«حق‌الناس» مهم‌ترین و پربسامدترین موضوع در دین اسلام است تا جایی که طولانی‌ترین آیه قرآن(سوره بقره آیه ۲۸۲) نیز به همین موضوع اختصاص دارد و امیرالمؤمنین امام علی(ع) نیز می‌فرمایند «خدای متعال رعایت حقوق بندگانش را مقدمه‌ای بر رعایت حقوق خودش قرار داده است.»
اوج تجلیگاه توجه به حق‌الناس در مکتب اسلام و اهل‌بیت(ع) را می‌توان در شب عاشورا مشاهده کرد؛ هنگامی که امام حسین(ع) شرط پیکار با ظلم و همراهی با خود را بدهکار نبودن گذاشت و بیعت خود را از افرادی که حقی بر گردن دارند برداشت چراکه پرداخت حق مردم را مقدم بر حضور در جهاد با طاغوت می‌دانستند.
همین رویداد مهم و درس‌آموز از واقعه کربلا سبب شد تابخش‌هایی از کتاب «حق‌الناس، ارتباط متقابل حقوق مردم و اخلاق اسلامی»، نوشته آیت‌الله‌العظمی مظاهری را به سمع و نظر مخاطبان برسانیم که در بخشی را با موضوع «برخی از مصادیق حقوق مردم در حکومت اسلامی» را می‌خوانید.
حق برخورداری از رفاه مادی و آسایش
از جمله حقوق مردم نسبت به حکومت و حاکمان که وظیفه اصلی و اولیه حکومت اسلامی به شمار می‌رود تأمین رفاه مادی و زمینه‌سازی برای ایجاد آسایش و آرامش در زندگی ملت است. امیرالمؤمنین(ع) یکی از حقوق مردم نسبت به حکومت را تقسیم عادلانه بیت‌المال و منابع مالی حکومت بین مردم می‌دانند. چنان که می‌فرمایند «فَأَمَّا حَقُکُمْ عَلَی ... تَوْفِیرُ فَیْنِکُمْ عَلَیْکُمْ» یعنی در مکتب آن حضرت بیت‌المال باید صرف تأمین رفاه مردم شود تا از هرگونه فقر نارسایی و احتیاج در امان بمانند.
اساساً جامعه اسلامی عاری از فقر و نارسایی است و اعضای آن از نظر خوراک، پوشاک، مسکن و ازدواج بی‌نیازند. امام علی(ع) کمتر از پنج سال حکومت کردند و در آن مدت با بحران‌ها و مخاطرات فراوانی مواجه شدند از جمله سه جنگ خانمان برانداز و ویرانگر برایشان تحمیل شد با این حال مردم کوفه از نظر تغذیه آب آشامیدنی و مسکن مناسب در رفاه بودند. آن حضرت می‌فرمایند «ای اهل کوفه همه شما اکنون در رفاه هستید یک نفر نیست که گرسنه باشد، حتی ضعیف‌ترین شما هم نان گندم می‌خورد، یک نفر نیست که مسکن نداشته باشد و همه شما خانه دارید و شما آب آشامیدنی گوارا دارید و از آب فرات می‌نوشید.» معلوم می‌شود آب فرات را به وسیله‌ای به کوفه رسانده‌اند. قبلاً بیان شد که وقتی امیرالمؤمنین(ع) پیرمرد نابینایی را در حال گدایی دیدند فرمودند «از بیت‌المال خرجی او را بدهید.»
حق داشتن محیطی سالم برای نیل به سعادت اخروی
وظیفه دیگر حکومت اسلامی زمینه‌سازی برای سعادت اخروی و رستگاری مردم است که با تلاش برای رشد فکری و رشد معنوی آنان محقق خواهد شد. در واقع یکی از حقوق مردم سلامت معنوی محیط زندگی آنهاست. محیط سالم، محیطی است که به صورت طبیعی در آن امکان فساد نباشد ولی زمینه ثواب و نیکوکاری فراوان باشد. اگر محیط سالم باشد افراد راستگو پاک دست با انصاف، باحیا، عفیف و با حجاب و به طور کلی افراد متدین و متقی آرامش و آسایش دارند و برای فرمان برداری خود از دستورات الهی تشویق می‌شوند امام صادق(ع) می‌فرمایند «نیکوکاری با افراد محسن و نیکوکار بر حاکم واجب است؛ زیرا موجب ترغیب آن افراد به افزایش نیکوکاری می‌شود؛ مُکَافَأَةُ الْمُحْسِنِ بِالْإِحْسَانِ لِیَزْدَادُوا رَغْبَةً فِیهِ»
امیرالمؤمنین(ع) در خطبه‌ای می‌فرمایند اگر حرف مرا بشنوید، ان‌شاء‌الله شما را به بهشت می‌رسانم «فَإِنْ أَطَعْتُمُونِی فَإِنِّی حَامِلُکُمْ إِنْ شَاءَ اللَّهُ عَلَی سَبِیلِ الْجَنَّةِ» پیامبر اکرم(ص) در حجة‌الوداع فرمودند «ای مردم من شما را به آنچه به بهشت نزدیک و از جهنم دورتان می‌سازد امر کردم و از هر چه شما را از بهشت دور و به جهنم نزدیک می‌کند نهی کردم.»
نظر شما