با توجه به خطرات شناخته شده از رژیم‌های غذایی که پر از نوشیدنی‌های شیرین بودند، خبر اینکه بسیاری از مردم نسبت به گذشته نوشابه‌های شیرین کمتری می‌نوشند؛ یک پیروزی بزرگ برای سلامت عمومی است. اما با گذشت زمان، مصرف نوشابه‌های رژیمی هم افزایش یافته است. در واقع، این میزان آنقدر زیاد است که این محصولات اکنون به طور مرتب یافت می‌شوند.

چه چیزی باعث شیرین شدن نوشابه‌های رژیمی می‌شود؟

سازمان بهداشت جهانی (WHO) به مردم توصیه می‌کند: «مصرف روزانه قندهای آزاد خود را به کمتر از ۱۰ درصد کل انرژی دریافتی خود کاهش دهند. کاهش بیشتر به زیر ۵ درصد یا تقریباً ۲۵ گرم (شش قاشق چایخوری) در روز فواید سلامتی بیشتری خواهد داشت.»

اما بیشتر نوشابه‌های معمولی حاوی قند زیادی هستند. یک قوطی ۳۳۵ میلی‌لیتری از نوشابه رژیمی حاوی حداقل هفت قاشق چایخوری قند افزوده است. نوشابه‌های رژیمی طوری طراحی شده‌اند که طعم مشابه نوشابه‌های معمولی را داشته باشند اما بدون قند و به جای قند، حاوی شیرین‌کننده‌های مصنوعی یا طبیعی هستند.

شیرین‌کننده‌های مصنوعی شامل آسپارتام، ساخارین و سوکرالوز هستند. شیرین‌کننده‌های طبیعی شامل عصاره میوه ها هستند که از منابع گیاهی به دست می‌آیند. بسیاری از شیرین‌کننده‌های مصنوعی بسیار شیرین‌تر از قند هستند، بنابراین برای ایجاد همان میزان شیرینی به مقدار کمتری نیاز است. نوشابه‌های رژیمی به عنوان جایگزین‌های سالم‌تر برای نوشابه‌های معمولی، به ویژه برای افرادی که می‌خواهند مصرف قند خود را کاهش دهند یا وزن خود را کنترل کنند، بازاریابی می‌شوند.

سرطان‌زا یا بی خطر؟

در حالی که نظرسنجی‌ها از بزرگسالان و نوجوانان استرالیایی نشان می‌دهد که اکثر مردم مزایای کاهش مصرف قند را درک می‌کنند، اما اغلب در مورد اینکه چگونه نوشیدنی‌های رژیمی ممکن است بر سلامت به طور کلی تأثیر بگذارند، آگاهی ندارند.

شیرین‌کننده‌های مصنوعی موجود در نوشابه‌ها برای مصرف بی‌خطر تلقی می‌شوند. با این حال، برخی از محققان نگرانی‌هایی را در مورد خطرات طولانی مدت مصرف مطرح کرده‌اند. افرادی که به طور مرتب و زیاد نوشابه رژیمی می‌نوشند، بیشتر احتمال دارد به شرایط متابولیکی خاصی (مانند دیابت و بیماری قلبی) مبتلا شوند تا افرادی که نوشابه رژیمی نمی‌نوشند. این ارتباط حتی پس از در نظر گرفتن سایر عوامل غذایی و سبک زندگی (مانند فعالیت بدنی) نیز یافت شد.

در سال ۲۰۲۳، سازمان بهداشت جهانی اعلام کرد که گزارش‌ها نشان داده است آسپارتام - شیرین‌کننده اصلی مورد استفاده در نوشابه‌های رژیمی - "احتمالاً برای انسان سرطان‌زا است". با این حال، شواهد علمی فعلی برای اطمینان کامل از اینکه آسپارتام ممکن است خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهد کافی نیست و تأکید شده است که مصرف گاه به گاه آن بی‌خطر است.

آیا نوشابه‌های رژیمی به مدیریت وزن کمک می‌کنند؟

علیرغم وجود کلمه «رژیمی» در نام نوشابه‌های رژیمی، این نوشابه ارتباط قوی با مدیریت وزن ندارند. در سال ۲۰۲۲، سازمان بهداشت جهانی یک بررسی سیستماتیک (جایی که محققان به تمام شواهد موجود در مورد یک موضوع نگاه می‌کنند) در مورد اینکه آیا استفاده از شیرین‌کننده‌های مصنوعی برای مدیریت وزن مفید است، انجام داد. به طور کلی، کارآزمایی‌های کنترل‌شده تصادفی که آنها بررسی کردند، کاهش وزن کمی بیشتر در افرادی را نشان داد که از شیرین‌کننده‌های مصنوعی استفاده می‌کردند. اما مطالعات مشاهده‌ای (که در آن هیچ مداخله‌ای انجام نمی‌شود و شرکت‌کنندگان در طول زمان تحت نظارت هستند) نشان داد افرادی که مقدار زیادی شیرین‌کننده مصنوعی مصرف می‌کنند، تمایل به افزایش خطر ابتلا به شاخص توده بدنی بالاتر و ۷۶ درصد افزایش احتمال چاقی دارند. به عبارت دیگر، شیرین‌کننده‌های مصنوعی ممکن است به طور مستقیم در مدیریت وزن در طولانی مدت کمک نکنند. این منجر به توصیه سازمان بهداشت جهانی مبنی بر عدم استفاده از شیرین‌کننده‌های مصنوعی برای مدیریت وزن شد.

البته مطالعات روی حیوانات نشان داده است که مصرف مقادیر بالای شیرین‌کننده‌های مصنوعی می‌تواند به مغز سیگنال دهد که گرسنه است و می‌تواند منجر به خوردن بیشتر شود. با این حال، شواهد این اتفاق در انسان هنوز ثابت نشده است.

التهاب و مشکلات دندان

شواهد اولیه‌ای وجود دارد که نشان می‌دهد شیرین‌کننده‌های مصنوعی ممکن است باعث تحریک پوشش دستگاه گوارش شوند و احتمال اسهال، یبوست، نفخ و سایر علائم مرتبط با سندرم روده تحریک‌پذیر را افزایش دهند. با این حال، این مطالعه خاطرنشان کرد که تحقیقات بیشتری مورد نیاز است اما مصرف زیاد نوشابه‌های رژیمی نیز با بیماری کبدی و با فرسایش دندان مرتبط است و بسیاری از نوشابه‌ها حاوی اسید فسفریک و سیتریک هستند که می‌توانند به مینای دندان آسیب رسانده و به فرسایش دندان کمک کنند.

نوشیدن گاه به گاه نوشابه‌های رژیمی بعید است به سلامتی شما آسیب برساند، اما مصرف مکرر یا بیش از حد ممکن است خطرات سلامتی را در طولانی مدت افزایش دهد. آب ساده، آب طعم‌دار، آب گازدار، چای گیاهی یا شیر بهترین گزینه‌ها برای هیدراتاسیون و جایگزین این نوشابه‌ها هستند.

منبع: sciencealert

نیایش احمدی _ خبرنگار تحریریه جوان قدس