ناهید آذرنوش-خبرنگار تحریریه جوان قدس : حتما داستان فیلی که در یه اتاق تاریک ایستاده بود و مردمی که به عمرشان فیل را ندیده بودند و با دست زدن به بخشی از بدنش، یه نظر متفاوت درباره ماهیتش می‌دادند را شنیدید. شاید بشود سواد رسانه را هم  به همان فیلی تشبیه کرد که صاحب نظران و عموم مردم هرکدام بر اساس دیدگاه علمی یا تجربه زیسته خود برای آن تعاریف مختلفی ارائه کرده اند.

 ملیحه طوسی، مدرس سواد رسانه ای در گفت و گو با تحریریه جوان  قدس درخصوص سواد رسانه گفت :اگر قرار باشد تعریفی به زبان ساده از این سواد ارزشمند و ضروری که امروز به عنوان یک مهارت برای زنده ماندن از آن یاد میشود، داشته باشم باید بگویم سواد رسانه ابزاری است جهت توانمند ساختن شهروندان که مهارت دسترسی، تحلیل، ارزیابی و تعامل اطلاعاتی در اشکال متفاوت پیام‌های چاپی وغیرچاپی را شامل می‌شود.

وی در همین زمینه گفت: اگر به دنبال روش صحیح استفاده از علم سواد رسانه هستید بهتر است قبل از آنکه سراغ ترجمه ها و تالیف های پر طمطراق اندیشمندان غربی بگردید به سراغ قرآن بروید؛ آنجا که اندیشمندان غربی سواد رسانه را منوط به استفاده محدود و مشروط از رسانه ها با دقت نظر در انتخاب و گزینشگری مخاطبان کرده اند قرآن تنها در یک آیه "فلینظر الی طعامه" به دقت نظر وگزینشگری در انتخاب غذای روح مانند جسم اشاره کرده و در آیات دیگرش به کرات با تاکید بر برنامه های پیشگیرانه خودنظارتی و تقوای جمعی نسخه دهها مقاله و کتاب غربی سواد رسانه و رژیم مصرف رسانه را پیچیده است.

ملیحه طوسی بیان کرد: اهمیت سواد رسانه زمانی خود را آشکار میکند که می بینیم رسانه ها دیگر بخشی از زندگی ما نیستند بلکه زندگی ما بخشی از دریای عظیم و عمیق و پرتلاطم رسانه ها شده است و مواجهه با پیام های رسانه ای پیش ازینکه عاملی برای بالا بردن سطح اطلاعات و زندگی ما باشد تبدیل به یک ابزار کنترل و پیشبرد اهداف مصرفگرایانه مالکان رسانه ها شده است و مخاطبانش از سر عادت و صرفا برای سرگرمی و جا نماندن از قافله اطلاعات به آن روی می آورند.

این فعال رسانه ای بیان کرد : زمانی که در اواسط دهه هشتاد اولین گام های نهضت سواد رسانه در دانشگاههای کشور برداشته شد و مقالات متعددی در این زمینه توسط اساتید ارتباطات و رسانه ترجمه وتالیف شد و در ادامه با تاکید نخبگان دانشگاهی ورسانه بر ضرورت آموزش همگانی این علم تازه به عنوان رسیده جلسات هم اندیشی وهمایش های زیادی با موضوع سواد رسانه در مدارس و فرهنگسراهای کلان شهرهایی مثل مشهد، تهران و اصفهان در قالب کارگاه‌های سواد آموزی نهضت سواد رسانه ای برگزار شد.

طوسی ادامه داد : اما این علم نوپا در مسیر همگانی شدن خود دچار آفت های زیادی از جمله محدود شدن به سواد آکادمیک و تجارب غیربومی شد. در این میان شیادان بسیاری به نام استادان سواد رسانه دست به نسخه پیچی های یکسان و مسکن وار برای تجربه زیسته های متفاوت زدند در حالیکه سواد رسانه پیش ازینکه یک نسخه درمانی باشد یک برنامه عمل پیشگیرانه و به اصطلاح یک رژیم مصرف روزانه است و روش های تدریس آن هم باید کاملا مبتنی بر روشهای یادگیری شخصی سازی شده و تجربه زیسته آمیخته با سبک های شناختی باشد.

وی در باب اهمیت سواد رسانه برای کودکان گفت:  پیش ازآنکه به بحث استفاده کودکان از ابزار دیجیتال و نظارت بر محتوای رسانه ای آن بپردازیم باید درباره چرایی و چگونگی ورود او به دنیای دیجیتال و مدیریت نیاز، زمان و مکان ورود او به این دریای عمیق و پرخطر به جمعبندی برسیم. در بسیاری از کشورهای دنیا رنج سنی ورود کودک به دنیای دیجیتال و استفاده از محتوای ابزارهای رسانه ای شامل قوانین سخت و پیشگیرانه برای شرکت های تولید کننده و خدمات دهنده رسانه ای و همچنین خانواده هاست و تخطی از آنها منجر به جریمه های سنگین و حتی جدا کردن کودک از خانواده می‌شود.

طوسی در ادامه افزود : اتحادیه اروپا سن خرید ابزارهای رسانه ای و جمع آوری داده توسط نرم افزارها و اینترنت را برای کودکان مثبت سیزده و شانزده سال قرارداده است. همچنین در آمریکا متوسط زمانی که یک کودک هشت سال به پایین اجازه دارد صرف اتصال به اینترنت کند درنهایت ۴۸ دقیقه است. کمیسیون فدرال تجارت آمریکا در فوریه سال ۲۰۱۹ جریمه ای ۵.۷ میلیون دلاری را بر علیه اپلیکیشن به اشتراک گذاری ویدئوی تیک تاک وضع کرد. علت این جریمه عدم جدیت برای جلوگیری از فعالیت کودکان زیر ۱۳ سال در تیک تاک بود. این قوانین سختگیرانه و بیش ازین سالهاست در کشورهای غربی در حال اجراست.

این مدرس سواد رسانه‌ای توضیح داد : اما در ایران نه تنها قانون خاصی برای ورود به دنیای دیجیتال واستفاده از ابزار رسانه ای وجود ندارد بلکه حتی رسانه های رسمی ما نظارتی بر مدیریت نیاز، زمان و مکان استفاده کودک از محتوای رسانه ای خود ندارند. مایه تاسف است که بگوییم حتی خانواده ها نیز هیچ نقش تربیتی و نظارتی برای خود قائل نیستند و در عمل از رسانه های مختلف به عنوان پرستار و مربی کودکان خود استفاده میکنند و ساعتها کودک بی دفاع وبی سواد را در اقیانوسی از داده ها که کوسه هایش هویت او را نشانه گرفتند، رها کرده اند.

 وی در پایان گفت : والدین باید علاوه بر ایفای نقش نظارتی در تربیت رسانه ای کودکان خود از اولویت دادن به زندگی حقیقی غافل نشوند و اجازه ورود زود هنگام فرزندان خود را به این اقیانوس پر خطر وعمیق بدون فراگرفتن مهارت سواد رسانه ای ندهند. والدین باید با کسب مهارت های فرزند پروری دردنیای دیجیتال و بکارگیری اصول مدیریت رسانه که شامل مدیریت نیاز، مدیریت ابزار، مدیریت زمان، مدیریت مکان و مدیریت محتوا میباشد کودکان خود را نسبت به تهدیدهای رسانه ای آگاه و زمینه را برای آموزش سواد رسانه و پرورش تفکر انتقادی برای بهره گیری از فرصت های رسانه ای در فرزندان خود ایجاد کنند.