جان آندرو مورو، اسلام‌شناس و تازه‌مسلمان کانادایی طی سخنانی تصریح کرد: حج فقط یک عمل عبادی نیست. لازم است معنای باطنی آن را نیز به یاد داشته باشیم؛ حج نمایانگر توحید الهی، وحدت بشری، مذهبی و اجتماعی است. بنابراین، حج بزرگترین گردهمایی برای صلح در جهان است. بیایید از این فرصت استفاده کنیم؛ موضوع، نمایش قدرت جامعه مسلمان و در واقعیت، نشان دادن همبستگی با مردم مظلوم فلسطین است و این یک فرصت و آرمانی است که از دست می‌رود.

متن سخنرانی این اندیشمند کانادایی از این قرار است:

بسم الله ارحمن الرحیم
من پروفسور جان اندرو مورو هستم و نام اسلامی من الیاس عبد العلیم اسلام است. 
من محقق، نویسنده، فعال و نیز تحلیلگر سیاسی هستم. 
باعث افتخار من است که چند کلمه‌ای درباره شعار حج سال جاری یعنی حج و رابطه آن با قرآن، همبستگی و قدرت امت اسلامی و دفاع از فلسطین مظلوم با شما صحبت کنم.

ستایش مخصوص خداوند است و صلوات بر محمد و خاندان او باد.

حج یا زیارت خانه خدا تنها جنبه فیزیکی ندارد. حج تمثیل است و فقط یک عمل عبادی نیست. حج معنوی هم هست. لازم است نه تنها معنای ظاهری که معنای باطنی آن را به یاد داشت. باید در آن واحد مفهوم عام و مفهوم خاص آن را در نظر گرفت. سمبولیسمی که حج را احاطه کرده عمیق است. بنابر این باید تلاش کنیم شناخت خود را از آن عمیق‌تر کنیم. 

اسلام تنها یک دین نیست بلکه قلمرویی معنوی و عرفانی است.
آنچه مهم است تعادل است. نباید کاملاً به ظواهر چسبید و نباید بیش از حد رویایی عمل کرد.
 حج یا زیارت مکه نمایانگر توحید الهی، وحدت بشری، وحدت مذهبی و وحدت اجتماعی است.
زیارت خانه خدا سفر به سوی خدا در این دنیا و در آخرت است.

طواف در زبان عربی یا همان چرخش به دور خانه خدا در  جهت خلاف عقربه‌های ساعت نمایانگر چرخش ستارگان در منظومه شمسی است. به معنای صلح با هستی، وحدت با آفرینش و آفریدگار آن؛ به این ترتیب زائر در آنچه خداست محو و در خدا ذوب می‌شود.
اگرچه حج ابعاد دینی، آیینی و معنوی دارد، اما جنبه‌های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی نیز دارد. اما به عنوان مسلمانان، نباید به نشستن بر زمین و خواندن آواز کومبایا و هاللویا اکتفا کنیم. باید اصول اخلاقی و رفتاری قرآن، اسلام و پیامبر اکرم را بگیریم و به کار ببندیم.

هر ساله، میلیون‌ها مسلمان در مکه گرد هم می‌آیند. این بهترین فرصت در جهان برای شناختن یکدیگر، توسعه دوستی‌ها، ایجاد روابط و دوستان و متحدان است. 
 
اگر نتوانیم در مکه متحد شویم، در هیچ جای دیگری نمی‌توانیم متحد شویم. این یک فرصت و آرمانی است که از دست می‌رود. اگر یک مسلمان رنج ببرد، همه مسلمانان رنج می‌برند. موضوع تبدیل کردن حج به یک تظاهرات سیاسی نیست. موضوع نمایش قدرت جامعه مسلمان و در واقعیت، نشان دادن همبستگی با مردم مظلوم فلسطین است.

ما از آن‌ها فقط به این دلیل که عرب یا مسلمان هستند دفاع نمی‌کنیم. ما از آن‌ها دفاع می‌کنیم چون انسان هستند.

تمام افراد منطقی، چه مسلمان، یهودی، مسیحی یا حتی سکولار باشند، متفق‌القول از فلسطین حمایت می‌کنند. این به این معنا نیست که آن‌ها از جنایات جنگی دفاع می‌کنند. برعکس، به این دلیل است که آن‌ها با جنایات جنگی و نقض حقوق بشر، نقض حقوق زنان و کودکان مخالف هستند. همانطور که خداوند در قرآن اعلام کرده است: «مَنْ قَتَلَ نَفْسًا بِغَیْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسَادٍ فِی الْأَرْضِ فَکَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِیعًا وَمَنْ أَحْیَاهَا فَکَأَنَّمَا أَحْیَا النَّاسَ جَمِیعًا: هر کسی که شخصی را به جز برای قتل یا فساد در زمین بکشد؛ همانا تمام دنیا را کشته است! و هر کسی که جانی را نجات دهد، گویا که به تمام دنیا زندگی بخشیده است»(مائده/۳۲).

اسلام اصیل، اسلام قرآنی، اسلام تساهل و اعتدال است. همانطور که خداوند در قرآن شهادت می‌دهد: «وَکَذَلِکَ جَعَلْنَاکُمْ أُمَّةً وَسَطًا: ما شما را امتی میانه قرار داده‌ایم»(بقره/۱۴۳). این به این معنا نیست که ما گله‌ای هستیم که توسط گرگ‌ها خورده می‌شویم. این بدین معناست که ما از خود دفاع می‌کنیم و دفاع خواهیم کرد، اما به عنوان مهاجم عمل نخواهیم کرد. از طرفی، «إِنَّ اللَّهَ لَا یُحِبُّ الْمُعْتَدِینَ: خداوند تجاوزکاران را دوست ندارد»(بقره/۱۹۰) همانطور که قرآن شهادت می‌دهد.

اسلام اصیل، اسلام پیامبر، اسلام عدالت است. قرآن اعلام می‌کند: «إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاکُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ خَبِیرٌ : در حقیقت ارجمندترین شما نزد خدا پرهیزگارترین شماست»(حجرات/۴۹). خداوند در قرآن به مؤمنین فرمان می‌دهد: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُونُوا قَوَّامِینَ بِالْقِسْطِ: ای کسانی که ایمان آورده‏‌اید پیوسته به عدالت قیام کنید»(نساء/۴). همانطور که قرآن توصیه می‌کند: «وَلَا تَرْکَنُوا إِلَی الَّذِینَ ظَلَمُوا: به سوی کسانی که ستمگرند متمایل نشوید» و علاوه بر این، «وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَی الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ: در گناه و تجاوز به یکدیگر کمک نکنید»(مائده/۲).
اسلام واقعی و محترم، اسلام وحدت است. جهان اسلامی یک تابلوی غنی و رنگارنگ است. قرآن بیان می‌کند: «وَمِنْ آیَاتِهِ خَلْقُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافُ أَلْسِنَتِکُمْ وَأَلْوَانِکُمْ إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِلْعَالِمِینَ:  از نشانه‏‌های [قدرت] او آفرینش آسمان‌ها و زمین و اختلاف زبان‌های شما و رنگ‌های شماست قطعاً در این [امر نیز] برای دانشوران نشانه‏‌هایی است از نشانه‌های او، تنوع زبان‌ها و رنگ‌های شماست»(روم/۲۲). ما باید به هر قیمتی از اینکه این تنوع منبع تفرقه شود، اجتناب کنیم. در این صورت آنچه باید موجب قوت باشد موجب ضعف خواهد شد.
بنابراین ضروری است که وحدت را در میان این تنوع ترویج دهیم. بر اساس سنتی که به پیامبر اکرم منتسب است: «اختلاف امتی رحمتی للناس.» به عبارت دیگر، تفاوت در امت من، رحمتی است برای مردم. بیایید بر نقاط مشترکمان تمرکز کنیم. همانطور که خداوند در قرآن به ما می‌گوید، «همگی به ریسمان خدا محکم چنگ زنید و هرگز تفرقه نیافتید».
 
وحدت انسانی تحقق وحدت الهی در زمینه اجتماعی است. خداوند پیامبرانی فرستاد تا مردم را به اعتقاد به وحدت خدا و وحدت بشریت هدایت کنند. این آموزش جهانی نوح، ابراهیم، موسی، عیسی و محمد بود: معنویت و عدالت اجتماعی.

همانطور که خداوند در قرآن کریم ذکر کرده است، «یَا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاکُمْ مِنْ ذَکَرٍ وَأُنْثَی وَجَعَلْنَاکُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا: ای مردم ما شما را از مرد و زنی آفریدیم و شما را ملت ملت و قبیله قبیله گردانیدیم تا با یکدیگر شناسایی متقابل حاصل کنید»(حجرات/۱۳). بنابراین، حج بزرگترین گردهمایی برای صلح در جهان است. بیایید از این فرصت استفاده کنیم و یکدیگر را بشناسیم.
ستایش مخصوص خداوند است و درود بر پیامبر اکرم و خاندانش. آرزوی صلح برای همه دارم. مردم جهان در حال بیدار شدن هستند. السلام علیکم و رحمة الله و برکاته.