فائزه مجردیان – خبرنگار تحریریه جوان قدس : همواره در جامعه این جمله را میشنویم که " مهریه را کی داده، کی گرفته" اما اگر روزی گذرمان به دادگاه خانواده بیفتد متوجه میشویم که اتفاقا مهریه از جمله حقوق مالی است که در صورت مطالبه آن توسط خانم ، آقا مکلف به پرداخت آن خواهد شد. علاوه بر آن از جمله دیونی است که با فوت خانم از بین نمیرود و ورثه خانم میتوانند آن را مطالبه کنند.

هرچند در عمل بسیار اتفاق می افتد که زن، به هنگام طلاق مهریه را مطالبه میکند، اما این حق به موجب عقد نکاح (ازدواج) به زن تعلق میگیرد و طبق ماده 1082 قانون مدنی، به محض اینکه عقد نکاح میان زوجین واقع شود زن مالک مهریه میشود و میتواند در آن هرگونه تصرفی داشته باشد.

البته باید توجه داشت چیزی که به عنوان مهریه در عقد نکاح در نظر گرفته میشود، باید مال و قابلیت تملک داشته باشد. همچنین باید به صورت دقیق معین و متعلق به دیگری نباشد.

مهریه بسته به نوع پرداخت آن به دو دسته عندالمطالبه و عندالاستطاعه تعریف میشود. عندالمطالبه که امری مشخص است یعنی به محض مطالبه، چه به صورت دادخواست در دادگاه خانواده  وچه به صورت مطالبه اجرایی از طریق اجرای ثبت و عندالاستطاعه نیز به معنای این است که خانم زمانی میتواند مطالبه مهریه کند که آقا توان پرداخت داشته باشد در غیر این صورت خانم این حق را نخواهد داشت. این امکان وجود دارد که بخشی از مهریه به صورت عندالمطالبه و بخشی دیگر به صورت عندالاستطاعه تعیین گردد که به توافق طرفین بستگی دارد.

سوال اصلی اینجاست : تکلیف مهریه بعد از فوت خانم چه میشود؟

از آنجایی که مرد متعهد می‌شود که در ازای ازدواج مالی را به زن بدهد، موظف است که این دین را بپردازد بنابراین مرگ زن مهریه را ساقط نمیکند و در صورتی که ورثه خانم درخواست مطالبه مهریه را داشته باشند مرد مکلف است آن را بپردازد.

این حق تنها به ازدواج دائم اختصاص ندارد و شامل ازدواج موقت هم میشود.

با توجه به قوانین مربوط به ارث، اشخاص ذیل میتوانند درخواست مطالبه مهریه داشته باشند :

1-همسر متوفی در عقد دائم

2-فرزندان

3-پدر و مادری که در قید حیات باشند

4-خواهران و برادران در صورت نداشتن سه مورد قبلی

بنابراین اگر فرزندان بعد فوت مادر به جانشینی آن مطالبه مهریه کنند، مرد نمیتوانند فوت همسر را بهانه ای برای عدم پرداخت آن قرار دهد.

مطالبه مهریه توسط ورثه در صورتی امکان پذیر است که خانم در زمان حیات خود مهریه اش را به همسر نبخشیده باشد و یا آن را قبلا از همسرش دریافت نکرده باشد

نحوه محسابه آن هم به این صورت است که اگر وجه رایج کشور یعنی وجه نقد باشد ملاک پرداخت زمان فوت وی است ولی در صورتی که مهریه زن سکه یا اموال غیر منقول مانند زمین، آپارتمان باشد ورثه میتوانند به همان اندازه تعیین شده، مهریه را مطالبه کنند.

در نتیجه مهریه جزوه دیون ممتاز محسوب میشود و در صورتی که آقا دارای دیون دیگری باشد، مهریه زن بر تمام آن ها الویت خواهد داشت.

مستثنیات دین در پرداخت مهریه

به زبان ساده یعنی توقیف قسمتی از اموال که باعث ایجاد مشقت و سختی در زندگی آقا میشود لذا نمیتوان همه اموال اقا را برای مهریه توقیف کرد. مصادیق مستثنیات دین به صورت دقیق درماده 24 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی سال 94 ذکر شده که جای هیچ گونه ابهامی را باقی نگذاشته است.

 برای مثال اگر آقا خانه ای داشته باشد که در آن ساکن باشد یا ماشینی که از آن کسب درآمد کند جزوه مستثنیات دین محسوب میشود و قابلیت توقیف ندارد.