آمارها نشان می‌دهد ما نسبت به کشورهای دیگر به صورت سرانه گاز بیشتری مصرف می‌کنیم. کارشناسان عوامل مختلفی را در این امر دخیل می‌دانند. بسیاری از آن‌ها، پایین بودن قیمت گاز را عامل مهمی در عدم مدیریت مصرف گاز در کشور به حساب می‌آورند.

شواهد حاکی از آن است که طبقه‌ مرفه جامعه مصرف بالاتری نسبت به الگوی مصرف در کشور دارد. به طوری که مشترکان این طبقه گاهاً تا ۵ برابر مصرف کننده‌های معمولی از گاز طبیعی استفاده می‌کنند.

از آنجائیکه گاز با قیمت یارانه ای و بسیار ارزان در ایران عرضه می‌شود، هر کسی که بیشتر مصرف کند بیشتر از یارانه‌ دولتی بهره می‌برد. بنابراین، پرمصرف‌های ایران که اغلب از طبقات بالای جامعه هستند، بیشتر از یارانه‌ دولتی استفاده می‌کنند.

به زعم بسیاری از کارشناسان، اعمال سیاست‌های قیمتی می‌تواند در مدیریت مصرف گاز در بخش خانگی موثر باشد. اما همگی متفق القول هستند که قیمت‌ها برای بدمصرف‌ها باید تا حدی افزایش یابد که قدرت بازدارندگی داشته باشد.

در ادامه نظرات محمدصادق مهرجو، کارشناس ارشد حوزه انرژی را در خصوص مزیت‌های تعرفه گذاری پلکانی و لزوم نزدیک کردن قیمت گاز مصرفی پرمصرف‌ها به نرخ‌های جهانی و صادراتی را می‌خوانید.

مهرجو با اشاره به این موضوع که دسته ای از مشترکان گاز خانگی تمایلی به مدیریت مصرف ندارند، تصریح کرد: برخی مشترکان آن قدر تمکن مالی دارند که حتی اگر قیمت گاز مصرفی را تا حد قابل توجهی افزایش دهیم باز هم دو الی سه برابر الگوی مصرف از گاز استفاده می‌کنند.

وی ادامه داد: برخی از افراد سبک زندگی شان به گونه ای است که پرمصرف هستند. برای این افراد، سیاست‌های قیمتی فعلی انگیزاننده نیستند که بهینه سازی مصرف را انجام دهند.

این کارشناس ارشد انرژی توضیح داد: قیمت گاز در کشور ما نسبت به دیگر کشورها بسیار پایین است و به همین دلیل انگیزه ای برای مصرف کنندگان در ارتباط با بهینه سازی وجود ندارد.

مهرجو گفت: ما گاز را به عراق با قیمت ۲۵ سنت به ازای هر متر مکعب صادر می‌کنیم، اگر گاز مصرفی پرمصرف‌ها را با قیمت ۱۲ الی ۱۳ سنت یعنی نصف قیمت صادراتی محاسبه کنیم، قدرت بازدارندگی خواهد داشت. به این ترتیب، قیمت گازمصرفی بدمصرف‌ها به قیمت‌های جهانی نزدیک می‌شود و به آن‌ها فشار می‌آورد.

وی ادامه داد: وقتی قرار باشد پرمصرف‌ها که اتفاقاً از طبقات مرفه جامعه هستند، ماهی ۳۰ الی ۴۰ میلیون تومان هزینه‌ گاز پرداخت کنند و در سال نزدیک به ۴۰۰ میلیون تومان بپردازند، قطعاً به فکر بهینه سازی مصرف می‌افتند. در این صورت است که به کاهش دمای آب استخر خانه‌هایشان و روشن نبودن همیشگی هیترهایشان فکر می‌کنند.

این کارشناس ارشد انرژی خاطرنشان کرد: کسانی که جزو ۴ درصد و طبقه‌ مرفه کشور هستند، حتی چند برابر کردن قیمت‌های فعلی گاز هم برایشان بازدارنده نیست. باید قیمت گاز مصرفی این مشترکان به قیمت‌های صادراتی و جهانی نزدیک شود تا برایشان قدرت بازدارندگی داشته باشد.

مهرجو در خصوص فاز ۲ تعرفه گذاری پلکانی گفت: در فاز دوم تعرفه‌گذاری پلکانی پرمصرف‌ها قرار است مشترکان با مصرف معقول دچار اضافه پرداختی نشوند، کم مصرف‌ها تشویق شوند و بدمصرف‌ها و پرمصرف‌ها با قبوض میلیونی مواجه شوند و این روش منطقی ای است. حتی اگر بتوانیم نصف قیمت صادراتی گاز را هم از بدمصرف‌ها اخذ کنیم، برایشان انگیزه ای ایجاد می‌کند که به سمت بهینه سازی مصرف گازشان بروند.

وی ادامه داد: هدف نهایی از اعمال سیاست‌هایی همچون تعرفه گذاری پلکانی این است که بهینه سازی مصرف را داشته باشیم و مشترکان انگیزه ای برای مدیریت مصرف گازشان داشته باشند.

این کارشناس ارشد انرژی توضیح داد: در طرح هوشمندسازی گاز نیز قرار بود اولاً جلوی پرتی گاز را بگیریم و در مرحله‌ بعد سنجش دقیقی در مورد میزان مصرف گاز در مناطق مختلف شهرها و به ویژه شهرهای بزرگ داشته باشیم. همچنین در این طرح، به صورت اتوماتیک به مشترکان در مورد بالا رفتن مصرف گازشان هشدار داده می‌شود. باید این موضوعات با جدیت دنبال شود.