کشاورزان و شالی‌کاران برنج در شمال کشور عموماً در اوایل فصل بهار اقدام به کاشت برنج می‌کنند و در فصل تابستان برداشت برنج تازه صورت می‌گیرد. با برداشت برنج در مرداد هر سال قیمت‌گذاری اولیه برنج انجام می‌شود. معمولاً در این برهه زمانی شاهد کاهش قیمت برنج هستیم ولی همیشه این‌طور پیش نخواهد رفت.
رصد بازار کالاهای اساسی در هفته چهارم فروردین ۱۴۰۳ نشان داد موجودی برنج‌های خارجی روند کاهشی دارد. نرخ برنج ایرانی نیز افزایش یافته و برنج هاشمی از هر کیلوگرم ۸۸ هزار تومان در هفته نخست فروردین، به ۱۲۰ هزار تومان در هفته پایانی مرداد رسید. همچنین هر کیلوگرم برنج طارم ۱۱۰، فجر ۱۰۰ و شمشیری ۹۰ هزار تومان شد.
کارزار خرید تضمینی برنج
۱۷ شهریور سال جاری شالی‌کاران ایرانی با راه‌انداختن کارزاری از رئیس دولت چهاردهم خواستار تشکیل کارگروهی تخصصی قیمت منصفانه خرید تضمینی برنج تعیین و خرید آن شدند.
این کارزار که اکنون شمارش شرکت‌کنندگان در آن افزون بر یک هزار و ۷۷۵ نفر است به رئیس جمهور نوشتند: اختصاص ارز ترجیحی برای واردات برنج خارجی به بهانه کمبود تولید داخلی، سبب تعدیل قیمت برنج برای مصرف‌کننده داخلی نشد و صرفاً به عنوان ابزاری برای کاهش قیمت برنج کیفی ایرانی در فصل برداشت برنج در فصول زراعی گذشته مورد استفاده قرار گرفته است. از طرفی نبود حمایت کافی و به موقع دولت و افزایش شدید قیمت نهاده‌های کشاورزی و سایر هزینه‌های تولید در کنار عدم قیمت‌گذاری و خرید تضمینی منصفانه برنج کیفی ایرانی موجب شده شالی‌کاران ایرانی ناچار به فروش محصول باکیفیت خود زیر قیمت حقیقی و منصفانه شوند که همین عایدی اندک هم به دلیل تورم سنگین بخش تولید صرف پرداخت هزینه تولید سال بعد خواهد شد و در کنار سایر مشکلات، شرایطی را رقم می‌زند که زندگی شالی‌کاران ایرانی در وضعیت نابسامانی قرار گیرد که جز از راه «فروش سرمایه» امکان دیگری برای گذران زندگی نداشته باشند، شایسته نیست شالی‌کاران زحمتکش ایرانی بی‌پناه و مظلوم در چنین وضعی گرفتار باشند».
سرانه مصرف برنج در کشور
مجیدرضا خاکی، سخنگوی انجمن واردکنندگان برنج درباره حجم واردات برنج گفت: سرانه مصرف برنج در کشور بر اساس منابع مختلف عددهای متفاوتی از ۳۵ تا ۴۲ کیلو گرم اعلام می‌شود.
وی افزود: بر اساس گزارش‌های مرکز آمار ایران این عدد ۳۵ کیلوگرم برای هر ایرانی است؛ اما آمار ۲۰۲۳ فائو این عدد را ۴۰ و وزارت صنعت، معدن و تجارت ۴۲ کیلوگرم اعلام می‌کنند.
خاکی ادامه داد: اگر جمعیت ایران ۹۰ میلیون نفر در نظر گرفته شود نیاز برنج کشور بین ۳ میلیون و  ۱۵۰ هزار تُن تا ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار تُن متغیر است. از سوی دیگر میانگین بلندمدت تولید برنج در کشور حدود ۲ میلیون تُن بوده که بسته به شرایط اقلیمی و میزان بارش و با توجه به وضعیت منابع آبی و خاکی کشور، این عدد ممکن است در یک سال بیشتر و در سال دیگر کمتر باشد.
وی اضافه کرد: بنابر این گزارش؛ به طور میانگین یک میلیون و ۵۰۰ هزار تُن نیاز کشور برای تنظیم بازار به واردات برنج است.
خاکی درباره آمار واردات برنج طی سال گذشته عنوان کرد: سال ۱۴۰۲ حدود یک میلیون تُن برنج سفید وارد کشور شد. همچنین طی چهار ماه نخست امسال این عدد ۴۵۰ هزار تُن گزارش شده است. بر اساس گزارش گمرک در  چهارماهه نخست سال جاری نسبت به مشابه سال گذشته واردات برنج حدود ۲۰ درصد کاهش داشته است. درحالی که در ایام محرم و صفر در پیک مصرف برنج خارجی قرار داریم.
فرصت کوتاه برای ثبت سفارش
سخنگوی انجمن واردکنندگان برنج با اشاره به آخرین ثبت سفارشی که امسال انجام شد، تصریح کرد: ۱۱ تیر آخرین نوبت ثبت سفارش برنج خارجی صورت گرفت؛ زیرا بر اساس قانون واردات برنج از ابتدای مرداد تا پایان آبان ممنوع است.  
در نتیجه واردکنندگان فقط ۲۰ روز زمان برای واردات داشتند که در این فاصله کوتاه و با توجه به فصل ترافیکی واردات، بسیاری از محموله‌ها در موعد مقرر وارد نشده و اجازه ترخیص پیدا نکردند؛ در حال حاضر بخش قابل توجهی از برنج‌های خارجی در گمرکات کشور دپو شده و تا آذر اجازه ترخیص ندارند. به طوری که انبارهای گمرک زاهدان تکمیل شده و حتی امکان واردات انبه که میوه مصرفی روزانه است، اعلام شد از طریق سایر گمرکات انجام شود.
۶ دهک نخست توان خرید برنج ایرانی ندارند
خاکی با بیان اینکه واردات تعدیل‌کننده قیمت در بازار این محصول پرمصرف است، عنوان کرد: ۶ دهک پایین درآمدی کشور توان خرید برنج داخلی را ندارند و اگر برنج خارجی با قیمت مناسب در بازار نباشد این ماده غذایی با ماکارونی و نان جایگزین می‌شود و این تفکر در برخی سیاست‌گذاران که اگر واردات نباشد برنج ایرانی به فروش می‌رسد، اشتباه است. در واقع قدرت معیشت جامعه این اجازه را نمی‌دهد.
وی با بیان اینکه افزایش قیمت برنج ایرانی به جیب کشاورز نمی‌رود، یادآور شد: سود این بازار برای سوداگران بوده و ضرورت دارد تصمیم‌گیران بیشتر روی این جزئیات توجه داشته باشند. به عنوان نمونه امسال در مقطعی از سوی سازمان برنامه و بودجه پیشنهاد حذف ارز ترجیحی برای واردات برنج اعلام شد. در ادامه عرضه برنج ایرانی و خارجی به بازار متوقف شد. این یک اصل اقتصادی است وقتی عرضه به میزان تقاضا نباشد تعادل در بازار برقرار نخواهد بود.
خاکی گفت: بنا بر مصوبه کارگروه تنظیم بازار اگر برنج وارداتی تا ۳۱ تیر وارد گمرکات کشور شده باشند اجازه ترخیص دارند اما این مسئله هنوز به گمرکات ابلاغ نشده و حجم قابل توجهی از برنج‌های وارداتی دپو و ترخیص نشده‌اند.
برای خرید تضمینی محدودیتی نیست
البته پیش‌تر رئیس سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران در رشت اعلام کرده بود، امسال برای خرید برنج با قیمت تضمینی به هر میزان هیچ محدودیتی نیست و این کار با کمک اتحادیه‌های روستایی و بانک‌ها انجام خواهد شد.
ایوب فصاحت از برنامه‌ریزی‌ها برای صادرات برنج‌های 
پر محصولی که با ذائقه مردم گیلان و ایران سازگار نیست خبرداد و افزود: براساس زنجیره مصرف در تهران قیمت برنج مشخص خواهد شد.
نماینده شهرستان آستانه اشرفیه در مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون کشاورزی هم گفت: در قانون بودجه ۱۴۰۳، هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان برای خرید برنج در نظر گرفته شده است و با همکاری بانک‌ها هم ۵ هزار میلیارد تومان برای تشکل‌های خصوصی به خرید برنج اختصاص دادیم.
ابراهیم نجفی همچنین از اختصاص اعتباری هم از طریق سازمان تعاون روستایی کشور برای خرید برنج خبرداد و افزود: این حمایت‌ها در راستای رفع مشکلات شالی‌کاران است تا امسال با خیال راحت محصول خود را با قیمت مناسب به فروش برسانند.
کیوان حسن پور لسکوکلایه؛ مدیر تعاون روستایی گیلان هم گفت: قیمت پایه برای خرید برنج ۸۵ هزار تومان در نظر گرفته شده است.
عوامل تأثیرگذار بر قیمت‌ها
کارشناسان معتقدند، عوامل پرشماری از قبیل هزینه‌های کارگری، هزینه‌های سم و کود، تورم حاکم برجامعه روی قیمت برنج طارم سال ۱۴۰۳ تأثیرگذار خواهند بود. تورم در سال ۱۴۰۲ به قدری بالا بوده که پیش‌بینی قیمت برنج سال ۱۴۰۳ را بسیار سخت کرده است.
با این حال قیمت برنج طارم ۱۴۰۲ که تابستان گذشته کیلویی ۶۵ هزار تومان بود، بهار ۱۴۰۳ تقریباً ۸۰ هزار تومان به فروش رسید و بنا بر گفته کشاورزان امسال قیمت تولید به کیلویی ۹۷ هزار تومان رسیده است و بنابراین در بازار مصرف با قیمتی بیش از ۱۱۵ هزار تومان به ازای هر کیلو توزیع خواهد شد.
در همین راستا حسین صمصامی عضو کمیسیون اقتصادی مجلس، در واکنش به مکاتبه رئیس سازمان برنامه و بودجه در خصوص وضعیت برنج بعد از حذف ارز ۲۸هزارو۵۰۰ تومانی نیز نوشته است: برای توجیه حذف ارز ۲۸هزارو۵۰۰ تومانی گفته‌اند برنج گران نخواهد شد. اما تجربه حذف ارز ۴هزارو۲۰۰ تومانی در سال ۹۸ نشان داد متوسط قیمت از ۷ هزار تومان به بیش از ۱۰ هزار تومان افزایش یافت. قطعاً با حذف ارز ۲۸هزارو۵۰۰ تومانی قیمت برنج بالای ۷۵ هزار تومان و برنج داخلی به ۱۵۰ هزار تومان خواهد رسید.