بهار و زمستان ندارد؛ زیارت حضرت رضا(ع) برای ما ایرانی‌ها همان «احسن حال»هاست که همیشه در جست‌وجوی آن هستیمغ چرا که می‌دانیم این زیارت چه آثار و برکاتی دارد و چطور ما را در مدار تحول قرار می‌دهد. در این باره با حجت‌الاسلام میثم علی‌پناه، واعظ و سخنران مذهبی گفت‌وگویی ترتیب داده‌ایم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می‌شود.
چرا در روایت‌ها و آموزه‌های دینی برای زیارت امام رضا(ع) جایگاه و شأنی رفیع تصریح و نسبت به آن توصیه مکرر شده است؟
زیارت امام رضا(ع) نشانه صحیح العقیده بودن شیعه و ملاک درست بودن عقاید شیعه و افضل بر همه زیارت‌هاست، حتی از زیارت کربلا هم افضل‌تر است! چون ممکن است افراد بسیاری به زیارت نجف و کربلا بروند اما تنها کسانی به زیارت امام رضا(ع) می‌روند که ایشان را به عنوان هشتمین امام شیعیان قبول دارند و هر کس امامت آن حضرت(ع) را بپذیرد امامت حضرت صاحب الزمان، امام مهدی(عج) را پذیرفته است. از این رو ملاک و معیار صحت عقاید شیعه، تولی به امام رضا(ع) و زیارت آن حضرت(ع) است.
مرحوم آیت‌الله نخودکی می‌فرمود: اگر کسی تنها یک بار به زیارت امام رضا(ع) مشرف شود در قیامت با صورت انسانی در محشر وارد می‌شود نه دیگر صورت‌ها و امام رضا(ع) از وی دست‌گیری می‌کند.
درباره آثار و برکات زیارت امام رضا(ع) تصریح روایت‌ها چگونه است و چه مشوق‌هایی به زائران می‌دهد؟
پیامبر اکرم(ص) دو اثر عمیق برای زیارت امام رضا(ع) بیان می‌کنند و می‌فرمایند: هیچ غمزده‌ای نیست که به زیارت پسرم برود مگر آنکه خدا غم‌ها را از دلش بیرون می‌برد و هیچ گناهکاری به زیارت فرزندم نمی‌رود مگر اینکه خدا همه گناهانش را می‌بخشد. جا دارد در همه ایام و مناسبت‌های مقتضی به این زیارت اهتمام داشته باشیم چون در سایه آن آثار و برکاتی برای زائر حاصل می‌شود که در هیچ زیارت دیگری وجود ندارد و این هم از سعادت ملت ایران است که با مرقد نورانی امام رضا(ع) همجوار هستند و به تعبیر امام خمینی(ره) جا دارد خراسان پایتخت ایران باشد. چون همه ما در پرتو برکات و عنایاتی هستیم و بلایایی در سایه این همجواری از ما دور می‌شود که خود از آن بی‌خبر هستیم!
چرا امام رضا(ع) را رضا می‌خوانیم؟ چقدر زائر نیاز دارد به این وصف رضوی آراسته شود؟
در میان القاب امام هشتم(ع) مشهورترین لقب ایشان «رضا» است تا جایی که مردم ایشان را با این لقب نام می‌برند در حالی که نام حضرت(ع)، «علی» است. دلیل آنکه مقام رضا به اراده الهی در وجود مقدس امام هشتم(ع) ظهور کرده است یعنی در عالم کسی از دیگری راضی نمی‌شود و بنده‌ای از خالق خود رضا نمی‌شود مگر به وساطت امام رضا(ع)!
مقام رضا یعنی انسان به کل مقدرات الهی راضی باشد، گاهی ما در مواجهه با مصیبت عصبانی می‌شویم اما به احترام خدا سکوت می‌کنیم اما مقام رضا آن است که در گودال قتلگاه و پس از آن همه مصیبت عرضه بداری: «الهی رِضاءً بِرِضِاکَ»؛ به گفته شاعر «من از درمان و درد و وصل و هجران/ پسندم آنچه را جانان پسند». این مقام بسیار بلندمرتبه است و به آسانی بدست نمی‌آید اما شرط اول در دستیابی به آن، این است که بدانیم دنیا تفرجگاه ما نیست و خدا بنا دارد ما را در عالم با مصائب و مشکلات محک بزند، چون تا محک نخوریم نمره ما مشخص و حجت بر ما تمام نمی‌شود و بندگان صالح مشخص نخواهند شد.
البته کم‌کاری و سستی‌های خودمان را نباید پای امتحان الهی بگذاریم اما انسان با وجود همه دقت‌ها و مراقبت‌ها باز هم به بلایای دنیایی مبتلا می‌شود و باید بداند تحت امتحان است. کسی که تحت امتحان است با مصیبت‌ها از مدار بندگی خدا خارج و ناامید نمی‌شود. اگر از پنجره قرآن دنیا را بنگریم شیطان در مصیبت‌ها ایمان ما را به تاراج نمی‌برد و بر ما مسلط نمی‌شود. باید بدانیم دنیا جای خوشی نیست و تا دنیا هست این آزمون‌ها هم هستند.
زیارت امام رضا(ع) در چه ویژگی‌های دیگری باید ما را شبیه به حضرت(ع) کند؟
امروز جامعه نیازمند رأفت امام رضایی است؛ مرحوم علامه طباطبایی(ره) می‌فرمود: همه ائمه(ع) رئوف هستند اما رأفت امام رضا(ع) برای ما ملموس است. ما به عنوان محب و زائر شیعه امام رضا(ع) باید به گونه‌ای عمل کنیم که رأفت و مهربانی ما برای دوستان و محبان گرفتار امیرالمؤمنین(ع) قابل درک و ملموس باشد مثل امام رضا(ع) که محبتشان را به مردم می‌رساندند. باید اگر کسی در اطراف ما گرفتار است به عنوان شیعه امام رضا(ع) به کمک او برویم، به گفته یکی از استادان در مکتب اهل بیت(ع) و امام رضا(ع)، «به من چه» و «به تو چه» نداریم! نمی‌شود شیعه پرورش یافته امام رضا(ع) باشیم اما نسبت به گرفتاری اطرافیان و دیگران دغدغه‌مند نباشیم. رسول خدا(ص) فرمودند: به من ایمان نیاورده آنکه شب سیر می‌خوابد در حالی که اطرافیانش سر گرسنه بر بالین می‌گذارند.
باید در حد توان کمک کنیم و اجازه دهیم رأفت امام رضا(ع) در دل ما تأثیر بگذارد و ما را هم به آرامش و مهربانی برساند طوری که مردم در اطراف ما احساس آرامش کنند. حضرت سیدالشهدا(ع) می‌فرمایند: اگر کسی یک نفر را در دنیا شاد کند خدا در دنیا و آخرت او را شاد می‌کند و از کارش گره می‌گشاید. گره‌گشایی از دیگران آثار دنیوی و اخروی عجیبی دارد به طوری که در روایت‌هاست که انسان وقتی با این آثار در آخرت مواجه می‌شود حسرت می‌خورد که چرا در دنیا بیشتر به کار مردم رسیدگی نکرده است!
درباره گره‌گشایی از خلق چه آموزه‌هایی در سیره رضوی قابل الهام و برداشت است؟
امام رضا(ع) در نامه به فرزندشان جوادالائمه(ع) می‌نویسند: «ای پسرم! به من خبر رسیده است که خدمتکاران تو را از درب کوچک خانه بیرون می‌برند، زیرا بخل دارند که از ناحیه تو خیری به کسی برسد. تو را به حقی که بر گردنت دارم، هنگام وارد شدن به خانه و خارج شدن، از درب بزرگ رفت و آمد کن و همراه خود طلا و نقره فراوان بردار و به هر کس که از تو درخواست کرد عطا کن... میخواهم خداوند در پرتو انفاق، مقامت را بالا برد. پس ببخش و انفاق کن و جز از خدا مترس». این دستور اخلاقی مهم و مؤثر است که باید به آن توجه شود. آن‌ها که خود را مرید امام رضا(ع) می‌دانند نباید از رفت و آمد با گرفتاران عار داشته باشند و نسبت به مشکلات گرفتاران بی‌تفاوت باشند؛ آن‌ها که شرایط دارند باید به مُر دستور امام رضا(ع) عمل کنند.
قدر نعمت همجواری با امام رضا(ع) را بدانیم. می‌توانیم با کمی قناعت و صرفه‌جویی بدون منت کشیدن، هر از گاهی خود را در مدار این فیض قرار بدهیم. خدا می‌داند از این زیارت چه فیضی نصیب زائر می‌شود پس خود را محروم نکنیم.
آمنه مستقیمی
نظر شما