تحلیل ها پیرامون رای صادر شده از سوی دیوان بین المللی دادگستری در پرونده مربوط به نسل کشی رژیم صهیونیستی در غزه همچنان ادامه دارد. برخی مانند روزنامه گاردین در تحلیلی حکم لاهه را برای اسرائیلی‌ها "ویرانگر" توصیف کرده و هشدار داد زیر سوال بردن این گام از سوی واشنگتن، آمریکا را بر سر دو راهی سختی در مواجهه با دشمنانش در مورد تمکین در برابر احکام بین‌المللی قرار خواهد داد. از سوی دیگر دادخواست آفریقای جنوبی از دیوان برای بازداشتن (رژیم) اسرائیل از ارتکاب نسل‌کشی در غزه، نه تنها رفتار تل آویو با فلسطینی‌ها را به چالش کشید، بلکه کل نظم مبتنی بر قواعد پس از جنگ جهانی دوم را نیز هدف قرار داد. در نهایت هر چند دادگاه مذکور دستور آتش‌بس کامل را صادر نکرد، اما دستورات حفاظتی مهمی را صادر کرد که برای رژیم اشغالگر محدودیت هیا ایجاد خواهد کرد.
همین تفاسیر دوگانه از رای دادگاه لاهه سبب شد به سراغ دکتر سید رضا صدرالحسینی کارشناس مسائل غرب آسیا رفته و ابعاد اهمیت تصمیم اخیر را به بحث بگذاریم.
چرا دادگاه لاهه به موضوع نسل کشی رژیم صهیونیستی در نواز غزه ورود پیدا نکرد؟
متاسفانه یکی از دلایل مهم این موضوع نفوذ برخی از جریان های غربی-عبری بود. بر اساس کنوانسیون نسل‌کشی سازمان ملل متحد مصوب سال ۱۹۴۸، تلاش عمدی برای نابود کردن تمام یا بخشی از یک گروه بر اساس ملیت، قومیت، نژاد یا مذهب آن نسل‌کشی محسوب می‌شود. اما دادگاه مدعی شد در این مسئله ادله قابل توجه برای اثبات موضوع نسل کشی در اختیار ندارد و فقط به گزارش رژیم صهیونیستی استنباط کرد. البته قرار است به زودی کمیته ای از سوی لاهه برای کشف واقعیت نسل کشی به غزه اعزام شود تا بررسی هایی برای اینکه آیا در این نقطه نسل کشی صورت گرفته یا خیر مورد ارزیابسی قرار بگیرد. اما در اصل این نکته دارای ابهام می باشد که دادگاه می تواند در مراحل بعدی نتایج کمیته حقیقت یاب را بررسی یا به آن دسترسی پیدا کند.
اینکه دادگاه برای آتش بس و توقف فوری جنگ کاری نکرد، آیا این نشان از ضعف رای صادره نیست؟
بله، قطعا یکی از مسائلی که از مورد انتقاد قرار گرفته عدم توجه به موضوع آتش بس فوری در نوار غزه است و حتی در بین ۱۷ قاضی دادگاه بین‌المللی دادگستری لاهه هیچ نکته و طرحی برای ایجاد و اجرای آتش بس مطرح نشد. این در حالی است که حتی اگر در رابطه با آتش بس موقت در دادگاه مطلبی ارائه می شد مقاومت (حماس و جهاد) آن را نمی پذیرفتند چراکه انها خواهان آتش بس دائم هستند. درواقع از نکات مهم و اشکالاتی که به رای این دادگاه وارد است عدم توجه به وضعیت ساکنان غزه به ویژه کودکان و زنان است. امروز در این منطقه مشکلات بهداشتی، معیشتی و رفاهی وجود دارد ساکنان نوار غزه با کمبود شدید مواد غذایی، آب ، دارو و غیره مواجه هستند.
برخی رای دادگاه را هشدار و برخی دیگر محکومیت رژیم اشغالگر تعبیر کرده اند. تحلیل شما در این زمینه چیست؟ دادگاه به رژیم کارت زرد داد یا قرمز؟
با توجه به اینکه احکام دادگاه الزام آور نمی باشد هیچ حکم قطعی برای جلوگیری از توقف نسل کشی و عدم اقدامات جنایتکاری های رژیم صهیوینستی صادر نکرده است. اما این دادگاه برگ های برنده ای هم به همراه داشت. نخست اینکه؛ اسراییل پیش از صدور حکم، نخستین شکست را در دادگاه متحمل شد چرا که دادگاه درخواست آنها را برای نپذیرفتن شکایت آفریقای جنوبی رد کرد. دومین نکته ای که باید به آن اشاره کرد پس از گذشت پنجاه سال برای نخستین بار موضوعی بنام نسل کشی و جنایت در دادگاه بین المللی لاهه بر علیه رژیم صهیوینستی مطرح شده و این بزرگترین موفقیعت برای آزادی خواهان جهان و مردم غزه محصوب می شود. البته باید پیگیری ها رسانه ای و حقوقی توسط محافل مستقل جهان تا پایان بررسی های حکم نهایی توسط دادگاه دنبال شود و این مهمترین موضوعی است که می تواند بسیار موثر واقع شود.
به اعتقاد شما ارجاع رای دیوان به شورای امنیت سازمان ملل می تواند مانع ماشین کشتار رژیم صهیوینستی در غزه را متوقف کند؟
برای پاسخ به پرسش شما ابتدا باید ارکان حقوقی و قضایی سازمان ملل را تشریح کرد، دیوان بین‌المللی دادگستری رکن اصلی قضایی سازمان ملل متحد است. مجمع عمومی سازمان ملل را می‌توان رکن حقوقی دانست زیرا همه اعضا رأی برابر دارند و حق وتو وجود ندارد. شورای امنیت سازمان ملل رکن سیاسی است زیرا حق وتو مانع اجرای عدالت می‌شود. دیوان بین‌المللی دادگستری رکن قضایی است که بدون در نظر گرفتن «سیاست» حکم قضایی صادر می‌کند. تصمیمات دادگاه لازم‌الاجرا است و حکم نوعی محاکمه را دارد. به نظر می رسد دو حامی اصلی رژیم صهیونیستی (آمریکا و انگلیس) در شورای امنیت سازمان ملل هر حکمی که در راستای آتش بس و یا پایان جنایت اسرائیل در غزه صادر شود را وتو خواهند کرد و این مسئله در طی یکصد و سیزدهمین روز گذشته بارها اتفاق افتاده است. البته شاید مجمع عمومی سازمان ملل بتواند مصوبات مستحکمی برای لازم الاجرا شدن آتش بس دائمی در نوار غزه صادر کند که آن هم باید با درخواست کشورهای عضو و حمایت دبیرکل سازمان ملل انجام شود.
بعنوان آخرین پرسش؛ چه نکات مثبت و منفی درباره تصمیم اخیر دادگاه لاهه قابل بیان است؟
یکی از موارد مثبتی که باید درباره برگزاری این دادگاه بیان شود این بود که دیوان بین‌المللی دادگستری توانست حکم اولیه درباره شکایت آفریقای جنوبی از رژیم صهیونیستی در خصوص ارتکاب نسل کشی در غزه را صادر کند و این موضوع هیمنه پوشالی که صهیونیست ها در طی نیم قرن اخیر از طریق رسانه و تبلیغات خود کسب کرده بودند را از بین برد. از طرف دیگر حضور رژیم صهیونیستی و ناکامی وکیل آن در دادگاه لاهه برای آنها بسیار سخت و سنگین بود و حتی منجر به واکنش مقامات تل آویو شد. اما نکته منفی که در اول گفتگو به آن اشاره شد اگر دادگاه بین‌المللی دادگستری در کنار اقدامات تأمینی، به آتش‌بس در غزه نیز حکم می‌داد، بهترین رأیی بود که می‌توانست صادر کند .
نظر شما