قدس؛ بسیاری از تحلیلگران با آغاز دور جدید مذاکرات آتش‌بس در دوحه، امیدوار بودند که با توجه با افزایش فعالیت میانجیگران منطقه‌ای و فرامنطقه ای  و در عین حال نیاز منطقه به فروکش کردن آتش جنگ در غزه، تلاویو توافق آتش‌بس را پذیرفته و نتانیاهو مسیر دیگری را برای باقی ماندن در قدرت و فرار از محاکمه پیدا کند. هفته گذشته بود که ویلیام برنز، برت مک گورک، محمد بن عبدالرحمن آل الثانی، عبدالله بن محمد الخلیفی و عباس کامل طی روزهای پنجشنبه و جمعه دورهم جمع شدند تا با دنبال کردن دو دستور کار متفاوت یعنی «آتش‌بس در غزه» و «تبادل اسرا» گامی بلند به سمت گزینه ترک مخاصمه در غزه بردارند.

گویا در این دور از مذاکرات، طرف آمریکایی با توجه به شروط جدید نتانیاهو در نشست رم در ایتالیا، پیشنهاد جدیدی در اختیار بازیگران میانجی و جنبش حماس قرار داده که از سوی دو طرف پذیرفته نشده است. درواقع آمریکا از شمایل  یک بازیگر «میانجی» خارج شده و آشکارا شروط طرف اسرائیلی را در قالب پیشنهادات آمریکا در مذاکرات مطرح می‌کند. برهمین اساس در ادامه این یادداشت سعی خواهیم کرد به این سوال پاسخ دهیم که چرا ارتش رژیم صهیونیستی حاضر به عقب نشینی از خط مرزی فیلادلفیا و کریدور نتساریم نیست؟

آمریکا در دور جدید مذاکرات دوحه پیشنهاد جدیدی به طرفین منازعه ارائه کرد که به گفته اعضای ارشد جنبش حماس تکرار همان خواسته‌های زیاده‌خواهانه نتانیاهو البته به زبانی دیگر بود. در طرح به اصطلاح اصلاح شده، نیروهای ارتش اسرائیل از محور فیلادلفیا عقب نشینی نمی‌کنند، بلکه فقط تعداد نیروهای نظامی در این منطقه کم می‌شود. همچنین کنترل گذرگاه رفح به نیروهای تشکیلات خودگردان واگذار خواهد شد. دیگر موضوع مورد مناقشه تداوم حضور و نظارت ارتش رژیم صهیونیستی بر کریدور نتساریم بود.

کارشناسان بر این باروند که این مسیر که غزه را به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم می‌کند می‌تواند مقدمه‌ای برای تفکیک مناطق مختلف غزه و پیاده سازی ایده کرانه باختری در این منطقه باشد. نتانیاهو در دیدار با خانواده اسرای اسرائیلی ضمن ابراز تردید در خصوص تحقق توافق آتش‌بس با حماس اعلام کرد که تحت هیچ شرایطی از محور فیلادلفیا و نتساریم عقب نشینی نخواهد کرد. پافشاری طرف اسرائیلی بر این «خط قرمز» و برخی شروط دیگر مانند داشتن حق وتو نسبت به زندانیان فلسطینی آزاده شده در روند تبادل اسرا سبب شد تا جنبش حماس با انتشار بیانیه‌ای رسمی از رد پیشنهاد آمریکا برای آتش‌بس در غزه خبر دهد.

شرط غیرمنطقی نتانیاهو به قدری غیرقابل پذیرش است که حتی میانجی مصری نیز از قبول و انتقال پیام تل‌آویو به حماس خودداری کرده است. مصری‌ها با پیشنهاد اسرائیلی مبنی بر استقرار نیروهای نظامی رژیم در خط مرزی مصر- نوار غزه مخالفت کرده و این ایده را برخلاف توافق کمپ دیوید دانستند. ظاهراً قاهره در گفت و گوهای مستقیم با تیم مذاکره کننده اسرائیلی بر این نکته تاکید کرده است که اگر دولت این کشور چنین طرحی را بپذیرد باید آماده خشم عمومی و خیزش مردم مصر در اعتراض به واگذاری مرز مشترک با غزه باشد. پیش از این دولت عبدالفتاح السیسی بارها اعلام کرده بود که زیر بار ایده استقرار ارتش اسرائیل در گذرگاه رفح و محور فیلادلفیا نخواهد رفت.

گفتنی است که محور فیلادلفیا فقط دارای ۱۴.۵ کیلومتر طول بوده و یکی از مسیرهای محدود ارتباطی نوار غزه با دنیای خارج است. نتانیاهو به خوبی از این نکته آگاه است که هیچگونه توافق آتش‌بسی بدون انتقال حاکمیت مناطق مرزی به گروه‌های فلسطین و خروج کامل ارتش اسرائیل از نوار غزه امکان پذیر نیست. پافشاری تیم مذاکره کننده اسرائیلی بر این شرط نشان دهنده این نکته است که نتانیاهو با گذشت ۳۲۰ روز از جنگ طوفان الاقصی هیچ اراده‌ای برای پذیرش آتش‌بس ندارد.

درک این تصمیم زمانی مشخص شد که نتانیاهو اعلام کرد که اگر مجبور به انتخاب میان اسرا و محورهای فیلادلفیا- نتساریم شود، مورد دوم را انتخاب خواهد کرد! رژیم صهیونیستی در حالی به بهانه مبارزه با تروریسم و جلوگیری از انتقال سلاح قصد دارد در محورهای یاد شده باقی بماند که حتی بازیگران خارجی مانند مصر نیز موافق تداوم حضور نیروهای ارتش اسرائیل در این منطقه فلسطینی نشینی و تکرار سناریو کرانه باختری نیستند.

در پی ترور شهیدان فواد شکر و اسماعیل هنیه، آمریکا با مطرح کردن ایده «پل زدن» میان مذاکرات آتش‌بس و کنترل تنش‌ها در خاورمیانه سعی داشت تا به روند برقراری آتش‌بس در غزه سرعت بخشیده و جلوی آغاز جنگ گسترده در منطقه را بگیرد. در نگاه طرف آمریکایی وقوع هرگونه درگیری مستقیم میان محور مقاومت و اسرائیل سبب خواهد شد تا واشنگتن و کشورهای غربی در برابر گزینه بی‌‎بازگشت حمایت مستقیم از رژیم صهیونیستی قرار بگیرند. تحقق چنین سناریویی به معنای شکست کامل دموکرات‌ها در انتخابات نوامبر و وارد شدن آمریکا به بحرانی پیچیده‌تر از جنگ عراق و افغانستان خواهد بود. شاید به همین دلیل پس از سفر بی‌نتیجه بلینکن به فلسطین اشغالی شخص بایدن مستقیماً با نتانیاهو تماس گرفته و از وی خواسته تا گام‌های جدی برای حصول آتش‌بس در غزه بردارد.

مقامات کاخ سفید به خوبی از این نکته آگاه هستند که عدم برقراری آتش‌بس در غزه دیگر هیچ دلیل قانع کننده‌ای برای ایجاد تأخیر در عملیات انتقامی ایران و حزب الله ایجاد نخواهد کرد و سطح تنش‌ها در منطقه افزایش خواهد یافت. تشدید حملات پهپادی حزب الله و عملیات استشهادی جهاد اسلامی- حماس در تل‌آویو نخستین علامت هشدار مقاومت نسبت به شکست دور جدید مذاکرات آتش‌بس در دوحه بود. در چنین شرایطی سوال اساسی آن است که آیا دولت بایدن موفق خواهد شد روند کارشکنی طرف اسرائیلی را متوقف و نتانیاهو را قانع به عقب‌نشینی از محورهای فیلادلفیا و نتساریم کند؟ با توجه به تحولات جاری در فلسطین اشغال و ایجاد وضعیت «بن بست» در مذاکرات سیاسی، پاسخ به سوال فوق فعلاً منفی است.

انتهای یپام/