به گزارش قدس خراسان، «یکی دیگر از کارهایی که باید در زمینه‏ مسائل گوناگون اجتماعی و سیاسی و علمی انجام بگیرد، میدان دادن به دانشجو است برای اظهارنظر. از اظهارنظر هیچ نباید بیمناک بود. این کرسی‌های آزاداندیشی که ما گفتیم، در دانشگاه‌ها باید تحقق پیدا کند و باید تشکیل بشود».

این‌ تنها بخشی از نظرات و تأکیدات رهبر معظم انقلاب بر موضوع برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌هاست؛ مسئله‌ای که پیگیری و استمرار بر برگزاری آن می‌تواند نتایج عمیق و مهمی ایجاد کند؛ اما از آن طرف، برگزار نشدن و جلوگیری از برگزاری این کرسی‌ها و تریبون‌ها می‌تواند تبعات منفی زیادی ایجاد کند. 

با وجود تأکیدات مکرر رهبر معظم انقلاب بر این موضوع؛ اما متأسفانه باز هم این مسئله از سوی دانشگاهیان آن طور که باید و شاید جدی گرفته نمی‌شود. در این زمینه با مسئولان تشکل‌های دانشجویی در مشهد گفت‌وگو کردیم.  

چارچوبی برای برگزاری کرسی آزاداندیشی نداریم 

دبیر جامعه اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد درباره علت کمرنگ بودن کرسی‌های آزاداندیشی گفت: شاخص، معیار و شیوه‌نامه مشخصی برای کرسی آزاداندیشی وجود ندارد. رهبری سال‌هاست تأکید دارند کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌ها پیگیری شود؛ اما چون کسی شیوه‌نامه‌ای برای مناظره و تریبون آزاد تدوین نکرده، این اتفاق نیفتاده است. نخستین شاخصه‌ این کرسی‌ها تحمل نظر مخالف است و اگر رهبر معظم انقلاب بر این مسئله تأکید دارند، لازمه‌اش این است که اخلاق مناظره و برگزاری کرسی آزاداندیشی را بدانیم. می‌توانم بگویم نبودن معیار و شاخصه، آداب و اخلاق و وجود تعصب از برگزاری مستمر و جدی کرسی‌های آزاداندیشی جلوگیری می‌کند.

علی مولایی افزود: کارشناسان و متخصصان هر حوزه باید برای شکل‌گیری معیار و اساسنامه برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی دور هم جمع شوند و نظرات خود اعلام کنند. برای مثال اگر قرار است در حیطه موضوعات فرهنگی کرسی آزاداندیشی برگزار کنیم، باید از متخصصان این حوزه کمک بگیریم تا این چارچوب‌ها و معیارها مشخص شود.

وی با اشاره به اتفاقات سال گذشته در دانشگاه‌ها گفت: وقتی باب گفت‌وگو را ببندیم، باب دعوا باز می‌شود. وقتی به نظرات مخالف اهمیت ندهیم، در بحران‌ها و چالش‌ها سر باز می‌کند؛ اما می‌توانم بگویم این روزها باب گفت‌وگو بازتر شده و نشست‌های زیادی به خصوص با مسئولان برگزار می‌شود که به نتایج خوبی هم می‌انجامد. اگر باب گفت‌وگو در دانشگاه را ببندیم، آغازگر فتنه‌ها خواهد شد. اگر اجازه بدهیم بچه‌های نسل جدید، دهه هشتادی‌ها حرف بزنند و فضای گفت‌وگو ایجاد کنیم، جلو خیلی از مسائل را خواهد گرفت.

باید نیاز نسل جدید را شناسایی و دغدغه‌سازی کنیم

دبیر جامعه اسلامی دانشگاه فردوسی اظهار کرد: باید ابتدا نیاز نسل جدید به خصوص ورودی‌های جدید دانشگاه را شناسایی کنیم. وظیفه تشکل دانشجویی این است که دغدغه ایجاد کند و به دانشجو بفهماند به دانشگاه نیامده که فقط درس بخواند.

وی با تأکید بر اهمیت انتخابات پیش رو و تبیین این مسئله در دانشگاه‌ها گفت: اگر دانشجو بداند چقدر در انتخاب نماینده شهر مؤثر است و برای خودش جایگاه قائل شود، حتماً مشارکت بیشتری خواهد کرد. به هرحال بخش زیادی از مشارکت‌های انتخاباتی به دانشجویان برمی‌گردد. اگر آن‌ها به این اهمیت واقف شوند و به مردم برای انتخاب اصلح کمک کنند، مردم نیز به عنوان یک قشر آگاه به آن‌ها مراجعه می‌کنند. ما باید برای دانشجویان جدید دغدغه ایجاد کنیم. آن‌ وقت آن‌ها نیز خودشان پای کار خواهند آمد. 

مولایی ادامه داد: برای افزایش این مشارکت و ایجاد دغدغه میان همه دانشجویان، برنامه ما این است که از اوایل ترم تحصیلی آینده تریبون‌های آزاد را دوباره با جدیت بیشتر و به صورت هفتگی برگزار کنیم تا دانشجویان از هر تفکر و فرهنگی بیایند و حرفشان را بیان کنند. همچنین برنامه داریم که از احزاب و نمایندگان مجلس، نامزدهای انتخاباتی و کارشناسان کشوری دعوت به عمل بیاوریم تا فضای انتخاباتی بیشتر ایجاد شود.

در ادامه‌، درخصوص اهمیت برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی در فضای دانشگاه با دبیر انجمن اسلامی دانشگاه پیام نور مشهد گفت‌وگوی خود را ادامه دادیم. 

عوامل بیرونی و درونی؛ موانع برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی 

امینه جعفرزادگان گفت: پس از دوران کرونا خیلی از تشکل‌هایی که ماهیت آن‌ها ارتباط با دانشجو بود، دچار رکود شدند و نتوانستند به عملکرد اصلی خودشان برگردند؛ اما این دلیل اصلی تشکیل نشدن کرسی‌های آزاداندیشی نیست. عوامل دیگری هستند که دوست ندارند فضای دانشگاه به سمت گفت‌وگو حرکت کند و نگاه خیرخواهانه‌ای ندارند. عده‌ای هم از ایجاد حواشی می‌ترسند. به همین خاطر مانع می‌شوند یا تشویق و حمایتی انجام نمی‌دهند وگرنه دانشجو و ماهیت او با گفت‌وگو و گفتمان گره خورده است. اگر مسئولان دانشگاه حامیان دانشجو و تشکل‌ها باشند، کرسی‌های آزاداندیشی به اصل و اهمیت خود باز می‌گردند.

وی تأکید کرد: اهمیت این فضای گفت‌وگو برای خیلی از دانشجویان و مسئولان دانشگاهی جا نیفتاده بود؛ اما درست پس از اتفاقات سال گذشته ارزش این فضا روشن شد. 

دبیر انجمن اسلامی دانشگاه پیام نور مشهد با اشاره به اینکه کرسی آزاداندیشی داروی موقتی نیست که هروقت بحران ایجاد شد از آن استفاده کنیم، افزود: نمی‌شود وقتی دانشجو درگیر گره‌های ذهنی مختلف و بحران‌های گوناگون است، توقع داشته باشیم کرسی‌های آزاداندیشی جواب بدهد و مسئله را حل کند. کرسی آزاداندیشی باید به یک رویه در دانشگاه تبدیل شود.

فضای دانشگاه را به سمت انتخابات پیش می‌بریم

جعفرزادگان اظهار کرد: این یک موضوع بدیهی است که کسی که در کرسی آزاداندیشی صحبت می‌کند، ایدئولوژی و نظام فکری دارد. در حالی که ما در فتنه سال گذشته شاهد بودیم سران فتنه ایدئولوژی خاصی نداشتند و طرفداران آن‌ها نیز در تریبون‌های آزاد شرکت نمی‌کردند؛ چراکه خیلی از شبهات در همان فضا برطرف و خسارت هنگفتی برای آن‌ها ایجاد می‌شد. بنابراین در همین دانشگاه‌های مشهد بارها تریبون‌ها و کرسی‌های آزاداندیشی داشتیم که هیچ‌یک از افرادی که مخالف ما فکر می‌کردند، در آن شرکت نکردند و حاضر به ابراز عقیده نشدند.

وی نیز درخصوص مسئله انتخابات پیش‌رو و نقش کرسی‌های آزاداندیشی درخصوص تبیین اهمیت این مسئله گفت: تلاش ما این است که تمام نشست‌ها و کرسی‌ها متناسب با موضوعات مهم روز باشند تا برای دانشجویان دغدغه ایجاد شود. مسئله انتخابات و مشارکت دانشجویان نیز بسیار مهم بوده و لازم است این قشر نیز دغدغه‌های خود را بیان کنند. تلاش ما این است که برنامه‌های گفتمانی خود را به صورت مستمر و با موضوع انتخابات ادامه بدهیم.

آنچه سال گذشته در فضای دانشگاه شاهد آن بودیم، طبق نظر بسیاری از متخصصان و کارشناسان، حاصل کمبود فضای گفت‌وگو و گفتمان در دانشگاه‌هاست. بدیهی است افزایش و گسترش این فضا و برگزاری تریبون‌های آزاداندیشی می‌تواند جلو بسیاری از بحران‌ها و چالش‌های اجتماعی را بگیرد. همچنین این گفت‌وگوها می‌توانند همراهی قشر دانشجو را به عنوان قشر نخبگانی جامعه در بحران‌های اجتماعی و فرهنگی مختلف افزایش بدهند. 

خبرنگار: محدثه مودی