به گزارش قدس خراسان، هدف از ایجاد شهرهایی مانند گلبهار و بینالود پوشش جمعیت سرریز شهر مشهد بود. با افزایش اجاره‌بها در کلانشهر مشهد و مهاجرت خانواده‌هایی که توان پرداخت اجاره در این شهر را ندارند، گلبهار با همه مشکلاتی که از نظر امکانات و زیرساخت دارد، بیش از پیش به هدف ایجاد خود نزدیک شده است.

آنچه در این مهاجرت قابل توجه است، تردد کارگران و شاغلانی است که در مشهد مشغول به کارند و روزانه در مسیر ۳۵کیلومتری مشهد - گلبهار و برعکس در رفت و آمدند.

 آنچه می‌تواند مباحث ترافیکی، مصرف سوخت، آلودگی هوا، اتلاف وقت، استهلاک و خطرهای جاده‌ای در این مسیر را برطرف کند، تحقق پروژه «قطار حومه‌ای مشهد-گلبهار-چناران» است که در سال ۸۴ به تصویب شورای هماهنگی ترافیک کشور رسید و در سال ۹۱ عملیات اجرایی آن آغاز شد.

بلاتکلیفی ۱۳ ساله

با وجود قرارگیری این پروژه با نام‌های «پروژه مترو مشهد- گلبهار-چناران»، «قطار برقی مشهد-گلبهار» و« قطار سریع‌السیر مشهد-گلبهار» در دسته پروژه‌های ملی؛ اما این پروژه نه‌تنها برای حل مشکل مردم به ایستگاه افتتاح نرسید؛ بلکه بهره‌برداری اولیه آن تا سال ۱۴۰۴ به شکل دیزلی پیش‌بینی شده است.

سابقه کلنگ‌زنی عملیات اجرایی قطار مشهد-گلبهار با حضور علی نیکزاد وزیر وقت راه و  شهرسازی و محمود صلاحی استاندار وقت خراسان‌ رضوی به خرداد ۱۳۹۱ برمی‌گردد و همان زمان نیکزاد اعلام کرد «تلاش می‌کنیم اعتبار این پروژه را از منابع مختلف داخلی و به روش بی‌اُ‌تی و مانند آن تأمین کنیم و پروژه را همزمان با اتمام فعالیت دولت دهم به انجام برسانیم».

مرداد ۹۲ پایان دولت دهم بود؛ اما عملیات اجرایی قطار مشهد-گلبهار به نقطه پایان نرسید و این پروژه ملی به طول ۴۶کیلومتر از مشهد تا چناران با رفتن سرمایه‌گذار چینی به دلیل تحریم‌ها و با وجود وعده‌های مختلف، تاکنون در فهرست پروژه‌های نیمه‌تمام دولت‌ها باقی‌مانده است.

در آبان ۱۳۹۴ یعنی اواسط دولت یازدهم، مدیرعامل وقت شرکت عمران شهر جدید گلبهار از بهره‌برداری از قطارشهری گلبهار-مشهد تا سال ۱۳۹۷ خبر داد و گفت: «ساخت قطار گلبهار-مشهد به یک پیمانکار خارجی (پیمانکار چینی) سپرده شده که بهره‌برداری از پروژه را نیز خود این پیمانکار انجام خواهد داد و هر زمان که پیمانکار فاینانس پروژه را تحویل بگیرد، پس از سه سال به بهره‌برداری می‌رسد. در صورتی که این پروژه در حال حاضر به پیمانکار نامبرده تحویل داده شود، در سال ۹۷ به بهره‌برداری خواهد رسید».

بنایی با اشاره به میزان پیشرفت این پروژه بیان کرد: «قطعات اول و دوم این قطار هر کدام به طول ۱۰کیلومتر به ترتیب دارای پیشرفت فیزیکی ۷۰ و ۶۰ درصدی هستند و قطعه سوم آن نیز به طول ۱۰کیلومتر به طور کامل تملک و آزادسازی شده و آماده تحویل به پیمانکار است. همچنین قطعه چهارم آن به طول ۱۰ کیلومتر بوده که قسمتی از آن تملک شده و تملک بخشی از آن باقی مانده است».

خداحافظی با رؤیای فاینانس خارجی

براساس این گفته‌ها قرار بود سال ۹۷ این پروژه راهگشای حمل و نقل مردم در مسیر مشهد تا گلبهار باشد؛ اما درست در مرداد همین سال هومن گریوانی، مدیرعامل وقت شرکت عمران شهر جدید گلبهار در یک نشست خبری اعلام کرد: «در صورتی که تحریم‌ها مانع از همکاری کشور چین در این بخش نشود، پروژه ملی قطار برقی مشهد - گلبهار - چناران دو سال و نیم دیگر به بهره‌برداری می‌رسد. تاکنون ساخت پل‌ها، ابنیه فنی و زیرسازی ۳۰ کیلومتر از مسیر این طرح ملی به اتمام رسیده و آماده ریل‌گذاری شده و در صورت تخصیص نیافتن فاینانس، از آنجا که این پروژه یک طرح ملی است، اتمام آن منوط به تخصیص بودجه لازم توسط دولت و منابع مالی شرکت عمران شهر جدید گلبهار است که این مسئله، بهره‌برداری از آن را طولانی خواهد کرد».

در حالی که با نزدیک شدن به سال ۱۴۰۰ انتظار می‌رفت خبر افتتاح این پروژه رسانه‌ای شود، در مهرماه ۹۹ گریوانی در گفت‌وگو با رسانه‌ها اعلام کرد: «با توجه به تحقق نیافتن فاینانس قرارداد قطار برقی گلبهار و همچنین رکود اقتصادی در سال‌های اخیر، این شرکت به منظور سرعت بخشیدن به روند اجرایی پروژه و متوقف نشدن آن از منابع داخلی خود، بخش عظیمی از ابنیه فنی و زیرسازی این مسیر را ایجاد کرده است».

در همین تاریخ رضا جمشیدی، رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خراسان رضوی گفت: «خاتمه پروژه قطار مشهد به گلبهار سال ۱۴۰۲ خواهد بود و پیشرفت این پروژه حدود ۳۰درصد است».

خبری از قطار برقی نیست

با عبور از سال ۱۴۰۲ همچنان این پروژه به نقطه نهایی نرسید و در حالی در سال جاری گفت‌وگو درباره اتمام آن جدی‌تر شده که فعلاً خبری از برقی بودن این قطار نیست. 

سعید غفوری، سرپرست شرکت عمران شهرهای جدید کشور در دیدار با استاندار خراسان رضوی که ۱۱ فروردین سال جاری انجام شد، عنوان کرد: «با توجه به جایگاه ویژه این پروژه ملی، براساس کار کارشناسی و نشست‌های تخصصی همکاران شرکت عمران شهرهای جدید و گلبهار برای بهره‌برداری هرچه سریع‌تر پروژه و استفاده مردم، این پروژه در مرحله نخست به ‌صورت «ریل‌باس» پس از ریل‌گذاری به بهره‌برداری خواهد رسید و همزمان با بهره‌برداری، بحث الکتریکال و سیگنالینگ مسیر هم پیگیری خواهد شد تا هدف اصلی که استفاده از ظرفیت قطار برقی با سرعت ۱۴۰کیلومتر است نیز انجام شود».

همچنین جواد خدایی، معاون هماهنگی عمرانی استانداری خراسان رضوی در نشست خبری چند روز پیش خود اعلام کرد: «زیرسازی بخش عمده‌ای از قطار مشهد-گلبهار به پایان رسیده و موضوع اتصال آن به خطوط ۳ و یک قطار شهری در حال انجام است که قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) توافق آن را امضا کرده و به نظر می‌رسد در چارچوب ریل‌باس تا سال ۱۴۰۴ این پروژه به پایان برسد و چون برقی بودن این قطار هزینه‌ای گزاف دارد، فاز نخست بهره‌برداری آن به صورت ریل‌باس یا دیزلی است؛ اما نوع ریل‌گذاری، هر دو صورت برقی و دیزلی را پاسخگو خواهد بود».

هر چند تکمیل شدن این پروژه به هر نحوی می‌تواند از بار ترافیکی و هزینه‌های جانبی بکاهد؛ اما باید گفت فعلاً خبری از قطاری با سرعت ۱۴۰ کیلومتر بر ساعت نیست و به نظر می‌رسد ضعف اساسی در پیشرفت این پروژه، خلأ برنامه‌ریزی صحیح و پیش‌بینی راه حل‌های جایگزین در صورت تحقق نیافتن هر یک از برنامه‌های پیش‌بینی شده است؛ خلأیی که در هر صورت هدررفت منابع را به دنبال دارد.

حال باید سنجید قطار برقی در تمام مسیر خود چقدر قابلیت دیزلی شدن دارد و آیا وعده جدید قابل تحقق است؟

خبرنگار: طاهره فجرداودلی