خونی که از دهان بیرون می‌ریزد، گاهی رنگ روشنی دارد و گاهی هم رگه‌هایی از خون با غذا بیرون می‌ریزند. خونریزی دستگاه گوارش فوقانی از علل استفراغ خونی است. این یعنی عملکرد دستگاه گوارش با مشکل روبه‌رو شده و باید سریعاً به اورژانس مراجعه کنید. خون بالا آوردن طبیعی نیست و باید با مراجعه به دکتر گوارش، از علت آن باخبر شوید. التهاب روده، خونریزی معده یا مشکلات جدی‌تر مانند تومورهای روده و معده می‌توانند علت استفراغ خونی باشند.

چه زمانی استفراغ خونی خطرناک است و باید به اورژانس مراجعه کنید؟

استفراغ خونی حالتی اورژانسی در پزشکی است. در صورت مشاهده خون در استفراغ، همیشه باید با مرکز فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید. تعیین علت و شدت خونریزی بدون نظر پزشک، اصلاً کار ساده‌ای نیست. گاهی اوقات، اهمال و کوتاهی در پیگیری و رسیدگی به این وضعیت، باعث مرگ هم می‌شود. تنها در صورتی، این استفراغ آن‌قدرها هم جدی نیست که علت آن را از قبل بدانید و مثلاً عارضه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای باشد. پس هیچ‌گاه، در مراجعه به اورژانس تردید یا صبر نکنید.

استفراغ خونی ناشی از خونریزی بیش از حد می‌تواند باعث شوک ناشی از خونریزی داخلی دستگاه گوارش شود. علائم شایع شوک عبارتند از:

• سرگیجه در هنگام ایستادن
• تنفس سریع و کم‌عمق
• ضربان قلب سریع
• پوست رنگ پریده
• پوست سرد
• غش کردن
• تاری دید
• گیجی

اگر این موارد فوری پیگیری نشوند، شوک باعث اختلال عملکرد غیرقابل بازگشت اندام‌ها می‌شود و می‌تواند زندگی را تهدید کند. احتمال دارد که فرد زنده بماند، اما دچار نارسایی اعضای مختلف بدن شود.

علت استفراغ خونی و خون بالا آوردن چیست؟

به طور کلی، استفراغ خون نشانه خونریزی داخل دستگاه گوارش فوقانی (مری، معده و دوازدهه) است. در صورت قورت‌دادن خون به دلیل خونریزی بینی یا دهان، احتمالاً استفراغ خونی خواهید داشت. اما اگر خون را نبلعیده‌اید، از داخل دستگاه گوارش فوقانی می‌آید.

خون قرمز روشن و تازه نشان‌دهنده خونریزی فعال است و احتمالاً یعنی مشکلی جدی‌ وجود دارد. استفراغ پودری با خون تیره یعنی خونی که قهوه‌ای رنگ و توده‌ای به نظر می‌رسد. چنین نوعی از خونریزی حکایت از بیرون‌آمدن خونی کهنه از دهان دارد. در نتیجه، احتمال دارد که خونریزی قطع یا کُند شده باشد.

زخم‌های خونریزی‌دهنده و التهابات

زخم معده نوعی زخم باز در معده یا اثنی عشر است. این وضعیت اغلب به دلیل عفونت باکتریایی یا استفاده منظم از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی و آسپرین ایجاد می‌شود. التهاب حاد هم از دلایل دیگر استفراغ خونی است. التهاب و زخم مری یا پوشش معده باعث خونریزی از شریان‌های زیرین این نواحی می‌شود.

مصرف الکل و داروها

مصرف زیاد الکل، آسپرین، NSAIDها و ریفلاکس شدید اسید از علل شایع استفراغ خونی هستند. سندرم مالوری ویس(Mallory-Weiss)  یا همان پارگی مری هم در اثر مصرف الکل زیاد رخ می‌دهد. همیشه رعایت سبک زندگی سالم، پرهیز از مصرف داروهای مختلف بدون تجویز پزشک و کنار گذاشتن الکل زیاد از عوارض جدی جلوگیری می‌کنند.

متخصص گوارش و کبد پزشکی است که به بررسی مشکلات و بیماری‌های مربوط به دستگاه گوارش و کبد می‌پردازد. پزشکان متخصص در حیطه گوارش به مشکلات اندام‌هایی توجه دارند که در فرایند بلع و دفع کاربرد پیدا می‌کنند. سیستم صفراوی بدن هم که صفرا و آنزیم‌های گوارشی را به روده‌ها می‌رساند، از سوی دکتر گوارش و کبد مورد مطالعه قرار می‌گیرد. پزشکان با تخصص در این زمینه، امکان استفاده از روش‌های متنوعی مانند کولونوسکوپی جهت تشخیص وضعیت بیماران را پیدا می‌کنند. با آگاهی از اینکه تخصص گوارش چیست و چه حیطه‌هایی را پوشش می‌دهد، در زمان بروز مشکلات مربوط به آن می‌توانید به‌موقع به متخصص مراجعه کنید.

پانکراتیت مزمن

پانکراتیت طولانی‌مدت می‌تواند به رگ‌های خونی اطراف پانکراس آسیب برساند و منجر به پارگی و خونریزی شود. خون به دوازدهه منتقل می‌شود و با احساس تهوع و نیاز به بالا آوردن خون همراه است. این بیماری که نوعی التهاب شدید پانکراس یا لوزالمعده است، در حالت مزمن و مداوم بسیار آزاردهنده است و عوارضی نظیر استفراغ خونی دارد.

بعد از استفراغ خونی چه بخوریم؟

بعد از حالت تهوع و استفراغ خونی باید به معده استراحت دهید. تا چند ساعت بعد از آن، نباید غذا بخورید. به تدریج، مصرف مایعات رقیق مانند آب یا نوشیدنی‌های بدون تفاله و پالپ مجاز هستند. چای بدون کافئین یا سوپ رقیق هم قابل استفاده‌اند. البته باید نظر پزشک را بپرسید و براساس آن عمل کنید. کم‌کم و در روزهای بعد، استفاده از غذاهای سبک و قابل هضم سریع مانند برنج، موز، سیب‌زمینی پخته و نان تست هم ایرادی ندارد.

 از مصرف غذاهای چرب، سرخ‌شده، تند، اسیدی، گازدار، فیبری و غذاهای فرآوری‌شده هم بپرهیزید. نباید وعده‌های غذایی‌تان حجیم و بزرگ باشند. غذاهای ملایم و سبک باعث تحریک معده نمی‌شوند و به روند بهبودی کمک می‌کنند. برای مثال، این برنامه یکی از نمونه‌های مناسب برای تغذیه بعد از استفراغ خونی است:

• صبحانه: فرنی با شیر، موز له‌شده
• ناهار: سوپ مرغ یا سبزیجات، برنج سفید
• شام: ماهی بخارپز یا مرغ آب‌پز، سبزیجات پخته

این مورد فقط یک نمونه برای درک بهتر وضعیت است و نباید آن را مورد استفاده قرار دهید.

علت استفراغ خونی در کودکان

استفراغ خونی کودکان بسیار نگران‌کننده است. دلایل مختلفی هم باعث بروز آن می‌شوند. شاید خونریزی از بینی و بلعیدن خون یا خون زخم دهان باعث چنین چیزی شود. عفونت‌های دستگاه گوارش هم التهاب و خونریزی به همراه می‌آورند. برخی از بچه‌ها به بعضی از مواد غذایی حساسیت دارند و التهاب دستگاه گوارش در آن‌ها موجب استفراغ خونی می‌شود. اختلالاتی که باعث لخته‌نشدن خون هستند هم می‌توانند منجر به خونریزی داخلی شوند.

علت استفراغ خونی در بارداری

اگر در دوران بارداری، استفراغ خونی رخ دهد، احتمالاً پای مشکلی بسیار جدی به میان است. برای مثال:

• سقط جنین
• بارداری خارج از رحم
• جدا شدن جفت از دیواره رحم
• پره‌اکلامپسی یعنی فشار خون بالا و وجود پروتئین در ادرار
• عفونت‌های لگن و ایجاد التهابات شدید در ناحیه تناسلی زن باردار

دلایل دیگری مانند زخم معده، التهاب روده و تومورهای دستگاه گوارش هم می‌توانند باعث استفراغ خونی شوند.

برای درمان استفراغ خونی باید به چه دکتری باید مراجعه کرد؟

زمانی که دچار استفراغ خونی می‌شوید، باید سریعاً به اورژانس مراجعه کنید. اگر دلیل خونریزی دستگاه گوارش باشد، متخصص گوارش در آنجا به شما رسیدگی خواهد کرد. در واقع، باید پزشکی شما را معاینه کند که می‌داند تخصص گوارش چیست و راه‌کارهای درمانی را سریعاً برای توقف وضعیت تجویز می‌کند. اگر علت خون بالا آوردن ضربه یا موارد دیگر هم باشد، در اورژانس به شما رسیدگی‌های لازم می‌شود.

اگر با مشکلات گوارشی یا کبدی روبرو هستید، مراجعه به یک متخصص گوارش و کبد ضروری است. این پزشکان با تجربه و دانش خود به شما کمک می‌کنند تا بهترین روش درمان را انتخاب کنید و از پیشرفت بیماری جلوگیری کنید. برای دریافت مشاوره و درمان از دکتر گوارش و کبد، می‌توانید به راحتی از طریق سامانه نوبت‌دهی آنلاین دکتردکتر(drdr.ir) نوبت خود را رزرو کنید. این سامانه امکان نوبت‌گیری سریع و آسان را فراهم می‌کند و شما را به متخصصان برتر در این زمینه متصل می‌کند. همین حالا نوبت خود را رزرو کنید و از خدمات حرفه‌ای ما بهره‌مند شوید!

برگرفته از مطلب اسهال خونی مجله سلامت دکتردکتر(https://drdr.ir/mag/vomiting-blood/)