هوش مصنوعی به انگلیسی Artificial intelligence به اختصار AI هوشی است که توسط ماشین‌ها ظهور پیدا می‌کند، در مقابل هوش طبیعی که توسط جانوران شامل انسان‌ها نمایش می‌یابد.

تعریف هوش مصنوعی

اما پیش از هرچیز باید این موضوع را دانست که کلمه هوش، نشان دهنده امکان استدلال است و اینکه آیا هوش مصنوعی می‌تواند به توانایی استدلال دست یابد یا خیر، خود موضوع اختلاف محققان است. کتاب‌های AI پیشرو، این شاخه را به عنوان شاخه مطالعه بر روی «عوامل هوشمند» تعریف می‌کنند: هر سامانه‌ای که محیط خود را درک کرده و کنش‌هایی را انجام می‌دهد که شانسش را در دستیابی به اهدافش بیشینه می‌سازد. برخی از منابع شناخته شده از اصطلاح «هوش مصنوعی» جهت توصیف ماشینی استفاده می‌کنند که عملکردهای «شناختی» را از روی ذهن انسان‌ها تقلید می‌کنند، همچون «یادگیری» و «حل مسئله»، با این حال این تعریف توسط محققان اصلی در زمینه AI رد شده‌است.

کاربرد

کاربردهای هوش مصنوعی شامل موتورهای جستجو پیشرفته وب (مثل گوگل و بینگ)، سامانه توصیه‌گر (که توسط یوتیوب، آمازون و نتفلیکس استفاده شده‌اند)، فهم زبان انسان‌ها (همچون سیری و آمازون الکسا)، خودروهای خودران (مثل تسلا)، هوش مصنوعی مولد یا خلاقیت محاسباتی (مثل چت‌جی‌پی‌تی یا تولید اثر هنری مانند دال-ئی و میدجرنی) تصمیم‌گیری خودکار و رقابت در بالاترین سطوح سامانه‌های بازی استراتژیک (همچون شطرنج و گو). با بیشتر شدن توانایی ماشین‌ها، وظایفی که نیازمند «هوشمندی» هستند اغلب از تعریف AI برداشته می‌شود، پدیده‌ای که به آن اثر هوش مصنوعی گفته می‌شود. به عنوان مثال، فهم نوری کاراکتر را اغلب از چیزهایی که AI در نظر گرفته می‌شوند مستثنی می‌کنند، چرا که این فناوری تبدیل به فناوری عادی و روزمره‌ای شده‌است.

نوع کارکرد

شاخه‌های مختلف تحقیقات هوش مصنوعی حول اهداف به‌خصوصی متمرکز بوده و از ابزارآلات خاصی استفاده می‌کنند. اهداف سنتی تحقیقات AI شامل این موارد اند: استدلال، نمایش دانش، برنامه‌ریزی، یادگیری، پردازش زبان طبیعی، ادراک و توانایی در جابجایی و دستکاری اشیاء. هوش جامع (توانایی حل مسائل دلخواه) در میان اهداف بلند مدت این حوزه است. جهت حل چنین مسائلی، محققان AI فنون حل مسئله وسیع و یکپارچه‌ای را شامل این موارد به کار بسته‌اند: جست‌وجو و بهینه‌سازی ریاضیاتی، منطق صوری، شبکه‌های عصبی مصنوعی و روش‌های مبنی بر آمار، احتمالات و اقتصاد. AI همچنین با حوزه‌هایی چون علوم کامپیوتر، روان‌شناسی، زبان‌شناسی، فلسفه و بسیاری از حوزه‌های دیگر مرتبط است.

انقلاب هوش مصنوعی در صنعت فیلم و انیمیشن

تاریخچه استفاده از جلوه های کامپیوتری در سینما

جلوه های ویژه امروزی ماحصل سال ها تحقیق، آزمایش، استفاده و تجربه هستند که در ترکیب با اکوسیستم نرم افزار و کامپیوتر پدیدار شده اند. جلوه های ویژه یا همان Special effects در صنعت سینما ید طولایی دارد و بدون شک باید گفت که سینمای آمریکا و هالیوود در راس آن قرار دارند. امروزه جلوه هایی ویژه به قدری واقع پذیر و جذاب هستند که بدون شک امکان تشخیص آنها از واقعیت ناممکن است.

جلوه‌های ویژه در سینما

بخش بزرگی از جذابیت فیلم و سریال ها نیز به واسطه استفاده از همین جلوه های ویژه است. در دهه های گذشته حتی بازیگرانی مانند جکی چان به منظور نمایش توانایی های خود و عدم استفاده از جلوه های ویژه به دلیل ضعف های آن زمان، فیلم هایی را با نقش آفرینی واقعی تولید می کردند. یکی از برگ های افتخارات جکی چان حضور در صحنه های خطرناک، بدون بدل و جلوه های ویژه است.

داستان جلوه های ویژه کامپیوتری در سینما از دهه های ۱۹۶۰ تا ۱۹۷۰ به طور رسمی آغاز شد. تکنیک‌های ابتدایی CGI مانند ترسیم روی فیلم و تغییرات رنگ با کامپیوتر در این دوران شکل گرفت. این تکنیک‌ها معمولاً برای ایجاد جلوه‌های ویژه ساده و محدود به کار می‌رفتند. البته امکان استفاده بیشتر نیز وجود نداشته چرا که امکانات در آن زمان بسیار ابتدایی بوده و حتی کامپیوترها نیز کاری بیش از آن را انجام نمی دادند.

پس از آن، در سال ۱۹۸۲ شاهد ظهور سیتی موشن بودیم. اولین فیلمی که از جلوه‌های ویژه کامپیوتری به صورت گسترده استفاده کرد، فیلم “سیتی‌مشن” (Tron) بود. این فیلم توسط استودیوی والت دیزنی ساخته شد و تجربه نخستین باری برای ساخت یک دنیای دیجیتال در سینما ارائه داد.

در سال ۱۹۹۳ بود که پارک ژواراسیک با جلوه های ویژه بصری خیره کننده خود وارد میدان شد. فیلم “ژوراسیک پارک” به کارگردانی استیون اسپیلبرگ، از CGI به عنوان یکی از اصلی‌ترین ابزارهای خود برای ایجاد دایناسورهای واقعی‌تر و ترسناک‌تر در داستان استفاده کرد. این فیلم نمونه‌ای برجسته از توانایی CGI در ایجاد موجودات و جلوه‌های ویژه پیچیده بود. البته باید گفت که تولید این فیلم به دلیل سخت افزارهای ضعیف آن زمان، نسبتا طولانی شد!

در سال ۱۹۹۷ بود که فیلم جنجالی تایتانیک با جلوه های ویژه جدید از هالیوود خارج شد. فیلم “تایتانیک” به کارگردانی جیمز کامرون، از CGI برای ایجاد جلوه‌های ویژه در دنیای دریایی و تصادف کشتی استفاده کرد. این فیلم به عنوان یکی از پیشوایان در استفاده از CGI در سینما شناخته می‌شود. بخشی از فیلم برداری تایتانیک در یک استخر بزرگ صورت گرفته و سپس جلوه های ویژه کامپیوتری به آن اضافه شد.

در دهه‌های بعد، تکنولوژی CGI به طور چشمگیری پیشرفت کرد و توانایی‌های جدیدی به آن اضافه شد. این پیشرفت‌ها شامل بهبود در واقعیت تصاویر، شبیه‌سازی حرکت‌های انسانی و جانوری، ایجاد دنیاهای دیجیتال پیچیده تر، و افزایش تعداد فیلم‌هایی بود که از CGI استفاده می‌کردند.

امروزه، CGI به عنوان یکی از اصلی‌ترین ابزارهای ساخت فیلم‌ها به‌شمار می‌آید. تکنولوژی پردازش گرافیکی پیشرفته و نرم‌افزارهای قدرتمند به کارگردانان و تیم‌های تولید امکان تولید جلوه‌های ویژه و دنیاهای دیجیتال با کیفیت و واقعیت بیشتری را می‌دهند. در مجموع، استفاده از CGI در سینما از دهه ۱۹۷۰ تا کنون به یک ابزار قدرتمند و بسیار تأثیرگذار در صنعت سینما تبدیل شده است و نقش بسیار مهمی در ایجاد تجربه‌های بصری جذاب برای تماشاگران ایفا می‌کند.

کمک در نوشتن فیلمنامه

ایجاد یک فیلم خوب بدون فیلمنامه و داستان جذاب امکان پذیر نیست. یکی از کمک‌های بسیار مهمی که هوش مصنوعی می‌تواند در صنعت فیلم انجام دهد، نوشتن فیلمنامه و کمک به بهتر شدن آن است. هوش مصنوعی می‌تواند در بخش‌های مختلف فیلمنامه، ایده‌هایی برای ادامه معرفی کند، شخصیت‌ها را با ویژگی‌های مختلف و مکمل ایجاد کند و همچنین ضعف‌های فیلمنامه را معرفی کند. به دلیل استفاده از یادگیری ماشین در این روند، هرچه جلوتر برویم ایده‌های بهتری دریافت خواهیم کرد و ممکن است در جایی قرار بگیریم که اکثر فیلمنامه‌ها توسط هوش مصنوعی تولید شوند. این یکی از کارهای ابتدایی و جذاب هوش مصنوعی در صنعت فیلمسازی است.

کمک به پیش تولید

یکی از چالش‌هایی که برای ساخت فیلم وقت زیادی از عوامل می‌گیرد، مرحله پیش تولید است. در این مرحله هوش مصنوعی می‌تواند بر اساس ویژگی‌های تعریف شده در فیلمنامه به شما لوکیشن مناسب فیلمبرداری، عوامل مختلف فیلم و بازیگران را پیشنهاد دهد. انتخاب عوامل و بازیگران بر اساس تجزیه و تحلیل آثار موفق و بررسی دقیق عملکرد افراد با توجه به نیازهای فیلم انجام می‌گیرد. این مورد می‌تواند سرعت ساخت فیلم را در مراحل ابتدایی بسیار افزایش دهد.

برنامه ریزی و ایجاد استوری برد و shot-list

یکی از کارهایی که برای ساخت فیلم انجام می‌شود، ایجاد استوری برد و shot-list است. این موارد می‌تواند در مرحله ساخت بسیار به کمک سازندگان بیاید اما به دلیل وقت‌گیر بودن و هزینه انجام نمی‌شود. هوش مصنوعی می‌تواند بر اساس خواست شما و با توجه به موقعیت‌های فیلمنامه تمام متریال مورد نیاز را در اختیار شما بگذارد. البته در این مورد ممکن است که نیاز به اصلاحاتی در استوری برد و shot-list به وجود بیاورید ولی هوش مصنوعی می‌تواند تا حد زیادی سرعت شما را افزایش و هزینه‌ها را کاهش دهد.

پیش‌بینی موفقیت فیلم در فروش

برای تهیه‌کنندگان و تولیدکنندگان فیلم میزان موفقیت و فروش آن بسیار با اهمیت است. به همین دلیل خیلی علاقه‌مند هستند که قبل از هزینه‌کرد اطلاعاتی از میزان فروش آن را تخمین بزنند. هوش مصنوعی و یادگیری ماشین سعی می‌کنند بر اساس ژانر، بازیگران انتخابی، فیلمنامه و الگوریتم‌های دیگر میزان فروش فیلم را پیش بینی کنند. در حال حاضر بسیار از شرکت‌های بزرگ آمریکایی مانند برادران وارنر و Sony Pictures از الگوریتم‌های مختلف هوش مصنوعی برای پیش‌بینی موفقیت فیلم استفاده می‌کنند و این کار باعث کاهش خطای سرمایه‌گذاری آنها می‌شود.

کمک به انتخاب بازیگران

مرحله انتخاب بازیگر معمولاً با حساسیت بالایی توسط کارگردان و تهیه‌کننده انتخاب می‌شوند. یکی از مهمترین مسائل در انتخاب بازیگر قرارگیری دقیق بازیگر در شخصیت داستان است. برای این کار هوش مصنوعی می‌تواند قبل از انتخاب بازیگر، بازیگران مختلف را در محیط فیلم برای عوامل بازسازی کند. این الگوریتم‌ها حتی می‌تواند بر اساس بازی‌های قبلی بازیگر، شخصیت‌های فیلم و کاراکترهای محیطی بهترین گزینه‌ها را پیشنهاد دهد.

کمک به طراحی صحنه و ایجاد هارمونی رنگ استاندارد

ساخت هر سکانس و هر پلان، نیاز به طراحی صحنه‌ای دارد که فیلمبرداری در آن صورت می‌گیرد. در بسیار از موقعیت‌ها نیاز به طراحی مربوط به زمان و مکان خاصی است و نیاز به المان‌های متفاوتی دارد. هوش مصنوعی می‌تواند بر اساس نیازهای طراح صحنه المان‌های مختلفی را برای زیباسازی صحنه معرفی کند و کار او را سرعت و دقت ببخشد. مورد دیگری که می‌تواند بسیار جذاب باشد، پیدا کردن مشکلات طراحی صحنه است. پس از پایان طراحی صحنه هوش مصنوعی می‌تواند عوامل مختلف را بررسی کند تا خطایی در آن صورت نگرفته باشد.

استفاده از ربات‌های فیلمبردار یا صدابردار

فیلمبرداری و صدابرداری دو بخش بسیار مهم از ساخت فیلم هستند. ربات‌های فیلمبردار و صدابردار می‌توانند این بخش را تا حد زیادی ساده و خلاقانه کنند. قاب‌بندی‌های دقیق، فوکوس کشیدن بر اساس سوژه‌ها و دنبال کردن دقیق سوژه برای صدابرداری بخش کوچکی از کمک هوش مصنوعی به صنعت فیلم است. با استفاده از این ربات‌ها می‌توان زوایا و حرکات خلاقانه‌ای به دوربین اضافه کنیم که فیلم را جذاب‌تر کند. در واقع توانایی شما با این ربات‌ها چندبرابر می‌شود.

اصلاح رنگ دقیق و هوشمند

در بخش پس از تولید، اصلاح رنگ فیلم یکی از بخش‌های بسیار مهم محسوب می‌شود. در حال حاضر هم بیشتر نرم افزارهای اصلاح رنگ و ویرایش فیلم از الگوریتم‌های هوش مصنوعی برای این کار استفاده می‌کنند. طبق این حالت هوش مصنوعی می‌تواند بر اساس فضای فیلمنامه و فضای فکری که قرار است منتقل شود، اصلاح رنگ‌های متنوع و دقیقی را به شما پیشنهاد دهد.

تدوین و ویرایش فیلم

در تولید فیلم معمولاً برداشت‌های زیادی انجام می‌شود و به همین دلیل این مرحله در پسا تولید بسیار وقت‌گیر و طاقت فرساست. هوش مصنوعی می‌تواند با کمک فناوری‌هایی مانند فناوری پردازش تصویر و تحلیل حرکات بسیاری از بخش‌هایی که مفید نیستند را نادیده بگیرد. در حال حاضر قطعاً نمی‌توان تمامی مراحل تدوین را به هوش مصنوعی سپرد اما این فناوری می‌تواند به عنوان یک کمک سرعت کار شما را بسیار افزایش دهد.

ساخت موسیقی برای فیلم

موسیقی در فیلم باعث تاثیرگذاری بیشتر تصویر می‌شود. بسیاری از فیلم‌ها، اگر موسیقی نداشتند شاید آنقدری که باید روی مخاطب تاثیرگذار نمی‌شدند. یکی از کاربردهای هوش مصنوعی در صنعت فیلم ساخت موسیقی متناسب با فضای فیلم است. در حال حاضر الگوریتم‌های متنوعی روی ایجاد هوشمند موسیقی فعالیت می‌کنند. این الگوریتم‌ها با استفاده از یادگیری ماشین، علاوه بر پیش‌نیازهای موسیقیایی، آهنگ‌های مختلف را تجزیه و تحلیل می‌کنند. این کار باعث شناخت دقیق موسیقی و ایجاد موسیقی‌های جدید می‌شود. در آینده قطعاً هوش مصنوعی انقلابی در صنعت موسیقی ایجاد خواهد کرد.

کمک به ساخت جلوه‌های ویژه (VFX)

ساخت جلوه‌های ویژه یکی از مواردی است که در فیلم‌ها هزینه و وقت زیادی صرف آن می‌شود. هوش مصنوعی می‌تواند در صنعت فیلم با ایجاد جلوه‌های ویژه بسیار عالی و قدرتمند تحول عظیمی به وجود آورد. بسیاری بر این عقیده بودند که تولید هنر و خلاقیت توسط هوش مصنوعی امکان پذیر نیست ولی برنامه‌های مختلفی اثبات کرده‌اند که در بلند مدت بسیار قدرتمند خواهند بود. استفاده از این تکنولوژی‌ها می‌تواند هزینه‌ها و زمان ساخت را کاهش داده و کیفیت را هم بهبود ببخشد.

تبلیغات فیلم شخصی سازی شده

استفاده از تبلیغات برای فروش بیشتر فیلم بسیار رایج است اما معمولاً این تبلیغات یکسان بوده و گروه‌های مختلفی را در بر نمی‌گیرد. از مناظر مختلفی می‌توان تبلیغات را متفاوت طراحی کرد. نکاتی مانند محبوبیت بازیگران در جغرافیاهای متفاوت یا تفاوت‌های فرهنگی می‌تواند شما را در تهیه‌ی تبلیغات کمک کند. این مورد در حال حاضر در استودیوهای مطرح در حال استفاده هستند.

هوش مصنوعی در صنعت انیمیشن

یکی از صنایعی که در حال حاضر از هوش مصنوعی استفاده‌ی زیادی می‌کند، صنعت انیمیشن است. در ساخت انیمیشن‌ها هوش مصنوعی نقش کلیدی دارد. یکی از کاربردهایی که از آن می‌توان استفاده کرد، جعل عمیق (Deep Fake) است. با این فناوری و فناوری‌های مشابه می‌توان تصویر افراد را جایگزین شخصیت‌های فیلم کرد یا برای ساخت یک شخصیت در انیمیشن از آن الگو گرفت.

فناوری‌های دیگری مانند تشخیص حالات صورت هم می‌تواند به ایجاد آنها در شخصیت‌های کارتونی و انیمیشنی بسیار کمک کند و حالت طبیعی‌تری به آنها بدهد. موارد متعدد دیگری مانند تشخیص موقعیت بدن می‌توانند به هرچه بهتر شدن این نوع از فیلم‌ها بسیار کمک کنند. تولید انیمیشن یکی از مواردی است که در حال حاضر در ایران بسیار گرانتر از ساخت یک فیلم معمولی هزینه در بر دارد اما با استفاده از این تکنولوژی‌ها می‌توان هزینه آن را تا جای ممکن کاهش داد.

ساخت زیرنویس برای زبان‌های مختلف

ماشین‌ها و الگوریتم‌های مختلفی هستند که در حال حاضر می‌توانند زبان‌های مختلف را متوجه و آن را به صورت نوشته درآورند. در صورتی که این الگوریتم‌ها به قدر کافی متوجه صحبت افراد شوند، دیگر می‌توان به سرعت تمامی فیلم‌ها را به زبان‌های مختلف زیرنویس کرد. البته در حال حاضر یوتیوب این کار را برای ویدیوهای مختلف انجام می‌دهد اما هنوز به دقت بالایی در زبان‌های دیگر نرسیده است. برای ساخت زیرنویس‌های دقیق نیاز به فهم دقیق حداقل دو زبان وجود دارد و یوتیوب هنوز در زبان‌هایی مانند فارسی قدرت کافی را ندارد.

دوبله فیلم در کمترین زمان و با صداهای افراد مطرح

دیدن فیلم و همزمان خواندن زیرنویس در بسیاری از موارد سخت می‌شود. در این صورت باید به سمت فیلم‌های دوبله شده رفت اما بسیاری از فیلم‌ها دوبله دلخواه شما را ندارند یا هنوز دوبله نشده‌اند. الگوریتم‌های هوش مصنوعی می‌تواند با استفاده از صدای افراد فیلم‌ها را با خواست شما دوبله کند. شما می‌توانید با مشخص کردن دیالوگ‌ها تصمیم بگیرید که هر کدام از شخصیت‌ها را چه کسی دوبله کند. این کار به کمک جعل عمیق صدا ایجاد می‌شود که در حال حاضر قابل اجراست.

استفاده از هوش مصنوعی در صنعت فیلم ایران

در بسیاری از موارد بالا امکان توسعه محصولات وجود دارد و در مواردی هم اجرایی شده‌اند. تعداد زیادی شرکت در زمینه هوش مصنوعی در حال فعالیت هستند و متخصصین ایرانی توانایی زیادی در زمینه توسعه محصولات بر پایه هوش مصنوعی دارند.

نیایش احمدی _ خبرنگار تحریریه جوان قدس