به گزارش قدس آنلاین، به‌عنوان نمونه یکی از داغ‌ترین میزگردها در این حوزه، میزگرد سیاست خارجی آقای دکتر پزشکیان بود که روز گذشته برگزار و صحنه‌ای برای تقابل دو گفتمان فعال در عرصه سیاست خارجی کشورمان شد. گرچه پی‌ریزی اهداف و رویکردهای کلان سیاست خارجی در حوزه‌های بالادستی همانند شورای عالی امنیت ملی و مجمع تشخیص مصلحت نظام صورت می‌گیرد، اما طراحی، پیشبرد و راهکارهای عملیاتی ساختن آن برعهده دولت‌ها و نهاد دیپلماسی است. برهمین اساس، نحوه اولویت‌بندی، جهت‌گیری و عملکرد دولت چهاردهم در عرصه سیاست خارجی تأثیر مهمی در اجرایی شدن اهداف و بهبود و ارتقای جایگاه کشور در نظام بین‌الملل دارد.
دیپلماسی اقتصادی به عنوان رویکرد مدنظر باشد
در همین زمینه، رضا سیمبر استاد روابط بین‌الملل دانشگاه گیلان در مصاحبه با قدس تصریح کرد: از منظر پارادایم یا محیط بحث معتقدم باتوجه به دال‌های گفتمان انقلاب اسلامی که برپایه «نه شرقی نه غربی، جمهوری اسلامی» پایه‌ریزی شده و در متن قانون اساسی آمده است، باید اصل استقلال همواره در راهبردهای سیاست خارجی مدنظر قرار بگیرد. ادبیات دیپلماسی و سیاست خارجی کشور در طول چهار دهه باز تولید شده و در مواقع و برهه‌های مختلف نشان داده همواره از حامیان و سردمداران مبارزه با بی‌عدالتی و انواع تبعیض‌ها در سطح جهانی است. چنان‌که نمونه پایمردی جمهوری اسلامی را می‌توان در قضیه آپارتاید آفریقای جنوبی مشاهده کرد که ایران از حامیان اصلی مبارزات علیه آپارتاید بود یا در دفاع از فلسطین نیز چنین موضوعی را شاهدیم. همچنین به موازات درنظر داشتن و پیگیری اقتدار و حاکمیت ملی، دستگاه دیپلماسی کشور باید باب مذاکره با دیگر کشورها بر سر مسائل اساسی را باز بگذارد و رئیس جمهور آینده بتواند میان هزینه‌های مذاکره و تعهدات بین‌المللی و منافع ملی توازن برقرار کند.
سیمبر گفت: درواقع، هر مذاکره و گفت‌وگویی باید با حفظ اقتدار و سیادت جمهوری اسلامی صورت بگیرد. علاوه بر این، ضرورت دارد دولت آینده روند و ادبیات دیپلماتیکی که در طول این سال‌ها در حوزه سیاست خارجی ایجاد شده را درنظر داشته باشد و براساس آن به طرح یا اصلاح راهبردهای جدید بپردازد. اما نکته مهمی که به عنوان رویکرد یا تاکتیک مطرح بوده و شخصاً تأکید فراوانی بر آن دارم، دیپلماسی اقتصادی است و از این جهت نگاه سیاست خارجی کشور باید به مردم و منافع آن‌ها باشد. بدین ترتیب رویکرد دولت چهاردهم در انتصاب دیپلمات‌ها و فعالیت سفارتخانه‌ها به نحوی باشد که افراد چابک، شایسته، دانشمند و دارای سابقه کار اجرایی در عرصه دیپلماسی در رأس امور قرار بگیرند تا بتوانند از فرصت‌های دیپلماتیک با سایر کشورها در راستای رشد اقتصادی بهره بگیرند. گرچه شهدای زیادی به محور مقاومت تقدیم شده، اما متأسفانه بازارهای منطقه در دست ما نیست و عمدتاً در اختیار ترک‌ها و حتی رژیم صهیونیستی است. بایستی برنامه‌ریزی‌ها به نحوی باشد که منافع اقتصادی ایران تأمین شود.
عضویت در نهادهای بین‌المللی مؤثر تداوم یابد
از سوی دیگر نوذر شفیعی کارشناس دیپلماسی و مسائل سیاست خارجی در گفت وگو با قدس اظهار کرد: دولت آینده در عرصه سیاست خارجی باید تکلیف موضوعات مهمی مانند برجام، مذاکره و رابطه با آمریکا و پیوستن کشورمان به تعهدات بین‌المللی را مشخص کند، در غیر این‌صورت چالش تحریم‌ها و فشارهای خارجی همچنان تداوم خواهد داشت. سیاست خارجی بر مسائل داخلی اثرگذار است و رفع مشکلات اقتصادی، کاهش ارزش پول ملی، سلامت و محیط زیست و... همگی در گرو سیاست خارجی سازنده و متوازن است. همچنین دستگاه سیاست خارجی کشور باید در راستای همکاری‌های منطقه‌ای و فعالیت در نهادهای چندجانبه گام بردارد. باید روندی که درباره عضویت در نهادهای سیاسی و اقتصادی مؤثری همچون سازمان شانگهای و بریکس رخ داده، تداوم یابد و دولت چهاردهم در این باره اقدامات جدی انجام دهد. البته نباید فراموش شود حرکت در این مسیر مستلزم به ارمغان آوردن دستاوردهای عینی برای کشور است.
شفیعی معتقد است: گرچه عضویت در این‌گونه نهادها و پیمان‌های بین‌المللی به اعتبار و جایگاه کشور می‌افزاید، اما اگر بدون دستاوردهای عینی و اثرگذار باشد، در آن‌صورت نمی‌توان آن را به عنوان دیپلماسی موفق درنظر گرفت. این روزها فضای تبلیغاتی بر کشور حاکم است و هر یک از نامزدها وعده‌هایی را در ارتباط با سیاست داخلی و خارجی مطرح می‌کنند، اما باید امکان عملیاتی شدن این وعده‌ها مورد تبیین و بررسی قرار بگیرد. مردم نیز این مسئله را درنظر بگیرند وعده‌های مطرح شده تا چه میزان در حیطه اختیارات دولت است تا مطالبه‌ای واقع‌بینانه داشته باشند.
ضرورت گسترش مرزهای دانایی نسبت به مسائل سیاست جهانی
فرشید باقریان پژوهشگر مسائل استراتژیک نیز در مصاحبه با قدس تصریح کرد: سیاست خارجی ایران بخشی از سیاست جهانی است. در حال حاضر که فضای انتخابات ریاست جمهوری بر کشور حاکم است، اتفاقاتی در دنیا رخ داده که روند سیاست جهانی تغییر کرده است. برای مثال، رشد راست افراطی در اروپا، محکومیت رژیم صهیونیستی و چرخش آمریکا و ترامپ در قبال اسرائیل از جمله تحولات بین‌المللی است. هر یک از این‌ها می‌تواند بر مواضع و رویکردهای سیاست خارجی دولت آینده اثرگذار باشد، زیرا ما هم بخشی از روند تغییر هستیم. رشد احزاب راست افراطی در اروپا که اسلام هراسی را به دنبال دارد، بدون شک تأثیرات خود را بر ایران خواهد گذاشت و به صورت کاهش روابط سیاسی با کشورمان جلوه خواهد کرد. در همین راستا، باید تحولات منطقه و بین‌الملل از تمامی زوایا مورد توجه دولت چهاردهم قرار بگیرد.
باقریان بیان کرد: ممکن است برخی نامزدها به این بپردازند که سیاست خارجی کشور در اولویت نیست و صرفاً مسائل داخلی و اقتصاد اولویت دارد، اما نظریه‌پردازانی مانند استفان والت معتقدند حتی انقلابی که در یک روستا رخ می‌دهد، دارای ظرفیت اثرگذاری جهانی است. به همین دلیل بدون درنظر گرفتن سیاست بین‌الملل نمی‌توان به داخل توجه کرد. گرچه راهبرد کلان کشور در عرصه سیاست خارجی با تغییر دولت‌ها دچار تحول چندانی نمی‌شود، اما روند تحولات بین‌المللی می‌تواند نوع موضع‌گیری و رویکردها را تغییر دهد. از همین رو، رئیس جمهور و دولت بعدی باید به تحولات آگاه باشند و مرزهای دانایی خودشان را نسبت به مسائل سیاست جهانی افزایش دهند.
نظر شما