«جلسات خانگی قرآن» به عنوان مردمی‌ترین و خودجوش‌ترین سازوکار فعالیت قرآنی در کشور، نهادی است که به شهادت روایات، مُبدع آن شخص پیامبر(ص) و مبدأ آن خانه و خانواده آن حضرت بوده است.
روضه‌های خانگی یکی از مردمی‌ترین فعالیت‌های مذهبی است که در کشور با توجه به سابقه بسیار آن می‌تواند میراثی معنوی باشد. میراثی که با شهادت منابع تاریخی، حضرت صدیقه طاهره(س) بنیان‌گذار آن هستند. مجالسی که ایشان در زمان حیاتشان برگزار می‌کردند و پس از ایشان توسط حضرت زینب(س) ادامه پیدا کرد و اساس ماندگاری پیام اهل بیت(ع) شد و پس از آن نسل به نسل گذشت تا به امروز که ما میراثدار این فرهنگ معنوی شیعی هستیم. در ایام شهادت امام صادق(ع) فرصتی دست داد تا با استاد محبوبه وحید، کارشناس علمی مدرسه علمیه حضرت زینب(س) و مدرس حوزه همکلام شویم و از ایشان در مورد آثار و برکات این مجالس بشنویم. با ما همراه باشید.
حضرت فاطمه(س) بنیان‌گذار روضه‌های خانگی
استاد وحید در ابتدای صحبت با تأکید بر اینکه حضرت زهرا(س) و حضرت زینب(س) مصادیقی از برگزارکنندگان روضه‌های خانگی هستند، می‌گوید: در سیره رفتاری این بزرگواران تلویحاً نمونه‌هایی برای اثبات این سخن آمده و بیان شده است حضرات معصومین(ع)، حضرت زهرا(س) و خانم زینب کبری(س) به برگزاری جلسات خانگی اهتمام ویژه‌ای داشتند. حضرت فاطمه(س) که از ابتدا جان و روحشان آمیخته به عطر حیاتبخش قرآنی بود، با بیان احکام و معارف الهی؛ جامعه اسلامی و به خصوص زنان را نسبت به وظایفشان آشنا می‌کرد و در عمل به قرآن و نشر آن از همگان پیشی می‌گرفت. آن حضرت محل رجوع مردم بود و نمونه‌های بسیاری داریم که بانوان نزد ایشان آمده و از محضر حضرت(س) کسب فیض می‌کردند و ایشان آن جلسات را تبدیل به جلسه روشنگری می‌کردند. آن حضرت فرزندش امام حسن(ع) را نیز به این کار تشویق می‌کرد و در روایت‌ها داریم که امام حسن مجتبی(ع) در 7سالگی در مجلس پیامبر(ص) حضور می‌یافت و آنچه بر پیامبر(ص) وحی می‌شد را برای مادرش بازگو می‌کرد.
ایشان ادامه می‌دهد: حتی همین حدیث کسا که در توسل به ساحت مقدس حضرت زهرا(س) جایگاه خاصی میان مردم دارد، یکی از نمونه‌های حلقه‌های ذکر و معرفت است که در یک خانواده نورانی برگزار می‌شد. افزون بر آن، فاطمه زهرا(س) پس از رحلت رسول خدا(ص) به شدت محزون و غمگین بود. جبرئیل برای تسلای خاطر حضرت، خدمت ایشان می‌رسید و مطالبی را در مورد جایگاه پدرش در بهشت و آینده دنیا و فرزندان گرامی‌اش ارائه می‌کرد و حضرت علی(ع) این مطالب را می‌نوشت که در لسان ائمه اطهار(ع) به صحیفه حضرت فاطمه(س) شهرت یافت. همه این موارد نشان می‌دهد این حضرات(ع) به برگزاری چنین جلساتی در خانه و جایگاهی که در اجتماع داشتند، اهتمام می‌ورزیدند.
این روضه برکت را به خانه شما می‌آورد
کارشناس علمی مدرسه علمیه حضرت زینب(س) اضافه می‌کند: حضرت زینب کبری(س) نیز در کوفه در عصر خلافت امیرالمؤمنین(ع) محل رجوع زنان کوفی بود و به آنان درس تفسیر و معارف اسلامی می‌داد. حضرت زینب(س) پس از واقعه عاشورا و در برگشت به مدینه نیز به پاسداری از قیام امام حسین(ع) پرداخت و ظلم و ستم یزید را بیان و فعالیت‌های حضرت در قالب روضه‌خوانی، عزاداری و... ظهور می‌کرد.
استاد وحید در ادامه به برخی از کارکردهای روضه‌های خانگی نیز اشاره کرده و یادآور می‌شود: خداوند در آیه شریفه ۳۶ سوره مبارکه نور می‌فرماید: «این نور در خانه‌هایی است که خدا اذن داده شأن، منزلت، قدر و عظمت آن‌ها رفعت یابد و نامش در آن‌ها ذکر شود، همواره در آن خانه‌ها صبح و شام او را تسبیح می‌گویند». می‌توان از آیه برداشت کرد که مجالس ذکر اهل بیت(ع) و روضه‌های خانگی در منازل مایه رفعت و نورانیت آن‌ها می‌شود. همچنان که رسول گرامی اسلام(ص) حلقه‌های معرفت و ذکر را باغ‌های بهشتی خواندند. در این مجالس خانگی کلام، سیره و روش اهل بیت(ع) ارائه می‌شود و این همان مصداق ذکرالله بوده که خداوند در قرآن کریم فرموده است. در آیه 124 سوره طه قرآن می‌خوانیم: هر کس از یاد خدا روی گرداند معیشت تنگی خواهد داشت. البته به یاد داشته باشیم مراد از تنگی و سختی معیشت، فقر و نداری نیست؛ بلکه مراد آن است کسی که خدا را فراموش کند حتی اگر ثروت بی‌شمار هم داشته باشد باز آرامش روحی و روانی نخواهد داشت.
جای جای خانه‌ها نورانی شده با روضه‌ها
این مدرس حوزه تشریح می‌کند: برگزاری روضه‌های خانگی سبب آرامش و صیقل قلب‌ها می‌شود؛ چرا که آرامش روح با یاد خدا تحقق می‌یابد. همچنان که در آیه 28 سوره رعد داریم: ای کسانی که ایمان آورده‌اند و دل آنان به ذکر خدا مطمئن می‌شود، آگاه باشید به ذکر خدا دل‌ها مطمئن می‌گردد. اندرزها صیقل‌بخش و جلادهنده دل‌هاست و با آن‌هاست که پرده غفلت کنار می‌رود. این جلسات دور کننده شیاطین است. روضه‌های خانگی کوچک‌تر در اندازه جلسات و روضه‌های خانوادگی نیز سبب صله رحم و مواسات میان مؤمنین می‌شود. سبک زندگی غربی برای مردم گوشه‌نشینی و عزلت و زندگی فردی به ارمغان آورده که آپارتمان‌نشینی یکی از جلوه‌های آن است اما جلسات خانگی انس و الفت را سبب شده و موجب می‌شود مؤمنان نسبت به هم مواسات داشته باشند.
استاد وحید در پایان به روایتی از امام صادق(ع) اشاره کرده و می‌گوید: حضرت در سخنی در مورد صفات و نشانه‌های شیعه واقعی می‌فرماید: «شیعیان ما را به اوقات نماز امتحان کنید که چگونه به آن اهمیت می‌دهند و اینکه چگونه اسرار و مقامات ما را در نزد دشمنان بازگو نمی‌کنند و همچنین با اموالشان امتحان کنید که چگونه به دیگر برادرانشان کمک می‌کنند». تلاش برای رفع مشکلات، آن هم در تشکیلاتی خودجوش با کمترین هزینه و بیشترین بازخورد از کارکردهای مهم و اثرگذار روضه‌های خانگی است. در این جلسات اختلاف سلیقه‌ها زیر لوای پرچم اهل بیت(ع) کنار گذاشته شده و ارادت به خاندان اهل بیت(ع) سبب نزدیک شدن دل‌ها می‌شود. علاوه بر آن در روضه‌های خانگی از روش تبلیغ چهره به چهره استفاده می‌شود که بهترین کارکرد را دارد. ایجاد اتحاد و کار تشکیلاتی منسجم با رویکرد عمل به سیره و منش اهل بیت(ع)، مواسات نسبت به مؤمنان و رفع مشکلات منازل از دیگر برکات مهم این روضه‌هاست. با برگزاری روضه‌های خانگی هم آرامش و برکات به منازلمان سراریز می‌شود، هم به نقل از علامه طباطبایی(ره) منازلمان نورانی می‌شود.
نظر شما