میراحمدرضا مشرف، تحلیلگر مسائل شبه قاره: در شرایطی که تنها 40 روز دیگر(19 بهمن) به برگزاری انتخابات پارلمانی در پاکستان باقی مانده است، تنش های سیاسی در این کشور نیز به نقطه اوج خود رسیده است. پخش تصاویری از رسانه های پاکستان در مورد دستگیری دوباره شاه محمود قریشی وزیر خارجه پیشین و قائم مقام حزب تحریک انصاف توسط ارتش، آن هم در هنگام خروج از زندان و در شرایطی که حکم دادگاه در آزادی به قید وثیقه را در دست داشت؛ خود گویای پیچیدگی شرایط سیاسی این کشور در آستانه انتخابات سراسری است. بدین ترتیب در حالی که از چند روز پیش تبلیغات انتخاباتی حدود 28 هزار نامزد کسب کرسی های مجالس ملی و ایالتی  آغاز شده است؛ در رابطه با اوضاع عمومی پاکستان و برگزاری این انتخابات به چند نکته مهم می توان اشاره کرد؛         

تامین امنیت و زمان برگزاری انتخابات؛چالش های عمده پیش رو

انتخابات سراسری پاکستان در شرایطی برگزار می شود که بنابر آمارهای منتشر شده از سوی منابع امنیتی این کشور، سال 2023 یکی از مرگبارترین سال ها برای نظامیان و مردم  در طی یک دهه اخیر بوده است. بر این اساس تنها در این سال حدود 30 حمله انتحاری انجام گرفته که موجب کشته و زخمی شدن نزدیک به هزار نفر شده است. افزایش تحرکات گروه های مختلف شبه نظامی در سراسر پاکستان هم به درگیری های متعدد این گروهها با ارتش منجر شده است. در چنین وضعیتی تامین امنیت برگزاری انتخابات سراسری به طور قطع یکی از مهمترین چالش های پیش روی نیروهای امنیتی و ارتش خواهد بود. از سوی دیگر بحث هایی هم در مورد زمان انتخابات مطرح بوده است چرا که با توجه به فصل زمستان،بسیاری برگزاری موفق انتخابات در مناطق کوهستانی و یا سخت گذر را دشوار و حتی غیر ممکن دانسته اند. برخی احزاب بویژه در مناطقی مانند خیبر پختونخواه در این مورد اعتراضاتی را مطرح کردند که با اصرار کمیسیون انتخابات بر تاریخ تعیین شده ،تا کنون بی نتیجه مانده است. 

تداوم کشمکش حزب تحریک انصاف و ارتش پاکستان

در حالی که نزدیک به دوسال از همکاری و همراهی ارتش و مجلس ملی پاکستان برای برکناری عمران خان می گذرد، احتمالا سیاستمداران مخالف و نظامیان پاکستان به هیچ وجه پیش بینی نمی کردند که خلاصی از عمران خان و حزب تحریک انصاف به این میزان برای آنها دشوار باشد. دستگیری و تشکیل پرونده  برای بسیاری از رهبران و شخصیت های برجسته حزب و اعمال فشار برآنها برای ترک سیاست و یا فعالیت در قالب حزبی دیگر، ایجاد پرونده های متعدد سیاسی و حقوقی برای عمران خان که منجر به کنار گذاشته شدن وی از رهبری حزب و انتخاب "گوهر علی خان" به عنوان رئیس جدید حزب شد و در اخیر هم نظر کمیسیون انتخابات پاکستان در رد صلاحیت  تحریک انصاف برای شرکت در انتخابات و گرفتن نماد "چوب کریکت" از این حزب و واگذاری آن به حزب "ما مردم پاکستان"؛ همگی بخشی از درگیری هایی بوده که در اغلب آنها ارتش نقشی بسیار پررنگ ایفا کرده است. با این وجود اغلب اقداماتی که برای حذف کامل عمران خان و حزبش انجام گرفته است به نوعی با بن بست مواجه شده و یا ناکام مانده است .

تلاش سیسستم قضایی پاکستان برای حفظ استقلال

 قضات، وکلا و در مجموع سیستم قضایی پاکستان را باید یکی از دلایل عمده ناکامی ارتش و مخالفان سیاسی در حذف کامل عمران خان و حزبش از صحنه سیاسی پاکستان تلقی کرد. اقداماتی به مانند تعیین وثیقه برای افرادی مانند عمران خان و قریشی از جانب دادگاه های عالی  را می توان به نوعی مقاومت سیستم قضایی و تلاش آن برای حفظ استقلال تعبیر کرد. در این میان اقدام اخیر دادگاه عالی پیشاور برای ابطال رای کمیسیون انتخاب در مورد ممنوعیت شرکت حزب تحریک انصاف در انتخابات و بازگرداندن نماد "چوب کریکت" به این حزب از سوی دادگاه، بیش از همه اقدامات به چشم آمده و این نهاد را رو در روی نظامیان قرار داده است. البته این را هم باید یاد آوری کرد که به نظر می رسد در درون سیستم قضایی نیز دیدگاهها و نظرهای سیاسی یکسانی وجود ندارد و برخی از قضات و محاکم روند همکاری با دولت و ارتش را در پیش گرفته اند؛ چنان که رفع اتهامات سنگین فساد از نواز شریف، رهبر حزب مسلم لیگ در همین راستا قابل ارزیابی است. 

شائبه مهندسی انتخابات

بازگشت تقریبا ناگهانی نواز شریف به صحنه سیاسی پاکستان و رفع اتهامات گسترده فساد و محرومیت های سیاسی پیشین تعیین شده برای وی، این شائبه را تقویت کرده است که انتخابات اخیر جنبه تشریفاتی داشته و برنده آن از پیش معلوم گردیده است. حمایت های پشت پرده و تلویحی ارتش از نواز شریف ، ملاقات برخی نمایندگان خارجی از جمله مقامات امریکایی با رهبر حزب مسلم لیگ و رغبت شدید احزاب کوچکتر برای تشکیل ائتلاف با این حزب را می توان برخی از دلایل تقویت این تفکر برشمرد.