فائزه مجردیان خبرنگار تحریریه جوان قدس: گاهی اوقات ما خانم ها، هنگام ازدواج بواسطه علاقه ای که به شخص مقابل داریم، نسبت به بعضی از حقوقمان چشم پوشی میکنیم و به اصطلاح دچاز جو زدگی میشویم.

گاهی هم طرف مقابل، چنان خاطر ما را از یک زندگی مملوء از آرامش، آسوده میکند که با اعتماد کامل، حق و حقوقمان را به راحتی کنار میگذاریم که خب در بعضی از مواقع نتیجه ای جز پشیمانی نخواهد داشت.

مهریه به عنوان یک ضمانت و پشتوانه برای خانم، علاوه بر اهمیت بالای آن، یک قاعده ی امری است و نمیتوان خلاف ان را شرط کرد. چرا که قانونگذار، برای حمایت از خانم و مصالح اجتماعی او، مهریه را یک قاعده ی امری در نظر گرفته است.

سوال: مگر نگفتیم عدم تعیین مهر خللی در ازدواج وارد نمیکند، پس چگونه یک قاعده ی امری است؟

در پاسخ به این سوال میتوان گفت، عدم تعیین مهر به دو صورت ممکن است اتفاق بیفتد. گاهی اوقات منظور نبودن هیچ نوع از مهریه اعم از مهرالمسمی ( همین مهریه ای که عرف میشناشد و خانواده ها قبل ازدواج تعیین میکنند) مهرالمثل ( مهریه که با توجه به شرایط خانوادگی و شان و منزلت اجتماعی زن تعیین میگردد) و مهرالمتعه ( آقا تعیین میکند با توجه به وضعیت مالی خود) است. و گاهی اوقات هم منظور این است که تعیین مهریه بعد از ازدواج توسط خود خانم یا آقا و یا شخص دیگری انجام شود. شرایط هر کدام از موارد بالا متفاوت است.

حالت اول:

پیش تر هم گفتیم که عدم تعیین مهر، خللی در امر ازدواج وارد نمیکند اما این به معنای این نیست که مهریه کلا از بین میرود و خانم چیزی تحت عنوان مهر یه ندارد. قانون مدنی در ماده 1087 به این مسئله پرداخته است. طبق این ماده اگر در ازدواجی، مهریه تعیین نشود، ازدواج صحیح و خانم و آقا بعد از عقد با توافق هم میتوانند مهریه را تعیین کنند. در صورتی که قبل از توافق بر سر مهریه، نزدیکی اتفاق بیفتد، خانم شامل مهرالمثل میشود.

در نتیجه اگر عدم تعیین مهر به صورت سکوت باشد، خود به خود بعد از ازدواج حتی در صور ت عدم توافق هم لحاظ میشود. اما اگر عدم تعیین مهر به معنای این باشد که زن هیچگونه مهری نداشته باشد، بی شک شرط باطل است. زیرا مهریه یک قاعده ی امری است و نمیتوان خلاف آن را شرط کرد. به عبارتی شرط باطل است نه ازدواج و مهریه خود به خود به خانم تعلق میگرد.

قانون مدنی در ادامه میگوید: حتی اگر قبل از نزدیکی و تعیین مهر، طلاق اتفاق بیفتد؛ خانم مستحق مهرالمتعه خواهد بود. در مهرالمتعه وضعیت اقتصادی و استطاعت مالی آقا جهت تعیین مقدار مورد توجه خواهد بود.

در نتیجه مهریه به این راحتی ها از بین نمیرود.

حالت دوم

زمانی که تعیین مهر با توافق طرفین به یکی از زوجین یا شخص دیگری واگذار میگردد در واقع تفویض مهر صورت میگیرد. شخصی که تعیین مهر را به عهده گرفته، داور محسوب وخانم و آقا میتوانند هر کدام برای خود یک یا چند داور تعیین بکنند. در این حالت، آقا و یا داوری که از سمت ایشان عهده دار مسئولیت است، میتوانند هر قدر که بخواهند مهریه را تعیین کنند اما نباید کمتر از مهر متعارف باشد . اما زمانی که این حق به خانم یا داور ایشان داده میشود، محدودیت وجود دارد. خانم نمیتواند بیشتر از مهر المثل، تعیین مهریه کند، زیرا ممکن است با هدف سوء استفاده باشد. در نتیجه آقا میتواند در صورت بیشتر بودن آن، یا  کامل بپذیرد یا  فقط  تا میزان مهرالمثل را بپذیرد و اضافه آن را رد کند. در اینجا ناچارا خانم باید مهر تعیین کرده را تا میزان مهرالمثل کم کند.

سوال : اگر طلاق قبل از تعیین مهریه توسط داور اتفاق بیفتد، تکلیف چیست؟

طلاق سمت داور را از بین نمیبرد و مهریه کماکان در جای خود باقی میماند. در اینصورت اگر نزدیکی اتفاق بیفتد تمام مهریه تعیین شده و در غیر از آن نصف مهریه به خانم تعلق خواهد گرفت. در ثانی داور نمیتواند از مسئولیت خود شانه خالی کند و اگر به هر دلیلی امتناع کرد، دادگاه صلاحیت دار اقدام به تعیین مهریه خواهد کرد.