محمدرضا بهمنی در نشست علمی «الزامات کنشگری بین‌المللی حوزه‌های علمیه» که روز گذشته ۲۵ شهریور به صورت مجازی برگزار شد، عنوان کرد: خاستگاه پرداختن به این موضوع هم به لحاظ ذاتی خود بحث و هم به لحاظ خاستگاه بحث به اندیشه رهبر معظم انقلاب بر می‌گردد.
وی با اشاره به اینکه رهبر معظم انقلاب بیش از دو دهه است که به مسئله تحول در حوزه اشاره کرده اند، گفت: مسئله تحول حوزه‌های حوزه علمیه در دو ساحت «حوزه‌های علمیه به مثابه نهاد» (نگاه درونی) و ساحت «عرصه بین‌المللی و فراملی» قابل بحث است.
معاون توسعه همکاری‌های علمی و فرهنگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در رابطه با تحول در ساحت فراملی و کنشگری حوزه‌های علمیه در عرصه بین‌الملل گفت: اگر کنشگری به گونه‌ای باشد که در ساحت مناسبات حوزه در عرصه بین‌الملل اختلالی رخ بدهد در واقع تحولی رخ نخواهد داد، یعنی اگر دنبال تحول در حوزه علمیه هستیم این تحول بدون شکل‌گیری واقعی کنشگری بین‌المللی رخ نمی‌دهد.
وی افزود: کنشگری حوزه در عرصه بین‌الملل مسئله‌ای فرعی نیست که اگر رخ بدهد یا ندهد تفاوتی نداشته باشد، بلکه به هویت، اعتبار و آینده حوزه بر می‌گردد به همین خاطر باید به آن توجه شود.
بهمنی با بیان اینکه کنشگری بین‌المللی حوزه علمیه در سه بخش قابل تحلیل و بررسی است، اضافه کرد: بخش اول مباحث مدیریتی است، یعنی مباحثی که مربوط به بحث‌های ساختاری، برنامه ریزی‌های آموزشی و نظام پژوهشی است.
وی ادامه داد: بخش دوم مباحث نهادی است که مربوط به هویت ذاتی حوزه علمیه، حضور روحانیت شیعه و نقش آفرینی آنان در فراتر از جهان شیعی و جهان اسلام متناسب با نیازهای بشری است. در مرحله دوم کارکردهای حوزه و روحانیت نسبت به پیرامون خودش و کارهایی که برای مخاطبان کرده است.
معاون توسعه همکاری‌های علمی و فرهنگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی اظهار کرد: بخش سوم مربوط به رویکرد تمدنی است که در این بخش هر دو بخش گذشته وجود دارد. در این بخش کنشگری بین‌المللی حوزه را در یک نظام واره‌ای از کنشگری نظام‌ها و دستگاه‌های دیگر می ببینیم و فقط در مرز محیطی حوزه تعریف نمی‌شود، بلکه مناسبات حوزه با کنشگران دیگر هم قابل رؤیت است.
وی با اشاره به اینکه کنشگری تربیتی یکی از مهم‌ترین کنشگری‌ها است، گفت: بخش تمدنی نیازمند تربیت نیروی انسانی است. باید بررسی کنیم که خروجی نظام آموزشی حوزه چه ویژگی باید داشته باشد تا تولید کنشگری بین‌المللی کند.
بهمنی، کنشگری اندیشه‌ای، مناسکی، اجتماعی، اقتصادی را از دیگر زمینه‌های کنشگری دانست و اظهار کرد: کنشگری سیاسی و حاکمیتی نوع دیگری از کنشگری است که متأثر از اندیشه امامین انقلاب و تبلور آن انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی است.
امروز برای کار فرهنگی نیاز به دولت‌ها نداریم
در ادامه این نشست، حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید مهدی علیزاده موسوی عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب عنوان کرد: در عرصه کنشگری بین‌المللی حوزه علمیه سه عرصه مهم محتوا، روش و مبلغ (الزامات) وجود دارد.
وی در رابطه با محتوا تصریح کرد: امروزه با پدیده‌ای به نام بحران معنا در دنیا رو برو هستیم و همه نظریه‌ها به نوعی با بحران نظری رو به رو است. بحران معنا از ما به عنوان نظریه‌ای که در نیمه دوم قرن ۲۰ وجود آمد و توانست حکومتی بسازد و مقاومت کند مطالباتی را به وجود آورده است که چگونه انقلاب ایران با اندیشه تشییع توانسته تا به اینجا بیاید.
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب ادامه داد: به خاطر بحران معنایی که در دنیا وجود دارد، مسئله سازی در جهان اهمیت پیدا می‌کند و حوزه‌ها در این زمینه نقش مهمی دارند.
وی گفت: رویکرد و توانایی ما باعث توجه بسیاری از کشورها شده است، زیرا توانستیم گفتمان جدیدی ارائه کنیم. نیاز است که محتواهای فراوانی که توسط پژوهشکده‌ها تولید شده است فرواوری و به دیگر کشورها ارائه شود.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین علیزاده علیزاده موسوی با بیان اینکه ما در همه زمینه‌ها محتوای فراوانی داریم، اما فراوری و بین المللی نشده است، ادامه داد: باید زبان بین المللی را فرا بگیریم، زیرا زبان بین‌الملل مهم و خاص خودش است.
وی در رابطه با مسئله روش اظهار کرد: فعالیت‌های فرهنگی تا دهه ۷۰ روش‌ها در دست دولت‌ها بود، اما امروز با وجود فضای مجازی بهانه برای عدم فعالیت وجود ندارد، زیرا مدیریت فضا از دولتی به سازمان‌های مردم نهاد تغییر پیدا کرده است.
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب اضافه کرد: امروز برای کار فرهنگی نیاز به دولت‌ها نداریم و کار دولت فقط حمایت و نظارت است. کسی می‌تواند در این حوزه کار کند که بخواهد زندگی خود را وقف کار کند.
وی با اشاره به اینکه نمونه‌های بزرگ در دنیا نشان می‌دهد که فعالیت‌های فردی می‌تواند اثرهای فراوانی به جای بگذارد، بیان کرد: اتکا به دولت، آفتی برای کارهای فرهنگی و تبلیغی شده است. ان جی او های ما باید تلاش کنند در سازمان ملل و یونیسیف عضو شوند تا بتوانند از امتیازات بهره مند شوند. باید ادبیات بین الملل را فرا بگیریم.
پنج عنصر ضروری برای فعالیت بین المللی
حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید محمد حسین هاشمیان عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم (ع) هم در این نشست عنوان کرد: انقلاب اسلامی از همان ابتدا داعیه تمدن سازی اسلامی را داشته است و امامین انقلاب در الگوی پنج مرحله‌ای (شکل‌گیری انقلاب اسلامی، نظام اسلامی، دولت اسلامی، جامعه اسلامی و تمدن اسلامی) را ترسیم کردند. این نقشه راه ضرورت نگاه بین‌المللی به انقلاب اسلامی را جدی می‌کند.
استاد دانشگاه با بیان اینکه حوزه‌های علمیه خاستگاه معرفتی و نرم افزاری انقلاب اسلامی است، افزود: تجارب حضور حوزه علمیه در عرصه بین‌الملل به دوره انقلاب برنمی‌گردد و در تراث اسلامی، علما با سفرهایی که داشتند و در دوره معاصر با مراکزی که مراجع تقلید در عرصه بین‌الملل تاسیس کردند در این عرصه حضور داشتند.
وی با اشاره به آیه «وَمَا أَرْسَلْنَاکَ إِلَّا کَافَّةً لِلنَّاسِ بَشِیرًا وَنَذِیرًا» بیان کرد: دین اسلام برای همه انسان در همه جهان است به همین خاطر انتقال این پیام از رسالت‌های حوزه عمیه است که لازمه این انتقال حضور در عرصه بین‌الملل است.
عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم (ع) بیان کرد: عرصه بین‌الملل هم فرصت‌ها و ظرفیت‌ها و هم چالش‌ها و تهدیدهای فراوانی به همراه دارد. اگر نهادهای حوزه و فضلای حوزوی ظرفیت‌ها را بشناسند و بتوانند خوب تعامل کنند از این فرصت‌ها می‌شود.
وی با اشاره به لزوم شبکه سازی، اظهار کرد: اقدامات فرد محور ضروری و لازم است، اما شبکه سازی بین افرادی که در این زمینه فعالیت می‌کنند نیز ضروری است.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین هاشمیان توجه به ترجمه و فراوری آثار را مهم دانست و اضافه کرد: در فضای تبلیغ نیاز به کار دو سویه است و نظام تبلیغی یک سویه پاسخ نمی‌دهد؛ باید فضای گفت‌وگو محور شکل بگیرد.
وی به حضور رسانه‌ای تاکید کرد و گفت: هرچقدر هم حضور میدانی پر رنگ شود، نیاز به حضور رسانه‌ای نیز وجود دارد، زیرا رسانه عرصه موثر و پرمخاطب است. تربیت کنشگر رسانه‌ای باید با جدیت دنبال شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم (ع) یادآور شد: تهیه بسته عملیاتی از الزامات این عرصه یعنی از توسعه فعالیت تبلیعی تا گفت‌وگو محور شدن، تعارف و شناخت متقابل، ترجمه و فراوری، شبکه سازی و فعالیت رسانه‌ای می‌تواند به این عرصه کمک کند.
نظر شما