«...افراد مسلح، امروز در حملات جداگانهای در نزدیکی اهواز، مرکز عملیاتی صنعت نفت در جنوب غرب ایران، یک مدیر نفتی آمریکایی و یک مقام نفتی ایران را به کمین انداختند و آنها را کشتند...». این مطلب دقیقاً متن خبر بلند و بالای روز ۲دی سال۱۳۵۷ است که از آرشیو «نیویورک تایمز» برایتان انتخاب کردهایم. اما ماجرای این ترور چیست که یک روزنامه آمریکایی حتی زودتر از برخی روزنامههای وطنی، آن را داغداغ منتشر کرده بود؟
سرپرست موقت
در اسناد باقی مانده از سال۵۷ که اینجا و آنجا منتشر شده، واقعه روز دوم دی ۵۷ و به قتل رسیدن «پل گریم» آمریکایی بخشی از سلسله عملیاتهای گروههای انقلابی معرفی شده است. آن هم درست در روزهایی که تقریباً هر روزه گروهی از مردم مختلف در این شهر و آن شهر به دست عوامل رژیم کشته میشوند. یعنی این فقط «پل گریم» آمریکایی نیست که دوم دی ماه به قتل میرسد. در تظاهرات مردم تهران در همین روز، حدود ۲۰دانشآموز به شهادت میرسند. در خبر روزنامه نیویورکتایمز برای تشریح وضعیت و حال و هوای ایران، به تظاهرات در مشهد هم به عنوان تازهترین خشونت علیه مردم اشاره شده است: «در شمال شرق ایران، پزشکان بیمارستانی در مشهد امشب گزارش دادند سربازان به جمعیتی از تظاهراتکنندگان تیراندازی کردند و ۲۹ نفر را کشتند و ۳۰ نفر را زخمی کردند».
نیویورک تایمز «پل گریم» را فقط یک مستشار نفتی و البته مردی «خوش قلب و صریح» معرفی میکند و بعد هم یادآور میشود او «بیش از آنچه لازم بود با ارتش ایران ارتباط داشت! » همین جمله یا کنایه میتواند معانی مختلفی داشته باشد. واقعیت این است آقای «گریم» نماینده کنسرسیوم نفتی ایران و آمریکا و یک مدیر ارشد بود، اما مدیرعامل اصلی تشکیلاتی که نیویورک تایمز از آن به عنوان «شرکت خدمات نفت ایران» نام میبرد، آمریکایی دیگری به نام «جورج لینک» بود.
در اسناد باقی مانده از سال۵۷ که اینجا و آنجا منتشر شده، واقعه روز دوم دی ۵۷ و به قتل رسیدن «پل گریم» آمریکایی بخشی از سلسله عملیاتهای گروههای انقلابی معرفی شده است. آن هم درست در روزهایی که تقریباً هر روزه گروهی از مردم مختلف در این شهر و آن شهر به دست عوامل رژیم کشته میشوند. یعنی این فقط «پل گریم» آمریکایی نیست که دوم دی ماه به قتل میرسد. در تظاهرات مردم تهران در همین روز، حدود ۲۰دانشآموز به شهادت میرسند. در خبر روزنامه نیویورکتایمز برای تشریح وضعیت و حال و هوای ایران، به تظاهرات در مشهد هم به عنوان تازهترین خشونت علیه مردم اشاره شده است: «در شمال شرق ایران، پزشکان بیمارستانی در مشهد امشب گزارش دادند سربازان به جمعیتی از تظاهراتکنندگان تیراندازی کردند و ۲۹ نفر را کشتند و ۳۰ نفر را زخمی کردند».
نیویورک تایمز «پل گریم» را فقط یک مستشار نفتی و البته مردی «خوش قلب و صریح» معرفی میکند و بعد هم یادآور میشود او «بیش از آنچه لازم بود با ارتش ایران ارتباط داشت! » همین جمله یا کنایه میتواند معانی مختلفی داشته باشد. واقعیت این است آقای «گریم» نماینده کنسرسیوم نفتی ایران و آمریکا و یک مدیر ارشد بود، اما مدیرعامل اصلی تشکیلاتی که نیویورک تایمز از آن به عنوان «شرکت خدمات نفت ایران» نام میبرد، آمریکایی دیگری به نام «جورج لینک» بود.
این را هم اضافه کنیم که در جریان مبارزات انقلابی مردم در سال۱۳۵۷، به جز راهپیماییها یا عملیات مختلف چریکی که گروههای انقلابی آن را دنبال میکردند، اعتصاب کارکنان شرکت نفت هم نقش مهمی در از نفس انداختن رژیم پهلوی داشت. بنابراین اندک مدیران آمریکایی صنعت نفت و آنهایی که وابسته به حکومت بودند بهشدت تلاش میکردند با تهدید و بگیر و ببند کارکنان شرکت نفت، اعتصاب آنها را بشکنند. آقای «لینک» ازجمله همین افراد بود که کمی پیش از واقعه دوم دی ماه، یک گروه چریکی به نام «منصورون» پس از هشدار و تهدید این مقام آمریکایی، سر راهش بمبی را منفجر کردند. «لینک» از این واقعه جان سالم به در برد اما مدیرعاملی را رها کرده و جانش را برداشته و از ایران فرار کرد.
سند محرمانه
«پل گریم» که نفر دوم آمریکاییها در تشکیلات نفتی ایران بود و برخی اسناد، از ارتباط او با سازمان «سیا» حکایت دارند، پس از فرار «لینک» به عنوان سرپرست شرکت خدمات نفتی ایران مشغول به کار میشود و مأموریتش هم این است همراه دو مدیر ایرانی به نامهای «بروجردی» و «نقشینه» هرطور هست با شناسایی عوامل انقلابی، اعتصاب کارکنان شرکت نفت را بشکند. گواه این ماجرا سندی از یک تلفنگرام محرمانه است که آمار اعتصابکنندگان را از ساواک خوزستان به مرکز ارسال میکند و رندانه سعی دارد اعتصابی را که از چند ماه پیش آغاز شده به ترور یک آمریکایی ربط دهد: «در ساعت ۷ صبح روز جاری دو نفر نامبردگان زیر در دو نقطه از شهر اهواز هنگامیکه عازم محل کار خود بودند مورد اصابت گلوله واقع و کشته شدهاند، در نتیجه ۷۰درصد از کارمندان شرکت خاص خدمات نفت اهواز که سر کار خود حاضر شدهاند بهویژه رؤسای آنها بهدلیل ترور دو نفر مزبور نگران شده و هیچگونه کاری انجام نمیدهند... مسترپال گریم تبعه آمریکا رئیس کل عملیات و عضو هیئت مدیره شرکت خاص خدمات که در کوی کورش بهقتل رسیده است... آقای ملک بروجردی، رئیس بهرهبرداریهای شرق اهواز که در خیابان ۱۷ کیان پارس اهواز با شلیک تیر بهقتل رسیده است از جمله مسئولین صنعت نفت در اهواز بود که ضمن مخالفت با انجام اعتصاب، با فرستادن وسیله نقلیه و نفر به منازل کارکنان از آنان میخواست در سر کار خود حاضر شوند...».
«نیویورک تایمز» در پایان خبر اشاره میکند: «گزارشهای رسیده درباره قتل «گریم» ناقص است... سخنگوی دولت ایران کشته شده دیگر این روز را مهندس بروجردی معرفی کرده است... آقای بروجردی تقریباً در همان زمان کشته شدن گریم، در خودرو خود مجروح شد... یک خبرچین آمریکایی گفت هیچ نشانهای وجود ندارد که نشان دهد این حملات توسط همان افراد مسلح که تبعه آمریکا را به قتل رساندهاند انجام شده است». اسناد و اطلاعات باقی مانده از سال۱۳۵۷ نشان میدهد ترور «پل گریم» توسط گروه «موحدین» انجام شده است. یکی از گروههای سیاسی با ایدئولوژی اسلامی که در واکنش به فضای سیاسی شکل گرفته پس از تغییر ایدئولوژیک سازمان مجاهدین خلق در صحنه مبارزات سیاسی ـ چریکی ظاهر شد. فعالیت این گروه که اعضای آن اهل خوزستان بودند در این استان محدود نماند و به کرمان، تهران و قم نیز سرایت کرد. اعضای اصلی این گروه، شهید سید حسین علمالهدی (فرمانده سپاه هویزه که در جنگ تحمیلی به شهادت رسید)، محمدعلی مالکی و محمود بخشنده بودند.
سند محرمانه
«پل گریم» که نفر دوم آمریکاییها در تشکیلات نفتی ایران بود و برخی اسناد، از ارتباط او با سازمان «سیا» حکایت دارند، پس از فرار «لینک» به عنوان سرپرست شرکت خدمات نفتی ایران مشغول به کار میشود و مأموریتش هم این است همراه دو مدیر ایرانی به نامهای «بروجردی» و «نقشینه» هرطور هست با شناسایی عوامل انقلابی، اعتصاب کارکنان شرکت نفت را بشکند. گواه این ماجرا سندی از یک تلفنگرام محرمانه است که آمار اعتصابکنندگان را از ساواک خوزستان به مرکز ارسال میکند و رندانه سعی دارد اعتصابی را که از چند ماه پیش آغاز شده به ترور یک آمریکایی ربط دهد: «در ساعت ۷ صبح روز جاری دو نفر نامبردگان زیر در دو نقطه از شهر اهواز هنگامیکه عازم محل کار خود بودند مورد اصابت گلوله واقع و کشته شدهاند، در نتیجه ۷۰درصد از کارمندان شرکت خاص خدمات نفت اهواز که سر کار خود حاضر شدهاند بهویژه رؤسای آنها بهدلیل ترور دو نفر مزبور نگران شده و هیچگونه کاری انجام نمیدهند... مسترپال گریم تبعه آمریکا رئیس کل عملیات و عضو هیئت مدیره شرکت خاص خدمات که در کوی کورش بهقتل رسیده است... آقای ملک بروجردی، رئیس بهرهبرداریهای شرق اهواز که در خیابان ۱۷ کیان پارس اهواز با شلیک تیر بهقتل رسیده است از جمله مسئولین صنعت نفت در اهواز بود که ضمن مخالفت با انجام اعتصاب، با فرستادن وسیله نقلیه و نفر به منازل کارکنان از آنان میخواست در سر کار خود حاضر شوند...».
«نیویورک تایمز» در پایان خبر اشاره میکند: «گزارشهای رسیده درباره قتل «گریم» ناقص است... سخنگوی دولت ایران کشته شده دیگر این روز را مهندس بروجردی معرفی کرده است... آقای بروجردی تقریباً در همان زمان کشته شدن گریم، در خودرو خود مجروح شد... یک خبرچین آمریکایی گفت هیچ نشانهای وجود ندارد که نشان دهد این حملات توسط همان افراد مسلح که تبعه آمریکا را به قتل رساندهاند انجام شده است». اسناد و اطلاعات باقی مانده از سال۱۳۵۷ نشان میدهد ترور «پل گریم» توسط گروه «موحدین» انجام شده است. یکی از گروههای سیاسی با ایدئولوژی اسلامی که در واکنش به فضای سیاسی شکل گرفته پس از تغییر ایدئولوژیک سازمان مجاهدین خلق در صحنه مبارزات سیاسی ـ چریکی ظاهر شد. فعالیت این گروه که اعضای آن اهل خوزستان بودند در این استان محدود نماند و به کرمان، تهران و قم نیز سرایت کرد. اعضای اصلی این گروه، شهید سید حسین علمالهدی (فرمانده سپاه هویزه که در جنگ تحمیلی به شهادت رسید)، محمدعلی مالکی و محمود بخشنده بودند.
خبرنگار: مجید تربتزاده
نظر شما