اخیرا نیرو های مسلح فدراسیون روسیه عملیات نظامی اصلی خود را پس از ماه ها انتظار در جبهه های مختلف استان خارکیف و کمی دورتر از جبهه های جنوبی جنگ در دونتسک و لوهانسک اوکراین شروع کردند؛ حمله ای که پس از چندین حمله تقریبا بزرگ به مناطق کراسنوگوریفکا، آودیوکا و چاسیوریا آغاز شده است. ارتش روسیه در ابتدای جنگ اوکراین به خارکیف حملاتی را انجام داده بودند ولی شکست تلخی را تجربه کردند و در تصرف این منطقه مهم و راهبردی ناکام ماندند؛ تنها موفقیت مهم و راهبردی روس ها در سه ماه ابتدایی جنگ تصرف گام به گام کامل "ماریوپل" بود. شکست سنگین ضد حمله تابستانه ۲۰۲۳ ارتش اوکراین باعث از دست رفتن حجم زیادی از تسلیحات و تجهیزات نظامی و همچنین تلفات زیاد نیرو های رزمی شد که در خطوط مقدم جنگ تحولاتی را به نفع روس ها رقم زد. تحولاتی که از آن زمان تا کنون ارتش روسیه را وارد حالت تهاجمی کرده است.

ولادیمیر پوتین رئیس جمهور فدراسیون روسیه اخیرا در مصاحبه خود اعلام کرده هدف این عملیات، تصرف کامل استان خارکیف نیست؛ ولی به عقیده تحلیلگران سیاسی این موضوع بیشتر برای جلوگیری از مغرور شدن نابجای نیرو های مسلح و یا جلوگیری از بالا رفتن سطح انتظارات آنان برای رسیدن به اهداف از پیش تعیین شده باشد چرا که خارکیف دومین شهر بزرگ و پرجمعیت اوکراین و همچنین قلب صنعتی این کشور است؛ تصرف کامل خارکیف در کنار تصرف کامل دونباس، عملا می تواند کلید پیروزی نهایی روسیه در جنگ اوکراین باشد و در هر شکلی از مذاکرات صلح میان دو طرف، دست برتر را به کرملین بدهد. به همین دلیل پوتین و سایر مقامات فدراسیون روسیه قصد ندارند با ساده انگاری پیروزی در این عملیات رویای چند ماهه تصرف خارکیف را به راحتی از دست دهند. ضمن اینکه ، احتمالا در چند ماه آینده سلسله عملیات هایی را برای تصرف کامل "زاپوریژیا" در جنوب و "سومی" در شمال را ترتیب اثر بدهند.

تامین امنیت داخلی مرزها ، سپس حمله نهایی به خارکیف

روس ها قصد دارند در مرحله اصلی عملیات نخست امنیت مناطق مرزی بلگورود و دونباس و محور های مواصلاتی آن را در داخل را تامین کنند، سپس با خیالی آسوده برای حمله مستقیم نهایی به خارکیف اقدام کنند. منابع غربی گزارش کرده اند این عملیات با حدود ۵۰ هزار نیروی نظامی روس با مشارکت نیروهای ویژه ای همچون نیروهای ویژه "اسپتسناز" ، واحد های هوابرد و به همراه شبه نظامیان وابسته ارتش آغاز شده است. هرچند برخی منابع میدانی تعداد ۳۰ هزار نفر نیرو را درست تر می دانند.

ارتش روسیه با استفاده از آتش سنگین گردان های توپخانه ای، حجم بسیار زیادی از راکت های "گراد و اوراگان" را بر روی سر خطوط دفاعی ارتش اوکراین ریخته است. آتشی طبق انتظارها با پشتیبانی مناسب جنگنده های سوخو ۳۴ و سوخو ۳۰ ، بمب های هدایت شونده دقیق "یو ام پی سی" را پرتاب کردند تا میزان تخریب استحکامات دفاعی اوکراینی ها در مناطق مختلف به حداکثر خودش برسد. محور شرق و غرب رودخانه سیورسک دونتس با هدف دسترسی کامل به شهر ووفچانسک و محور شمالی شهر لیپتسی با هدف حمله نهایی و تا خود شهر خارکیف، ۲ هدف راهکنشی ارتش روسیه از انجام این عملیات است. در ۱۵ روز گذشته روس ها موفق شدند عمق ۶ کیلومتری شمال شهر ووفچانسک را تصرف کنند و چندین شهر و روستای دیگر اوکراین را در عرض ۲۰ کیلومتری این منطقه نیز تصرف کنند. تصرف کامل شهر های ووفچانسک و لیپتسی به معنای تحقق هدف اول روسیه می باشد و انجام عملیات های مشابه در مرز استان "چرنیگف" را برای آنها آسان تر می کند. ناگفته نماند اگرچه ماه ها منابع مختلف غربی و بعضا شرقی ، در مورد حمله روس ها از جبهه شمال خارکیف هشدار داده بودند اما ارتش اوکراین به شکل عجیبی نه خطوط دفاعی مستحکم در مرز بنا کرده بود و نه نیروی کافی برای دفاع از شهر های مرزی مستقر کرده بود.

اهداف راهبردی روس ها از تصرف خارکیف

برخی آگاهان مسائل بین المللی معتقدند هدف اصلی روس ها از روز اول جنگ چیز دیگری بوده و تصرف شهر کیف به عنوان پایتخت و شهر خارکیف به عنوان دومین شهر اوکراین به نوعی اهداف ایذایی بوده است؛ چرا که ارتش روسیه قصد داشته قوای اوکراینی و توان نیروهای ناتو را به مناطق شمالی بکشاند تا در جنوب به شکل بزرگراهی پیشروی هایی انجام دهد. این موضوع به روسیه این فرصت را می داد تا طی مدت چند ماه فرصت تثبیت و تقویت استحکامات را داشته باشند و فرصت ۶۰ روزه مستحکم کردن مواضع در منطقه خرسون یکی دلایل این موضوع می باشد. اهداف روسیه به خارکیف را از چند نظر می توان تشریح کرد :

نخست ، به دلیل حفاظت از شهر های مرزی روسیه.

دوم ، کاهش فشار جنگ از جبهه های جنوب شرق و پیشروی در این محور ها.

سوم ، خارکیف می تواند معامله خوبی برای اتمام جنگ و تثبیت سایر مناطق تصرف شده شرق و جنوب باشد.

چهارم ، ارتش روسیه می تواند زیرساخت های این مناطق را از جمله فرودگاه ها پالایشگاه ها و صنایع سنگین را به شکل کامل یا به صورت حداکثری منهدم کند و خسارات فراوانی را به امنیت و اقتصاد اوکراین وارد کند.

پنجم ،  ارزش راهکنشی و راهبردی جنوب اوکراین به مراتب بیشتر از شمال اوکراین می باشد ؛ چرا که خاک اراضی مناطق شمالی بیشتر برای دامداری کاربرد دارد ولی خاک اراضی جنوبی بیشتر برای کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد. مقدار زیاد تولید غلات جهان عملا در خاک ارزشمند سیاه مناطق جنوبی ، انجام می شود. 

ششم ، تلاش برای تغییر بافت قومی-فرهنگی و به تبع آن تشکیل طیف جدیدی از مردمان با گرایش سیاسی منطبق حکومت روسیه ؛ چرا که فرضا اگر روس ها ۲ شهر کیف و خارکیف را تصرف کنند و حکومت جدیدی را هم بر سرکار آوردند ، عملا آن ساختار سیاسی جدید را گرفتار انقلاب های رنگی کرده اند و احتمالا نظامیان روسیه باید در کوچه پس کوچه های این دو شهر ۳ میلیون نفری که غالبا احساسات ضد روسی دارند باید به مقابله با آشوبگران بپردازند.

لازم به ذکر است ، در عملیات های ایذایی یا فریب میزان خسارات نیز زیاد است. محاسبات جامعه اطلاعاتی  غرب و به ویژه دستگاه های اطلاعاتی ناتو از حمله روسیه این بود که روس ها قصد براندازی حکومت غرب گرای کیف را دارند ؛ چرا که روس ها استعداد نیرویی زیادی را برای حمله به شمال بسیج کرده بودند. از این جهت می توان حجم زیاد خسارات برای روس ها را تجزیه-تحلیل کرد و یا به نوعی قابلیت توجیه پذیری دارد.

خبرنگار: حمید اسدی