شرکت‌های دانش بنیان، به ویژه شرکت‌های دانش‌بنیان نوپا، اغلب محصول یا محصولاتی دارند که تاکنون موفق به فروش آن نشده‌اند یا در بهترین حالت، فروش بسیار محدودی داشته‌اند. چنانچه این محصول از نوعی باشد که مشتری نهایی آن صرفا دستگاه‌های دولتی، خصولتی، عمومی و شرکت‌ها و موسسات وابسته به آنها باشد، موضوع فروش تولیدات بار اول بسیار پیچیده‌تر خواهد بود.

دانش بنیان ها برای فروش محصولات شان با مشکلات جدی مواجه هستند. شرکت دانش بنیان باید برای فروش محصولش وارد فرآیند مناقصه شود. لازمه ورود به پروسه ی مورد بحث این است که شرکت دانش‌بنیان موفق شده باشد محصولات خود را در لیست بلند دستگاه متقاضی محصول ثبت نماید یا دارای رتبه پیمانکاری قابل قبول برای ورود به مناقصه باشد. به دلیل نداشتن مرجع و سابقه فروش قابل قبول، این امر برای بسیاری از شرکت‌های دانش بنیان میسر نیست.

به زعم کارشناسان، حمایت از دانش بنیان ها و محصولات تولید بار اول مزیت های زیادی برای کشور دارد. از جمله می توان به اشتغال جوانان نخبه و تحصیلکرده، صرفه جویی ارزی و ایجاد فرصت های صادراتی اشاره کرد.

معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با هدف حمایت از دانش بنیان ها طرح تولید بار اول را به اجرا گذاشته است. به طوری که عرضه ی این نوع محصولات به سازمان های دولتی مستلزم شرکت در فرآیند مناقصه نیست.

در ادامه نظرات میثم زالی، رئیس سابق کارگروه رفع موانع تولید وزارت صمت را در خصوص لزوم حمایت از تولیدات بار اول و مزیت هایی که برای کشور دارد، می خوانید.

زالی با اشاره به این موضوع که تولید تجهیزات راهبردی و با کیفیت در کشور مستلزم حمایت های ویژه است، تصریح کرد: یکی از مهم ترین سیاست هایی که باید با جدیت در دستور کار قرار داشته باشد، این است که از سطح وابستگی خود به واردات محصولات راهبردی بکاهیم.

وی ادامه داد: باید شرکت های داخلی و دانش بنیان متقاعد شوند که اگر بتوانند با تلاش و پشتکار به تولید تجهیزات گلوگاهی و راهبردی بپردازند، از این امتیاز برخوردار می شوند که با استفاده از قوانینی مانند ترک تشریفات مناقصه به ارائه دهنده ی این محصول به شرکت های دولتی تبدیل می شوند.   

رئیس سابق کارگروه رفع موانع تولید وزارت صمت خاطرنشان کرد: تا وقتی حمایت های ویژه مانند ترک تشریفات مناقصه برای دانش بنیان ها وجود نداشته باشد، آن ها انگیزه ای برای تولید محصولات بار اول نخواهند داشت.

زالی گفت: علاوه بر قانون ترک تشریفات مناقصه و طرح تولید بار اول که توسط معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به اجرا گذاشته شده است، سازمان ها و شرکت های دولتی نیز باید مشوق هایی در راستای تولید محصولات بار اول در کشور ایجاد کنند. مثلاً، باید قراردادهایی تنظیم شود که حتی پیش از تولید محصول نیز پیش پرداختی به شرکت دانش بنیان داده شود تا از آن در راستای ساخت تولید محصولی که قرار است ارزبری را کاهش دهد، استفاده کند.

زالی در ارتباط با صرفه‌جویی ارزی حاصل از تولید بار اول گفت : هر حمایتی که بتوانیم از واحدهای تولیدی کشور در راستای ساخت محصولات بار اول داشته باشیم، به نحوی که از واردات آن ها بی نیاز شویم، به نفع کشور است. قانون ترک تشریفات مناقصه برای شرکت هایی که تولید محصولات بار اول دارند، تماماً سود است. از یک طرف به کاهش ارزبری منجر می شود و ما را از واردات محصولات راهبردی بی نیاز می کند و از طرف دیگر، دانش بنیان ها جان می گیرند و می توانند به رشد اقتصاد کشور کمک کنند. با کمک طرح تولید بار اول توانسته ایم بیش از 1.36 میلیارد دلار صرفه‌جویی ارزی داشته باشیم و بازارسازی تضمینی بیش از 136 میلیون دلاری برای شرکت‌های دانش‌بنیان رقم بزنیم.

رئیس سابق کارگروه رفع موانع تولید وزارت صمت خاطرنشان کرد: رونق فعالیت شرکت های دانش بنیان می تواند در ایجاد اشتغال برای قشر نخبه و تحصیلکرده ی کشور موثر باشد. از این نظر نیز حمایت از دانش بنیان ها و تولیدات بار اول اهمیت اساسی دارد.

زالی گفت: قطعاً هر چقدر بتوانیم بیشتر به تولید محصولات راهبردی بپردازیم، برای کشور نفع دارد. باید تا جائیکه امکان دارد و ظرفیتش را داریم به تولید محصولات مورد نیاز خودمان اقدام و خود را از قید وابستگی به دیگران رها کنیم. اما نباید در این زمینه غیرواقعی فکر و عمل کنیم. باید این موضوع را بپذیریم که در برخی زمینه ها به لحاظ تکنولوژیک با دنیا فاصله داریم و نمی توانیم برخی تجهیزات را بومی سازی کنیم.