مصرف فزاینده سوخت خودروهای تولید داخل و سو مدیریت مصرف بنزین در کشور منجر شده کارشناسان در بودجه 1403 حدود 3 میلیارد دلار معادل 120 هزار میلیارد تومان واردات بنزین را پیش‌بینی کنند. به عقیده کارشناسان دولت باید برای کنترل تشدید واردات و ناترازی بنزین دولت اقدامات فوری و جدی در کوتاه‌مدت و بلندمدت در دستور کار خود قرار دهد.

محمد صادق مهرجو کارشناس ارشد حوزه نفت و انرژی در رابطه با این روند افزایشی واردات بنزین مطرح کرد: ما تقریبا غیر از سال‌های درگیر با کرونا، در دیگر زمان‌ها به دلیل کمبود سوخت واردکننده بنزین بوده‌ایم. در سال‌های پاندمی کرونا به دلیل سرکوب مصرف ناشی از کاهش تقاضای سفرهای درون و برون شهری و تقارن این کاهش مصرف با افتتاح پالایشگاه ستاره خلیج فارس، صادر کننده بودیم. از فروردین ۱۴۰۱ با کاهش وضعیت اضطراری بیماری کرونا ناگهان بعد از دوسال حجم قابل توجهی از سفرهای نوروزی آغاز شد و میزان مصرف بنزین در کشور به ارقام بالای ۱۳۰میلیون لیتر هم صعود کرد.

او افزود: سال‌های ۹۹ و ۱۴۰۰ بدترین سال‌ها برای کشور در دهه 90 بود که با بحران ارزی مواجه شد و دولت مجبور شد برای تامین هزینه‌ها رو به پیش فروش بنزین آورد، اما از سال ۱۴۰۲ ناگهان درگیر ناترازی بنزین شد. در حالت کلی تولید تقریبا بین ۱۰۵ تا ۱۰۷ میلیون لیتر در روز هست اما میانگین مصرف آنچه در حال حاضر اعلام می‌کنند ۱۱۶میلیون لیتر است یعنی روزانه کشور نیاز به ۱۰ میلیون لیتر واردات بنزین دارد. سال آینده با همین روند واردات خودرو، ۳ یا ۴ میلیون لیتر به نیاز مصرف روزانه کشور افزوده خواهد شد و حتی به ۱۳ میلیون لیتر در روز افزایش پیدا خواهد کرد.

رانت و انحصار صنعت خودرو سدراه کیفی سازی خودروهای داخلی

او همچنین ضمن تاکید بر اینکه صنعت خودرو عامل ناترازی بنزین در کشور است بیان کرد: به عنوان یک راه‌حل طولانی‌مدت صنعت خودروسازی داخلی نیاز به یک شیفت پارادایم داشته و باید از تولید خودروهای بنزینی به تولید خودروهای برقی تغییر مسیر دهد چرا که با گذشت زمان مزیتی برای رقابت نخواهد داشت. اگرچه حتی در بحث افزایش کیفیت خودروهای تولید داخل کل سیستم به یک رانت مشخصی متصل است. جای سوال است که چرا ایران خودرو و سایپا تولید خودروهای پایه‌گازسوز را گسترش ندادند؟ چرا که اگر این بستر گسترش داده می‌شد نتیجه بهتری در حوزه کنترل مصرف بنزین را شاهد بودیم. این یک سوال است؟ در بخش خودروهای سنگین هم متاسفانه کامیونت‌های تولید ۶۰ سال قبل همچنان در جاده‌های ما تردد می‌کنند و مصرف بنزین بالایی دارند.

مهرجو واردات خودروهای برقی و هیبریدی را به عنوان راه‌حل کنترل مصرف بنزین مطرح کرد و افزود: در کوتاه مدت بجای استفاده از خودروهای برقی که زیرساخت آن فراهم نیست، به عنوان یک راه‌حل مناسب می‌توان از خودروهای هیبریدی که گزینه بهتری برای کشور و ترافیک کلانشهرها است استفاده کرد. موتور خودروهای هیبریدی زیر سرعت ۵۰ کیلومتر در ساعت روی موتور برقی تنظیم شده و مصرف بنزین را به شدت کاهش می‌دهد.

زمزمه‌هایی از دونرخی و سه‌نرخی شدن قیمت بنزین به گوش می‌رسد

کارشناس ارشد نفت و انرژی راه دیگر کنترل مصرف بنزین را گسترش ناوگان حمل و نقل با استفاده از گاز سی‌ان‌جی دانست و اضافه کرد: تنوع سبد سوختی کشور به‌ویژه استفاده از گاز سی‌ان‌جی که آلایندگی کمتری نسبت به بنزین‌های بی‌کیفیت دارد راه‌حل مناسب دیگری است. اگر ناوگان سی‌ان‌جی گسترش داده شود، زیرساخت‌های سی‌ان ‌جی می‌تواند تا ۱۰ میلیون لیتر مصرف بنزین روزانه را کاهش دهد. مدیرعامل فعلی پالایش پخش هم در سال ۱۴۰۰ این پیشنهاد را مطرح کرد اما نمی‌دانم چرا وزرات نفت دنبال نکرد. البته این پیشنهاد به عنوان یک راه‌حل کوتاه مدت است که سبب شده رشد تقاضای مصرف بنزین کنترل شده و به صفر برسد..

محمدصادق مهرجو در پایان خاطرنشان کرد: سال ۱۴۰۳ برنامه دولت باید اختصاص بنزین به خانوار باشد که جهت رعایت بهتر عدالت اجتماعی بنزین وارداتی با یارانه کمتری در اختیار دارندگان ماشین‌های پرمصرف قرار داده شود. اینگونه نباشد هر فردی ماشین بیشتری دارد از یارانه بیشتری هم بهره‌مند شود و البته دولت از طریق بالا بردن قیمت حامل‌های انرژی نیز می‌تواند تاحدی مصرف را کنترل کند که در حال حاضر زمزمه‌هایی از دونرخی و سه‌نرخی شدن قیمت بنزین به گوش می‌رسد.