امروزه تعبیر «پیامبر بازار» شاید تناقض آمیز به نظر آید زیرا در نگاه ما پیامبری شأنی معنوی، ملکوتی و فراتر از امور دنیوی دارد. پیامبری با بازار که اوج دنیاگرایی است، هم رنگ و همسان نیست. انسان هر چه به عالم معنا و معنویت نزدیک‌تر به همان سان از دنیا و مظاهر آن که در بازارها متجلی است، گریزان است.

بازار نماد دنیاگروی و لهو و لعب و غفلت از یاد خداوند است. بازار، محبوب ابلیس و ابلیسیان است و سزاوار نیست که عبد صالح و انسان کامل در آن درنگ نماید، حضور پیدا کند و با بازاریان همنشین و هم سخن گردد.

برآیند این پنداره گسستن حضور پیامبر(ص) از بازار و انحصار حضور ایشان به مسجد و منبر است.

انگاره‌ای که اینک از امامت و نبوت در اذهان برخی از مسلمین نهادینه شده است و از حضور پیامبر در بازار و آموزه‌های ایشان در موضوع بازار کمتر سخن به میان می‌آید.

حال اینکه نصوص تاریخی و حدیثی گویای این مهم است که پیامبر اکرم(ص) از ظرفیت بازارهای مکه و مدینه حداکثر استفاده را برای تبیین آموزه‌های وحیانی استفاده نمود. بازار را محراب خود قرار دارد.

با حضورهای مکرر و پیاپی خود به تثبیت عدالت اقتصادی و زدودن ربا، گران فروشی، احتکار، کم فروشی، حیله، غل و غش در کالا و... اهتمام جدی ورزید. ارزش و جایگاه بازار و بازاریان را تعالی بخشید و تاجران را همنشیان شهیدان معرکه جنگ و شهدای راه دین معرفی کرد. پیامبر گرامی اسلام فقه بازار را بر بازاریان واجب نمود و از ظرفیت های سیاسی، اجتماعی و ادبی بازار غفلت نورزید. ایشان فضای بازار را با رایحه آیات قرآن عطرآگین نمود و در بازار به نبرد شرک و کفر برخاست و با قرآن تحدی نمود.

متون حدیثی و تاریخی گویای حضور گسترده و فراگیر پیامبر(ص) در بازارهای مکه و مدینه، رصد و پایش ، نظارت و صیانت، هدایت و تعالی بازار به سوی عدالت بود.

شاید یکی از اسرار لطیف آیه 20 سوره فرقان و تعبیر «...و یَمشونَ فِی‌الاَسواق» در آیه «وَما أَرْسَلْنَا قَبْلَکَ مِنَ الْمُرْسَلِینَ إِلَّا إِنَّهُمْ لَیَأْکُلُونَ الطَّعَامَ وَیَمْشُونَ فِی الْأَسْوَاق» در این مهم نهفته باشد که حضور در بازار را نسبتی با پیامبری است زیرا بازار آنگونه که آوردگاه عدالت و توحید است میتواند آوردگاه استثمار و تکاثر، شرک و کفر نیز باشد و پیامبران را شایسته نیست که از بازار غفلت ورزند بلکه با حضور در بازار با اقشار مختلف و متنوع مردمان انس گیرند، از فقر و رنج ایشان آگاهی یابند، مترفین و اهل تکاثر را هشدار دهند و این است تفاوت بازار با مسجد.

حضرت محمد(ص) پیامبر بازار نیز بود و حتی دشمنان او نیز از حضورش در بازار برای ترور او نقشه کشیدند لکن او از آن نهراسید. طعم عدالت در بازار را برای مؤمنان به قرآن و حتی اهل جزیه چشانید به گونه‌ای که اهل کتاب می‌توانستند در بازارهای مسلمین اجناس خود را بفروشند زیرا امنیت بازار تحت نظارت و صیانت حضرت محمد(ص ) بود.

امام علی (ع) جانشین راستین پیامبر(ص) نیز این رویه را ادامه داد. همچنان که در حدیثی نقل شده در جلد 2، دعائم الاسلام آمده است «و کانَ یرکبُ بَغلَةَ رَسولِ اللّهِ(ص) الشَّهباءَ ویطوفُ فِی الأَسواقِ سوقا سوقا،...» امیرالمؤمنین(ع) حضور دجالیان و ابلیسیان در بازار مسلمین را ریشه کن کرد که چون آفتاب نبوت و امامت بر بازار نتابد و ابلیس و دجال سایه شوم خود را بر عالم بگستراند.