سال و به خصوص تمرکز بر بخش خانگی به عنوان مهم‌ترین بخش‌ در اولویت برای حل ناترازی و بهینه‌سازی مصرف اظهار کرد: مسئله بهینه‌سازی مصرف گاز یکی از محورهای مهم و کلیدی است که در برنامه هفتم توسعه نیز به آن پرداخته شده است. علاوه بر توجه به تولید، شدت بالای مصرف انرژی در کشور و هدررفت بخش زیادی از انرژی به خصوص گاز در بخش‌های مختلف سبب ضربه جبران‌ناپذیری به اقتصاد ایران شده است. بخش خانگی در زمستان و اوج مصرف گاز، با بیشترین سهم، مهم‌ترین بخش برای اصلاح مصرف است. بخش خانگی مهم‌ترین بخش‌ در اولویت برای حل ناترازی و بهینه‌سازی مصرف است.

وی ادامه داد: در بخش خانگی دو دسته اقدامات باید صورت بپذیرد اولا برخورد با مشترکان پرمصرف خارج از الگوی بهینه مصرف و دیگری تمرکز بر اصلاح و ارتقا تجهیزات گرمایشی به عنوان اصلی‌ترین دلیل مصرف بالای گاز در فصول سرد سال در بخش خانگی که باید هر دو این موارد را توجه کرد.

اهمیت پیاده‌سازی نظام تعرفه‌گذاری پلکانی پرمصرف‌ها

هاشم‌زاده در رابطه با اهمیت پیاده‌سازی نظام تعرفه‌گذاری پلکانی پرمصرف‌ها گفت: قیمت گاز برای بخش خانگی در ایران بسیار پایین و به شکل یارانه‌ای است و به همین دلیل نیز هر چه مصرف بالاتر باشد، یارانه بیشتری دریافت خواهد کرد. همچنین بخش مشترکان پرمصرف به دلیل دریافت انرژی به قیمت یارانه‌ای، هیچ حد مصرفی برای خود تعریف نمی‌کنند و همیشه این بخش با بیشترین اتلاف و همچنین مصرف انرژی رودرو است و شدت رشد مصرف در بین مشترکان پرمصرف با قیمت گاز پایین بسیار بالا است. از همین رو اجرای طرح تعرفه‌گذاری پلکانی پرمصرف‌ها در فازهای جدید و در جهت رسیدن قیمت به قیمت نزدیک به واردات انرژی، یک اقدام مهم در زمینه اصلاح رفتار مشترکان پرمصرف با اعمال شوک قیمتی برای مصارف بالاتر از الگوی بهینه مصرف است. سیگنال قیمتی مهم ترین راهکار کاهش مصرف پرمصرف‌ها هست تا به اصلاح مصرف خود بپردازند.

وی ادامه داد: کاهش مصرف گاز در بخش خانگی از اهمیت بالایی برخوردار است، به ویژه در فصول اوج مصرف که کشور با ناترازی گاز مواجه است. بخش خانگی سهم قابل توجهی از مصرف گاز را در این دوره‌ها به خود اختصاص داده است که رسیدگی به هدر رفت گاز در این بخش را ضروری می‌کند. با اجرای طرح جامع تعویض و نوسازی بخاری‌های خانگی، می‌توان گاز صرفه‌جویی شده را با سرمایه‌گذاری‌های متقابل به صنایع تخصیص داد و مزایای متعددی را در پی‌داشت. استفاده از بخاری‌های جدید با راندمان گرمایشی بالا و مصرف گاز کم باعث کاهش قابل توجه و مداوم مصرف گاز در خانوارها در سال‌های آینده خواهد شد.اجرای موفقیت‌آمیز این طرح قابلیت صرفه‌جویی تا ۲۰ درصد در کل مصرف گاز کشور در دوره‌های پیک را دارد.

سیاست ارتقای لوازم و فناوری های کم مصرف خانگی

وی افزود: با هدف کاهش سالانه ۱۰ میلیارد مترمکعب مصرف گاز در اوج تقاضای گاز تا پایان برنامه پنج ساله هفتم توسعه، تمرکز بر جلوگیری از هدر رفت گاز در بخش گرمایش خانگی از طریق نوسازی بخاری یک استراتژی کلیدی است. همچنین علاوه بر اقدامات بالا، یکی دیگر از سیاست های قابل اجرا در بخش خانگی، ارتقای لوازم و فناوری های کم مصرف است. دولت می‌تواند مشوق‌ها و یارانه‌هایی را برای خانوارها فراهم کند تا به گزینه‌های کم‌مصرف‌تر مانند چراغ‌های LED، وسایل صرفه‌جویی در مصرف انرژی و پنل‌های خورشیدی روی بیاورند. این امر نه تنها مصرف انرژی را کاهش می دهد، بلکه منجر به صرفه جویی در هزینه برای خانوارها در بلندمدت می شود.

هاشم‌زاده گفت: در مجموع، پرداختن به موضوع ناهماهنگی و هدر رفت انرژی در ایران نیازمند رویکردی چند وجهی است که شامل سیاست‌های قیمتی و غیرقیمتی می‌شود. دولت باید بر تشویق صرفه جویی در مصرف انرژی از طریق اقداماتی مانند قیمت گذاری پلکانی، یارانه برای لوازم گرمایشی کارآمد، و ارتقای آگاهی و آموزش تمرکز کند. علاوه بر این، مقررات و استانداردهای سختگیرانه باید در صنایع برای اطمینان از انطباق با اقدامات بهره وری انرژی اجرا شود. کشور با برداشتن این گام‌ها می‌تواند در جهت کاهش اتلاف انرژی، حفظ منابع و در نهایت امنیت و پایداری انرژی خود تلاش کند.