در برنامه هفتم توسعه عنوان شده است که وزارت ارشاد محور منظومه راهبری مساجد باشد. همین نکته سبب شده تا برخی از مجموعه‌های مرتبط با بحث مسجد و حتی مردم فکر کنند که مجلس می‌خواهد با سپردن مسجد به وزارت ارشاد، مساجد را دولتی کرده و از حالت مردمی خارج کند.
برای واکاوی موضوع به سراغ حجت‌الاسلام کمال الدین خداداده، رئیس ستاد هماهنگی کانونهای فرهنگی و هنری مساجد کشور رفته و این ابهام و البته مواردی دیگر را جویا شدیم. با ما همراه باشید.
مساجد مردمی ترین نهاد
حجت‌الاسلام خداداده در تشریح این قانون می‌گوید: در جلسه علنی روز ۲۹ مهرماه مجلس شورای اسلامی در بررسی گزارش کمیسیون تلفیق لایحه برنامه هفتم، نمایندگان با بند ث ماده ۷۵ برنامه هفتم توسعه موافقت کردند. به این معنا که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مکلف است به منظور مردمی سازی فعالیت‌های فرهنگی و استفاده از ظرفیت مساجد و با همکاری مرکز رسیدگی به امور مساجد، سازمان بسیج مستضعفین، سازمان تبلیغات اسلامی، سازمان اوقاف و امور خیریه، شورای عالی حوزه‌های علمیه و شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه و شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی، طرح مسجد محوری در محلات را ظرف سه ماه پس از لازم الاجرا شدن این قانون، تهیه و به تصویب هیئت وزیران برساند.
او در پاسخ به این سوال که مسجد نهادی مردمی است یا دولتی و اصولاً تفاوتی می‌کند که این نهاد مقدس، دولتی باشد یا مردمی، توضیح می‌دهد: شکی نیست مسجد نهادی مردمی است که متعلق به همه آحاد مردم است. کاری که برای خدا انجام می‌پذیرد، دولت و مردم ندارد و در طی تاریخ نیز اقشار مختلف جامعه اسلامی بودند که مساجد را اداره می‌کردند. به عنوان مثال بهترین و زیباترین وجوه هنر اسلامی در مسجد تجلی پیدا کرده است. حال ممکن است که بانی تأسیس مسجد یکی از دولتمردان بوده اما اداره کننده و رونق بخش مساجد مردم هستند. لذا مسجد نقش مردمی خود را همواره داشته و دارد و دولت صرفاً نقش تسهیل گر این کار ارزشمند و حامی آن است. در مورد این قانون هم قطعاً چنین است و مسجد کارکرد مردمی خود را حفظ می‌کند و دستگاه‌ها از جمله وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این مورد به خصوص شرایط و بستر مناسب را مهیا می‌کنند.
مسجد سازی وظیفه مردم یا دولت؟
این روحانی جهادی و انقلابی در توضیح این پرسش که چه کسی وظیفه ساختن مساجد را دارد نیز بیان می‌کند: ساخت مسجد وظیفه همه است. کاری که برای خدا انجام می‌شود را نمی‌توان به عهده افراد یا نهادی خاص قرار داد. هم دولت‌ها و هم مردم همواره در طی تاریخ به صورت خودجوش مسجد را از بعد معنوی و عمرانی ساخته و حفظ کرده‌اند. اگر نگاهی به واقفان مساجد در طی تاریخ بیندازیم متوجه می‌شویم که هم مردم و هم دولتمردان در متن و بطن این کار بوده و هستند.
حجت‌الاسلام خداداده در مورد وضعیت مساجد کشور که رکن فرهنگی و اعتقادی امت اسلامی است، توضیح می‌دهد: مساجد همواره در طی تاریخ و از دیرباز، محل فرهنگ‌سازی در عرصه‌های مختلف علمی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی بوده‌اند. با نگاهی اجمالی به تاریخ اولیه شکل گیری مساجد از صدر اسلام تا کنون، درمی‌یابیم که اولین مسجد در حالی به دستور پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد مصطفی(ص) بنا شد که آن حضرت در حال هجرت برای ایجاد تحول و قیام بر علیه مشرکان بود و در این اثنا سنگ بنای ساخت اولین مسجد در جهان اسلام توسط ایشان در مدینه بنا نهاده شد. به این ترتیب در آغاز شکل‌گیری دین مبین اسلام اولین پایگاه مسلمین که یکی از نقش‌های ماندگار و اصلی آن تحول آفرینی بود، توسط پیامبر عظیم الاشان اسلام(ص) بنیانگذاری شد و در طول حیات مساجد همزاد آن شد.
این فعال فرهنگی ادامه می‌دهد: به بیانی دیگر از صدر اسلام تاکنون، مساجد صرفاً جایگاهی برای عبادت و نیایش محسوب نمی‌شد، بلکه جایگاه مقدسی بودند با کارکردهای متعدد که علاوه بر فعالیت‌های عبادی و دینی، به عنوان کانون هدایت و ارشاد، مرکز دانش اندوزی و آموزش، پایگاه جهاد و نهضت، مقر قضا و قضاوت، قرارگاه سیاسی و فرهنگی دولت‌ها و همچنین مرکز تعاون اجتماعی به شمار می‌رفتند. آن زمانی که بزرگ مرد تاریخ معاصر ایران حضرت امام خمینی(ره) از مساجد به عنوان مرکز و سنگر اسلام یاد کرد و رسالت این خانه‌های نور را تبدیل شدن به مراکزی جهت تربیت صحیح انسان‌ها در ابعاد مختلف تعبیر نمود، نگاه تمدن‌ساز با محوریت مسجد در راستای تحقق آرمان‌های جامعه اسلامی سر لوحه فعالیت‌ها فرهنگی قرار گرفت.
خادمین و توسعه کمی و کیفی مساجد و استفاده از فضای مجازی
حجت‌الاسلام خداداده تصریح می‌کند: تمام خادمین مساجد اعم از ائمه محترم جماعات، اعضای کانونهای فرهنگی هنری، اعضای بسیج و... که در خانه‌های خدا مشغول خدمت‌رسانی هستند باید با کنار گذاشتن اختلافات ظاهری در جهت اعتلای هر چه بیشتر مساجد، تمام توان خود را به کار گیرند. پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی نقطه عطفی در عملکرد مساجد پدید آمد و مسجد که خاستگاه انقلاب بود مورد توجه قرار گرفت. اکنون ضمن حفظ روند کمیِ توسعه و بسط مساجد و از جمله کانون‌ها، باید به توسعه کیفی آنها نیز توجه و عنایت ویژه شود. به بیان دیگر جوانان مؤمن و فرهیخته کانونی، با مسلح شدن به دانش و علم روز و بهره‌گیری از شیوه‌ها و ابزارهای نوین از جمله حضور مؤثر در فضای مجازی و عرصه بین‌الملل، حقانیت دین مبین اسلام و پیام وحیانی آن را از سنگر مساجد به جهانیان عرضه کنند.
رئیس ستاد هماهنگی کانونهای فرهنگی و هنری مساجد کشور در ادامه به سخنی از مقام معظم رهبری اشاره کرده و می‌گوید: ایشان فرمودند «مسجد می‌تواند پایگاه تمام کارهای نیک باشد. پایگاه خودسازی، انسان‌سازی، تعمیر دل و تعمیر دنیا و مقابله با دشمن و زمینه‌سازی برای ایجاد تمدن اسلامی و بصیرت‌افزاییِ افراد» برای رسیدن به این مهم، باید ضمن وحدت رویه، کادرسازی، جریان سازی و برنامه‌ریزی اصولی مبتنی بر نیاز جامعه امروز، با مد نظر قرار دادن منویات معمار کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی(ره) و منویات مقام معظم رهبری(مدظله‌العالی) در جهت ایجاد تمدن نوین اسلامی و مسجد طراز اسلامی با تمام کارکردهای اصیل آن، گام برداریم. همچنین لازم است تمام فرزندان این آب و خاک به ویژه اعضای محترم کانونهای فرهنگی هنری ضمن لبیک به منویات مقام معظم رهبری(مدظله العالی) اهتمام ویژه‌ای نسبت به تحقق و ایجاد تمدن نوین اسلامی و مسجد تراز اسلامی داشته باشند که قطعاً چنین هم هست.
برنامه‌هایی برای رونق مساجد
این فعال فرهنگی از برنامه‌ها برای رونق بیش از پیش مساجد و پررنگ تر کردن نقش اجتماعی مساجد در جامعه نیز می‌گوید: ستاد هماهنگی کانونهای فرهنگی و هنری مساجد کشور به منظور احیای نقش واقعی مساجد در ترویج فرهنگ دینی، توانمندسازی و هدایت ظرفیت‌های موجود به سمت اهداف بلند مدت، استقرار ارزش‌های دینی و استفاده از اعتبارات و امکانات وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و نهادهای دولتی و غیر دولتی، در راستای تحقق منویات امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری(مدظله العالی) و اصول و سیاست‌های فرهنگی کشور مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی، تأسیس شد. شکی نیست که مهمترین اهداف اصلی ستاد و مجموعه کانونهای مساجد، احیای نقش واقعی فرهنگی، آموزشی، هنری و تبلیغی مساجد، تربیت و رشد نیروهای متعهد، انقلابی و کارآمد در حوزه فرهنگ و هنر، توسعه فرهنگ اصیل اسلامی در شهرها و روستاهای کشور و همچنین مقابله با تهاجم فرهنگی است.
حجت‌الاسلام خداداده به برخی از این اقدامات اثرگذار نیز اشاره کرده و می‌گوید: اجرای طرح ملی «مسجد، کانون نشاط» به منظور غنی سازی اوقات فراغت کودکان و نوجوانان و جوانان، مسابقه قرآنی «مدهامتان» با هدف کشف استعدادهای حوزه قرآنی و حضور پرشور نوجوانان و جوانان در مساجد، افتتاح کانونهای خواهران به منظور تقویت فعالیت کانونهای فرهنگی هنری در حوزه خانواده و بانوان و همچنین ارتقای فعالیت‌های فرهنگی در راستای سبک زندگی اسلامی برخی از این اقدامات است. همچنین راه اندازی اولین دوره آموزشی مدرسه تئاتر شبستان با حضور استادان برجسته هنر کشور و در راستای مردمی سازی تئاتر و تربیت هنرمندان متعهد و ارزشی، تشکیل و راه‌اندازی گروه‌های سرود شبستان در سراسر کشور، برگزاری جشنواره تئاتر شبستان نیز از دیگر کارهای انجام شده است. تجهیز و راه اندازی کتابخانه مساجد سراسر کشور، راه اندازی بالغ بر یک‌هزار و ۲۰۰ کانون فرهنگی هنری ویژه بانوان و برنامه های متنوع بخش دیگری از فعالیت‌هایی است که ستاد هماهنگی کانونهای فرهنگی هنری مساجد اجرا کرده و یا در حال اجرای آن است.
نظر شما