دغدغه استقرار عدالت و مبارزه با ظلم در عصر حاضر بی‌شک بزرگترین دغدغه جامعه بشری است: اگر زمانی روایت محرومیت، جنگ و قربانی شدن ضعفاء برای مطامع مستکبران با فاصله زمانی و با اعمال نفوذ قدرتمندان به گوش می‌رسید، امروز ارتباطات آنی و رسانه‌های شهروندی این امکان را فراهم آورده که ما در اقصی نقاط جهان،  نسل کشی و شهادت ۲۵۰۰۰ زن و کودک فلسطینی، رنج ۱ میلیون پناهجوی روهانگیا در میانمار،  و آلام ۶.۷ میلیون سوری رانده شده توسط گروه‌های تروریستی را با همه وجود زیست کنیم. بنابراین فارغ از مکان زندگی، ملیت، طبقه اجتماعی و ... همگان به نیاز مبرم به تأمین عدالت به معنای جوهر حیات و تنها ضامن بقای اجتماع بشری معترفند.

پنجمین کنگره جهانی حضرت رضا علیه‌السلام به مدد خداوند متعال و همت تولیت معزز آستان قدس رضوی، حجت الاسلام و المسلمین مروی (دامت برکاته)، مقارن با دهه کرامت، ۲۴ و ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۳ (۱۳-۱۴ می ۲۰۲۴) در مشهد مقدس برگزار خواهد شد. این کنگره که پس از چهار دهه‌ از دوره پیشین و با ابعاد جدید بین‌المللی برگزار خواهد شد، موضوع اندیشه تمدنی امام رضا علیه السلام: عدالت برای همه، ظلم به هیچ‌کس را به عنوان یک موضوع اولویت‌دار جهانی پیگیری می‌کند. کنگره تلاشی است برای بازخوانی عمیق‌ و متفاوت‌ از احادیث و سنت عملی امام رضا (ع) در جهانی که نیاز به بازگشت به منبع وحی و آموزه‌های دینی به عنوان راهبرد نجات انسان و اخلاق اجتماعی بیش از هر زمان دیگر احساس می‌شود.

به همین نسبت و با در نظر گرفتن جایگاه رفیع آستان قدس رضوی (ع)، دعوت از محققین با عقبه‌های دانشی متنوع و فلاسفه از دیگر کشورها انجام شده است تا به سوی بازنگری در فهم پیوندهای گسسته بشری، مبارزه با انواع ظلم و تباهی، و اهمیت استقرار عدالت افقهای جدیدی گشوده شود.  تلاش شده است این امر توأم با  نظم علمی، تخصص گرایی و توسعه ارتباطات بین الملل و بی شک با تأکید بر عناصر هویت‌ساز رضوی به یک جنبش علمی مدون و برای آینده طولانی بیانجامد.

امروز مطالعات عدالت در محافل علمی برجسته جهان با رویکرد کنش-محور طراحی می‌شود و کنش حاصل آگاهی-افزایی است. لذا، تا کنون ۳۳ پیش نشست داخلی و ۱۷ پیش نشست بین المللی به منظور جریان‌سازی و اندیشه ورزی در باب اندیشه تمدنی امام رضا (ع) و با تمرکز بر مفهوم اقامه عدالت و مبارزه با ظلم و تبعیض از منظر امام  (ع)  برگزار شده است.

در بعد بین‌الملل، ۱۰۰ چکیده مقاله از ۳۵ کشور دریافت شده است و طبق توافق با مجله Islamic Shi’a Studies ، دارای نمایه آی اس آی، مقرر است که مقالات برتر کنگره پس از داوری در آن نشریه منتشر شوند. امید می‌رود، حیثیت علمی و جهانی کنگره به امتداد و نشر روزافزون دانش رضوی در عرصه‌های علمی بین‌المللی بیانجامد.

عدالت عمدتا در جهان شیعی به گفتمان علوی محدود شده و به طریق اولی در جهان غیر شیعی، دانش نسبت به امام رضا (ع) و هم نقطه نظر خاص ایشان در مورد مقوله عدالت و مقاومت در مقابل ظلم بسیار محدود و در نقاطی از جهان صفر است. لذا، ایجاد جریان فکری، وابسته به تشکیل جلسات اندیشه‌ورزانه بوده است که به صورت منطقه‌ای و کشوری با مشارکت متفکرانی از لبنان، عراق، مراکش، مصر، ترکیه، کویت، پاکستان، آمریکا، کانادا، انگلیس، هلند، روسیه، واتیکان، آفریقای جنوبی، ونزوئلا، کلمبیا، آرژانتین، برزیل، نیکاراگوئه و بولیوی برگزار شده است. هر چند عمده این نشستها به صورت وبیناری صورت پذیرفته است، دانشگاه المستنصریه بغداد با حضور و خوشامدگویی رئیس دانشگاه، و دانشگاه آرل ترکیه با حضور اساتیدی از دانشگاه‌های مختلف از جمله استانبول و زعیم به صورت فیزیکی برقرار شد.

تأمین ادبیات برای محققان از نقاط آغازین پژوهش است: دبیرخانه کنگره با همکاری بنیاد پژوهشهای آستان قدس، ۱۱۶ جلد کتاب را به ۲۴ زبان به صورت دسترسی باز در اختیار محققان قرار داد. به مرور یافتن پژوهشگران و اساتیدی مانند ادریس هانی از مراکش و محمد حسن گونش از ترکیه نشان داد که کتبی درباره امام رضا (ع) نوشته شده است که با مذاکره با نویسندگان به آرشیو دبیرخانه افزوده شد. همچنین در زبانهایی که هیچ اثر رضوی وجود ندارد، مذاکراتی آغاز شده است تا این شکاف علمی کم شود. برای مثال، رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در صربستان، ترجمه کتاب دانای خاندان محمد (ص) را آغاز کرده است که به سفارش رایزنی ترجمه و در انتشاراتی محلی چاپ خواهد شد. این ترجمه از آن حیث قابل اعتنا است که زبان صربی با ویرایشی اندک برای مسلمانان بوسنی و هرزگوین نیز قابل استفاده خواهد بود.

بعد ترویجی و تقویت جایگاه آستان قدس رضوی در بدنه جامعه شیعی و محب خارج از ایران نیز از نظر دور نمانده است. لذا، در این راستا، اجتماعی از مدرسان مدارس اسلامی در انگلیس تشکیل شده است که ضمن انجام نظرسنجی و طبقه‌بندی نیازهای ایشان معطوف به راهبری آستان قدس رضوی، مقرر شده است جلسات و کارگاه‌های علمی در باب تعلیم و تربیت و سبک زندگی اسلامی به صورت مرتب و مجازی با محوریت آستان تشکیل شود. در این مطالعه که معلمان نسبت به امتداد هویت شیعی فرزندان خود ابراز نگرانی کردند، ۷۳.۷ درصد همچنان معتقد هستند که آموزه‌های رضوی برای جهان امروز کاربرد دارد و با احیای آن می‌توان نسلهای جوان مسلمان را در غرب از آسیبهای اجتماعی و فرهنگی در امان داشت. لذا، کنگره جهانی حضرت رضا علیه السلام امتداد هویتی خود را در بطن جوامع مسلمان و در میان اندیشمندان و فعالان اجتماعی می‌جوید که  مقوله احیای عدالت و مبارزه با تبعیض و تعدی برای ایشان مسئله امروز است. امید می‌رود در طول سالهای پیش رو، نام کنگره به واسطه بهم تنیده شدنش در قشرهای مختلف مردم برجسته شود تا تعالیم رضوی همچنین مفری برای انسان از چالشهای بی‌منتهایش در عصر مدرن با تکیه بر چشمه همیشه جوشان اندیشه بلند امام رضا (ع) باشد.