آیت‌الله‌العظمی نوری همدانی، از مراجع عظام تقلید به مناسبت برگزاری چهارمین اجلاس استانی نماز استان تهران که امروز 21 آذرماه برگزار شد، پیامی صادر کرد.

در متن این پیام آمده است:

بسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ

الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ وَ الصَّلاةُ وَالسَّلامُ عَلَی سَیِّدِنا وَ نَبیِّنا أَبی الْقَاسِمِ المصطفی وَ نَبِیِّنا. الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرینَ سَیِّما بَقِیَّةَ اللهِ فِی الأَرْضِینَ.

با سلام و تحیت به آن مجمع محترم یکی از عبادت‌های بزرگ و مهم در اسلام نماز است. ابتدا باید اصل عبادت مورد توجه و دقت قرار گیرد و خداوند متعال نیز در قرآن کریم فرموده: «وقا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِیَعْبُدُونِ».

چند مطلب در این آیه وجود دارد؛ اول اینکه چرا جن مقدم بر انسان ذکر شده؟ آیت‌الله طباطبائی در تفسیر المیزان فرمودند، چون خداوند جن را قبل از انسان آفریده در این آیه نیز قبل از انسان ذکر کرده است. دوم اینکه حرف لام در لیعبدون برای غرض است یعنی غرض خداوند متعال این بوده که جن و انس او را عبادت کنند؛ در حالیکه بسیاری از جن و انس خداوند را عبادت نمی‌کنند و این تخلف از غرض خداست. صاحب تفسیر البرهان که یک تفسیر روائی و بسیار عالی است، در جلد هفتم در جواب از اشکال مذکور چند روایت ذکر کرده که بنده خلاصه آن‌ها را عرض می‌کنم.

ابو بصیر همین سوال را از امام صادق(ع) پرسیده و حضرت در جوابش فرمودند: خلقهم لیأمرهم بالعبادة کما أمرهم بالصدق والعدالة»؛ یعنی خداوند متعال جن و انس را خلق کرده تا امر به عبادت کند. آیت‌الله طباطبائی در جلد ۱۷ از تفسیر المیزان جواب دیگری داده و فرموده لام در الجنَّ و الإنس برای استغراق نیست تا اینکه کل فرد فرد را شامل شود، بلکه برای جنس است و شامل طبیعت می‌شود، یعنی جنس و طبیعت جن و انس چنین تکلیفی دارند و حالا اگر بعضی از آن‌ها خدا را عبادت نکنند، منافاتی با آیه شریفه و عرض خداوند متعال ندارد. ایشان ظاهر آیه را اخذ کرده‌اند، ولی خب ما روایاتی داریم که آیه شریفه را اینطور تفسیر کرده‌اند که خلقهم لیأمرهم بالعبادة کما أمرهم بالصدق والعدالة؛ و بالاترین نوع عبادت که در قرآن تقریبا ۶۷ مورد ذکر شد، نماز است.

اهمیت این موضوع آن‌چنان وسیع است که به عنوان ستون دین معرفی شده است. «الصَّلَاةُ عَمُودُ دِینِکُم» و همچنین، وجود مبارک حضرت امام علی (ع) فرمود: أوصیکم بالصلاةِ وَ حِفْظِهَا فَإِنَّهَا خَیْرُ الْعَمَلِ وَ هِیَ عَمُودُ دِینِکُم و باید دقت کرد این فریضه مهم در وقت معینی که ذکر شده اقامه شود و در واقع ملاک و صفت تقرب است (إنَّ الصَّلاةَ کَانَتْ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ کِتابًا مَوْقُوتًا).

بر این اساس باید توجه کرد این عبادت دارای ثمرات و برکات فراوانی است و هر چه با دقت و عظمت بیشتر اقامه شود، به سعادت و رستگاری نزدیکتر می‌شود. در این سال‌های اخیر نسبت به این واجب الهی توجه بیشتری صورت گرفته است، اما باید توجه داشت که بعضی از عملکردها و تبلیغات در فضای مجازی و انقاء شبهات و متأسفانه بی‌توجهی به پاسخ به این شبهات موجود سبب شد تا کم‌توجهی نسبت به این موضوع صورت گیرد.

یکی دیگر از نکاتی که باید توجه کرد، بحث مساجد است. به هر حال توجه روایات و سفارش بزرگان نسبت به اقامه نماز در مساجد بسیار زیاد است. پیامبر اکرم(ص) فرمودند: مَنْ سَمِعَ النِّدَاءَ فَلَمْ یُحِبُهُ مِنْ غَیْرِ عِلَّةٍ فَلا صلاة له. اما متأسفانه طبق گزارشاتی که ما داریم مساجد رو به خلوت شدن می‌رود. باید آسیب‌شناسی کرد که چرا این‌گونه شده است. ما جوانانی داریم که در شب‌های قدر جمعیت عظیمی از آن‌ها تشکیل می‌شود و همچنین، در ایام اعتکاف و بعضی از مناسبت‌های دیگر حضور پررنگ دارند، اما در روزهای معمول در مساجد نیستند.

امروز یکی از معضلات نبود امام جماعت است. در وقت نماز در همین تهران درب خیلی از مساجد بسته و یا اگر باز باشد، امام جماعت ندارد و در بعضی از موارد امامان جماعات به ما مراجعه می‌کنند که بعد از مدتی امامت به ایشان می‌گویند باید شما از این مسجد به مسجد دیگری بروید یا دیگر پیر شده‌اید و قابلیت امامت ندارید و این موضوع بسیار غم‌انگیز است. ما معتقدیم باید امام جماعت ایجاد جذابیت کند و برنامه‌های متنوع داشته باشد و با جوانان ارتباط داشته باشد و تبیین کننده اهمیت اقامه نماز در مسجد باشد، ولی این بدان معنا نیست که بگوییم امام جماعت که مدتی در محل مانده با افراد محل ارتباط گرفته و مردم او را شناخته‌اند، به بهانه‌هایی او را کنار زد. بله! زمانی که قدرت ندارد، باید با احترام با او برخورد کرد و شخص دیگری را جایگزین کرد تا مامومین هم همان ارتباط قبل را با امام جماعت داشته باشند. تاکید بنده بر این است همانطور که بر اهمیت نماز باید توجه کرد، به اهمیت اقامه نماز در مسجد نیز باید توجه داشت و مسئولان امور مساجد باید هر چه زودتر این رویه را اصلاح کنند و در راه اصلاح امور مساجد برای پر رونق شدن برنامه‌ریزی کنند و مساجد را همانند صدر اسلام که محل تصمیم‌گیری‌ها بود و در انقلاب و دوران دفاع مقدس کانون حضور جوانان متدین بود، برگردانند.

در واقع مسئولان امور مساجد فقط به جابجایی امام جماعت که عمری را در راه تقویت دین مردم گذرانده، نپردازند بلکه برنامه کارشناسی شده از سوی افراد خبره ارائه کنند و در مواقع ضرورت یک دستیار و یا نائب جوان برای اجرای آن قرار دهند. لازم می‌دانم از همه عزیزان برگزار کننده این جلسه تشکر کرده و توفیق همگان را از خداوند متعال خواستارم.

۲۱ آذرماه ۱۴۰۲

حسین نوری همدانی