به گزارش قدس خراسان، با خرید و فروش فرش افغانستانی در بازار فرش به نام فرش عشایر خراسان، سایه رکود بیشتر از هر وقت دیگر بر آینده این هنر و صنعت ایرانی و اصالت خراسانی سنگینی می‌کند.
عامل طرح شبکه دستبافت‌های داری و دستگاهی جهاد دانشگاهی خراسان رضوی در گفت‌وگو با خبرنگار ما می‌گوید: یکی از بحث‌ها و چالش‌های اصلی فرش ایران، موضوع واردات فرش‌های سایر کشورها به صورت قاچاق است و متأسفانه شاهد افزایش فرش‌های افغانستانی در بازار مشهد، استان و کل ایران هستیم.
عبدالله احراری می‌گوید: فرش‌ها بیشتر افغانستانی، پاکستانی و چینی است که از مرزهای شرقی به ویژه دوغارون، بیرجند و بخشی از سیستان و بلوچستان به صورت قاچاق وارد می‌شود و هزینه بافنده در کشوری مثل افغانستان کم است و بافنده‌ها با کمترین دستمزد کار می‌کنند.
وی ادامه می‌دهد: تورم طی سال گذشته در افغانستان منفی ۱۰درصد بوده و همین سبب ارزانی مواد اولیه شده است. کالایی که آنجا تولید می‌شود، قیمت تمام شده خیلی کمی دارد و فرش هم از این جمله است. متأسفانه این فرش‌ها وارد ایران شده و به اسم فرش‌های عشایری خراسان در اقصی نقاط کشور توزیع می‌شود. قیمت آن‌ها ۶۰درصد قیمت فرش‌های ایرانی بوده و طبیعی است که به لحاظ قیمت مورد استقبال مردم قرار می‌گیرد و سهم عمده‌ای از بازار را به خود اختصاص می‌دهد.
به نام ما، به کام دیگران
عضو پیوسته انجمن علمی فرش ایران اضافه می‌کند: طی بازدیدهای میدانی در نقاط دیگر کشور به ویژه در فروشگاه‌های فرش گیلان و شمال تهران مشاهده کردیم فرش‌های افغانستانی به اسم فرش‌های عشایری خراسان به فروش می‌رسند و در فضای مجازی این قضیه ملموس‌تر است؛ اما باید تأکید کرد نام فرش ایرانی یک برند است؛ ولی دیگران از آن استفاده می‌کنند.
احراری درباره اقدامات صورت گرفته در برخورد با این موضوع تشریح می‌کند: شبکه ملی دستبافت‌های داری و دستگاهی قدرت اجرایی ندارد و یک تشکل است و از طریق اطلاع‌رسانی به دنبال نهادینه کردن اقدامات خوب است. ما فقط می‌توانیم برای مقابله با این مشکل به اطلاع‌رسانی درباره ویژگی‌های فرش افغانستانی بپردازیم؛ اما دست‌کم هفت سال است در حال پیگیری این مسئله هستیم. هر روز شرایط بدتر شده؛ اما اقدامی صورت نگرفته است. متأسفانه فرش متولی ندارد و وزارت صمت تنها این نام را یدک می‌کشد و هیچ اقدام عملی برای ساماندهی تولید و بیمه و جلوگیری از قاچاق فرش انجام نداده و فرش دستبافت به حال خود رها شده است.
وی ادامه می‌دهد: این موضوع جدید نیست و حتی بازرسانی از تهران چهار سال پیش به بازار فرش مشهد آمدند و بازاری‌ها بدون هیچ واهمه‌ای این فرش‌ها را نشان می‌دادند و می‌گفتند این فرش‌ها را وارد می‌کنیم و می‌فروشیم و باید تأکید کرد دستگاه‌های اجرایی نخواسته‌اند با این موضوع برخورد کنند چون اگر می‌خواستند، دست‌کم در این سال‌ها اقدام کوچکی انجام می‌دادند.
عامل طرح شبکه دستبافت‌های داری و دستگاهی جهاد دانشگاهی خراسان رضوی در تشریح جایگاه فرش خراسان رضوی در دنیا می‌گوید: دوسوم فرش ایران در بازار آمریکا خواهان دارد؛ اما به دلیل تحریم‌ها و وجود عوارض که شامل فرش افغانستانی نمی‌شود، ما از این بازار عقب مانده‌ایم. در دهه۷۰، حدود ۲میلیارد دلار صادرات فرش داشتیم، سال گذشته به ۵۰میلیون دلار رسید که سهم خراسان رضوی از این حجم صادرات به ۵ میلیون دلار هم نمی‌رسد.
فعالیت ۶۰ هزار بافنده فرش در خراسان رضوی
در پیگیری اقدامات اداره کل صمت خراسان رضوی، رئیس اداره فرش این اداره کل می‌گوید: این اداره کل از طریق نظارت و بازرسی اداره کل صمت اقدام کرده و پیگیر آسیب‌های ناشی از فرش‌های افغانستانی در بازار مشهد و استان است.
شادی قاسمی اظهار می‌کند: باید در نظر داشت واردات فرش دستبافت ممنوع است و این واردات از مبادی رسمی نیست.
وی ضمن مقایسه فرش ایرانی با فرش افغانستانی تشریح می‌کند: کیفیتی که فرش ایرانی دارد، دستبافت‌های افغانستانی ندارند و آنچه بیشتر برای مصرف‌کننده اهمیت دارد، قیمت است. در کنار قیمت اینکه خریدار نمی‌تواند موضوع تخصصی کیفیت فرش مانند تعداد و کیفیت گره، رنگ و تار و پود فرش را تشخیص دهد، سبب می‌شود خرید این فرش‌ها در اولویت قرار بگیرد.
قاسمی تأکید می‌کند: یکی از دلایل ما که اصرار داریم فرش‌ها شناسنامه‌دار شوند، این موضوع است. ما اینجا بافنده‌هایی داریم که با قیمت‌های پایین بافت فرش را انجام می‌دهند؛ اما همچنان فرش افغانستانی ارزان‌تر از فرش ایرانی است و این یعنی در کیفیت و مواد اولیه اشکال وجود دارد.
رئیس اداره فرش اداره کل صمت خراسان رضوی، فعالیت واحدهای بافت فرش را به صورت متمرکز و غیرمتمرکز در مشهد و شهرهای دیگر می‌داند و اضافه می‌کند: بافنده‌ها دو دسته‌اند؛ یک سری کارت شناسایی از اتحادیه صنفی می‌گیرند که تا پایان اردیبهشت حدود ۴۶ هزار بافنده در خراسان رضوی ثبت شده و در اتحادیه تعاونی‌های تولیدی روستایی هم حدود ۲۱هزار بافنده عضو هستند و تعداد تعاونی‌های مخصوص فرش دستبافت در استان ۲۳ تعاونی است؛ اما باید گفت با وجود شغل‌هایی مثل پاک کردن زعفران و کشاورزی، بافت فرش توسط این افراد در نوسان است؛ اما همیشه ۶۰ هزار بافنده در استان مشغول به کارند.
نوشدارو پس از مرگ سهراب
با توجه به پیگیری این موضوع از طریق اداره کل صمت، ارائه اقدامات در این خصوص، بهانه‌ای برای مصاحبه با معاون بازرسی و حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان اداره کل صمت خراسان رضوی می‌شود.
بخشعلی بیاتی می‌گوید: اخباری درباره فرش‌های تقلبی و بدون گره و فرش‌های افغانستانی داشته‌ایم که از روز گذشته اقداماتی در سطح بازار آغاز شده است.
وی ادامه می‌دهد: بخشی از این فرش‌ها توسط افغانستانی‌های مقیم ایران در حال بافت است و هنوز به این موضوع نرسیده‌ایم که ۱۰۰درصد این فرش‌ها قاچاق باشند. در حال بررسی این مسئله هستیم و اگر موضوع قاچاق مشخص شود، اقدامات قانونی انجام خواهد شد و اگر قاچاق نباشد، با توجه به استفاده از مواد اولیه داخلی، باید ساماندهی شود. هنوز در حوزه‌های قاچاق، تقلب و گران‌فروشی موردی نداشته‌ایم؛ اما کار را بر اساس اطلاعات فعالان بازار در حمایت از تولید فرش دستبافت داخلی شروع کرده‌ایم.
فرش‌های افغانستانی رنگ و روی اصالت ندارند
تیر ماه سال گذشته عضو هیئت مدیره اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستبافت ایران در گفت‌وگو با رسانه‌ها عنوان کرد: این را من تصدیق می‌کنم که فرش‌های افغانستانی، پاکستانی و در مواردی هم هندی به صورت قاچاق، اغلب هم از مرز خراسان وارد کشور می‌شوند و در بازارهای مختلف به فروش می‌رسند. ابتدا می‌گفتند این فرش‌ها فرش‌های افغانستانی است؛ اما الان نمی‌گویند و به اسم فرش‌های ایرانی در بازار می‌فروشند.
سید مرتضی حاجی‌آقامیری ادامه می‌دهد: این طرح‌ها کپی از نقشه‌های ایرانی نیست، فرش افغانستان است، منتها چون مخاطب با این نقشه‌ها آشنایی ندارد، متوجه این موضوع نمی‌شود. در برخی موارد هم وقتی خیلی اصرار می‌کنیم که به خلاف و قاچاق طرح خارجی را وارد بازار کرده‌اید، در جواب می‌گویند این فرش‌ها را افغانستانی‌های مقیم ایران می‌بافند که این هم واقعیت ندارد و فرش‌ها به صورت قاچاق وارد می‌شوند. کار به جایی رسیده که در برخی موارد ادعا می‌کنند شما هر کدام را که خواستید، ما در مدت ۲۴ ساعت از افغانستان می‌آوریم ایران و تحویل می‌دهیم.
رئیس کمیسیون فرش، هنر و صنایع‌دستی اتاق ایران درباره اقدامات در این خصوص می‌گوید: با ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز مکاتباتی انجام داده‌ایم و به دنبال راه قانونی قابل اجرا هستیم تا با در نظرگرفتن جوانب امر، ضمن اینکه برای کسی مشکل ناجوانمردانه و ناعادلانه‌ای ایجاد نشود، با این پدیده مقابله کنیم و جلو این مسئله را بگیریم.
نایب‌رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف ایران در نشست خبری کمیسیون فرش، هنر و صنایع‌دستی اتاق ایران طی چند روز گذشته ضمن انتقاد از وضعیت صادرات فرش گفت: فرش‌های افغانستانی در بازار ایران فرش‌هایی نیست که در ایران تولید شود بلکه این فرش‌ها در افغانستان بافته و با تریلی به صورت قاچاق وارد کشور شده و علنی در بازار عرضه می‌شوند. کار به‌جایی رسیده که قرارداد می‌بندند، سفارش می‌گیرند و سپس فرش را تحویل می‌دهند.
حامد چمن‌رخ اظهار کرد: اگر از گمرک استعلام کنید، رقم واردات را صفر اعلام می‌کنند؛ اما به صورت غیرقانونی شاهد ورود فرش هستیم. فرش‌های افغانستانی با طرح‌های مینیمال وارد بازار ایران شده‌اند. رنگ قرمز قشنگی را انتخاب کرده‌اند که مشابه فرش بلوچ است. با توجه به قیمت این فرش برای فروشنده ما عرضه‌اش مقرون‌به‌صرفه است؛ اما باید توجه داشت بافنده فرش بلوچ از بهترین پشم ایرانی یعنی پشم زابل استفاده می‌کند، در حالی که فرش‌های افغانستان از پشم دباغی اصفهان، پس از رنگرزی بهره می‌گیرند. استهلاک فرش‌های افغانستان بسیار بالاست و ما بارها در نامه‌نگاری با ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز خواستار برخورد جدی با این موضوع شده‌ایم؛ ولی هنوز توفیقی بدست نیامده است.
این روزها اگر سری به بازار فرش مشهد بزنیم، هنوز خواهیم دید مرمت این بازار آشفته تمام نشده و برای شهری چون مشهد که زائران خارجی در آن رفت و آمد دارند، فرصت فروش فرش به منظور صادرات چمدانی از بین می‌رود. از سوی دیگر با وجود گرانی و تورم، خرید کالاهای لوکس و هنری برای خانواده ایرانی دغدغه مطرحی نیست و همان میزان که دغدغه و توان حداقلی دارند، طبیعی است قیمت برایشان در اولویت باشد و بی‌خبر فرشی را به خانه می‌برند که نه تنها رنگ و رویی از اصالت ندارد؛ بلکه در کیفیت و ماندگاری هم نمی‌تواند ارزش افزوده‌ای برای این افراد ایجاد کند.
به هر صورت چند پرسش مطرح می‌شود؛ چگونه با وجود چنین مشکل جدی و چندین ساله‌ای اداره کل صمت به تازگی اقدام به بررسی این مسئله کرده و چطور از اشتغال بیش از ۶۰ هزار بافنده استان صیانت می‌شود؟
خبرنگار: طاهره فجرداودلی
نظر شما