سینما رفتن از گذشته تا کنون به عنوان یک تفریح خانوادگی شناخته می‌شد و تبدیل شدن سینما به یک محیط فرهنگی و خانوادگی، یک امر مربوط به امروز و دیروز نیست، در واقع پیشینه بلندی دارد؛ پیشینه‌ای که اکنون توسط بسیاری از فیلمسازان نادیده گرفته شده و منجر به تولید اثری می‌شود که گاها تنها هم نمی‌توان تماشا کرد چه برسد با خانواده!
ورود شوخی‌های ممیزی و جنسی به فیلم‌هایی در قالب طنز، بسیاری از مخاطبان اصیل سینما را از این محیط فرهنگی دور کرده و در مقابل بینندگانی را جذب کرد که فقط به خاطر دیدن و شنیدن چند "شوخی ممیزی" راضی به تماشای فیلم می‌شوند.
تغییر شکل شوخی‌ها در آثار کمدی خصوصا در سال‌های اخیر موضوعی است که ذهن بسیاری از مخاطبان دغدغه‌مند سینمای ایران را مشغول خود کرده است. این اتفاق می‌تواند دلایل و عوامل متعددی داشته باشد که در رابطه با آن با آرش خوشخو و آرش فهیم، منتقدین سینما به گفت‌وگو پرداختیم.
کمدی لفظی یا دوپهلو!
خوشخو دلیل محبوبیت فیلم‌های کمدی در سینمای ایران را ارتباط آن با فرهنگ قدیمی و ریشه‌دار طنازی دانست و گفت: کمدی‌های لفظی و دوپهلو در کشور ما دارای طرفداران فراوانی هستند و نمی‌توان به مردم برای گرایش و علاقه‌شان به این سبک از برنامه‌ها خرده گرفت، اما باید دانست که آیا این نوع طنز بر پرده سینما هم برای مخاطب جذابیت ایجاد می‌کند یا خیر!
این منتقد ادامه داد: در این دوره از سینمای کمدی ایران، جذابیت شوخی‌های کلامی و دوپهلو به قدری افزایش یافته است که می‌توان ادعا کرد هر کس وارد این سبک طنازی شود، برد کرده است. مسئله‌ای که می‌تواند در سینمای کمدی امروز برای ما نگران کننده باشد، شوخی‌های جنسی است اما این موضوع هم یکی از سنت‌های کهن ایرانیان به شمار می‌رود؛ همان‌طور که شاعران برجسته‌ای مثل سعدی و مولانا قلم ماهری در به کار بردن شوخی‌های دوپهلو داشته‌اند! ما باید بپذیریم که این شوخی‌ها به سنت و تاریخ و فرهنگ ایرانیان گره خورده و مردم به این سبک از طنازی‌ها واکنش مثبت نشان می‌دهند.
وی با بیان اینکه طنزهای امروزه قطعا در سطوح بالای کیفیت قرار ندارند اما فقط به دلیل اینکه بر پایه بذله‌گویی و سلیقه مردم ساخته شده، مورد توجه مردم قرار می‌گیرد اذعان کرد: سبقه طنازی در فرهنگ ایران، توجیهی برای تولید کمدی‌های سخیف و سرشار از شوخی‌های جنسی نیست و مسئله اصلی این است که مردم به خواسته‌های معمولشان در سینما رضایت داده‌اند.
آرش خوشخو معتقد است اگر همین امروز تمام فیلم‌های هالیوود را بدون هیچ محدودیت پخش در اختیار مردم بگذارند، باز هم مردم به سمت کمدی‌های ایرانی تمایل بیشتری دارند.
او در ادامه افزود: سنت فرهنگی یک کشور تاثیر به سزایی در سلیقه مردم آن سرزمین دارد. با اینکه نمی‌توان تمام سنت‌ها را درست و مناسب دانست اما باید پذیرفت که اکنون سلیقه سینمایی مردم به سمت چنین طنزهایی آمده است و به همین دلیل در حال حاضر هر فیلمی که حداقلی از کیفیت را داشته باشد و بتواند شوخی‌ها را ادا کند، در معرض توجه و استقبال مردم قرار می‌گیرد.
تهیه‌کنندگان عامل اصلی فیلم کم کیفیت
این منتقد سینما معتقد بود که شوخی‌های جنسی را نباید یک اتفاق منفی دانست چراکه این جنس از شوخی‌ها هم می‌تواند بسیار بامزه و جذاب باشد! او ایراد کمدی‌های سخیف را که اخیرا به پایه ثابت پرده‌های سینما تبدیل شده‌اند، کیفیت پایین شوخی‌ها دانست اما راهکاری برای آن ارائه نداد.
خوشخو با اشاره به اینکه علت اصلی، عدم صرف زمان کافی برای تولید یک اثر خوب تهیه‌کنندگان هستند بیان کرد: سینمای ایران از معدود مکان‌هایی است که اگر به بخش خصوصی واگذار شود، حاصل قابل قبولی نخواهد داشت. در کشور ما بخش خصوصی دارای سرمایه است این امتیاز را صرف ساخت فیلم‌های کمدی با هر کیفیتی می‌کند. چاره کار این است که بخش‌های فرهنگی و دولتی، با سرمایه خود دست به کار شده و فیلم‌های خوب بسازند. قطعا بگیر و ببندها و ممیزی‌ها کار به جایی نمی‌برد و بخش‌های فرهنگی و دولتی باید بودجه‌ای را به ساخت فیلم‌های خوب و سرمایه‌گذاری بر فیلمسازهای موفق اختصاص دهند.
بساز بفروشان سینمایی و خریداران بی‌توقع
آرش فهیم، کارشناس و منتقد سینما نیز در رابطه با زخم‌هایی که بر تن سینمای طنز ایران نشسته گفت: در مرحله نخست سینمای کمدی را مرهمی بر خستگی‌های روزانه و مانعی بر دغدغه‌های اجتماعی و اقتصادی می دانم. امروزه تولیدکنندگان به سمت کم‌فروشی گام برمی‌دارند و از نیاز مخاطب به آثار طنزآمیز سوءاستفاده می‌کنند؛ درست مانند کسانی که از نیاز مردم در بازار مطلع شده و به جای جنس خوب و باکیفیت، دست به عرضه اجناس بنجل می‌زنند!
وی افزود: انتقاد اصلی نسبت به تولیدکنندگان این آثار و مدیران مربوطه است چراکه به نیاز مردم در رابطه با آثار طنزآمیز پاسخ درستی نمی‌دهند و به دنبال این بی‌توجهی تولیداتی در دسترس مردم قرار می‌گیرند که از کیفیت لازم برخوردار نیستند.
کاهش دانش سینمایی معضل جدید سینما
این منتقد دلیل رشد قارچ مانند فیلم‌های به اصطلاح کمدی را کاهش دانش سینمایی برخی تولیدکنندگان دانست و عنوان کرد: پایین آمدن سطح سواد و توانایی تولیدکنندگان و همچنین زیر پا گذاشتن اخلاق حرفه‌ای از مهم‌ترین دلایلی است که تعداد کمدی‌های سخیف در سینمای ایران روز به روز در حال افزایش است.
او در ادامه صحبت‌هایش اظهار کرد که در دهه‌های گذشته، تولیدکنندگان تعهد محکم‌تری در برابر مخاطب خود داشتند و در آثارشان دغدغه حفظ شان بیننده و فرهنگ کشور خودنمایی می‌کرد اما اکنون گویا تولیدکنندگان کمدی در سینما شبیه به بساز بفروش‌های ساختمانی شده‌اند و دغدغه‌های اقتصادی در صدر جدول اولویت‌هایشان قرار گرفته است؛ به طوری که فقط به دنبال کسب نتیجه در کوتاه‌ترین زمان ممکن و با استفاده از کمترین امکانات هستند تا هر چه سریع‌تر به سود اقتصادی موردنظر دست پیدا کنند. این غلبه روحیه سوداگری و کاسبی میان تولیدکنندگان موجب شده است سینمای طنز ایران به این حال و روز کشیده شود.
این منتقد سینما که دید مثبتی به کمدی در سینمای ایران داشت اظهار کرد: می توان امیدوار بود با تدبیر مدیران مربوطه که می‌تواند به صورت سختگیری‌های پیش از تولید و نظارت دقیق‌تر بر طرح ابتدایی اعمال شود، این سیر نزولی شکل گرفته در حوزه طنز سینما، ترمیم شود. آرش فهیم در پایان، پیشنهادهایی در راستای بهبود شرایط فعلی فیلم‌های کمدی مطرح کرد و گفت: اگر مدیران پیش از تولید دقت نظر بیشتری به فیلمنامه‌ها داشته باشند و برای ساخت هر فیلمی مجوز صادر نکنند، سازندگان رفته رفته به سوی افزایش کیفیت آثار حرکت کرده و حقوق مخاطبشان را بیشتر رعایت می‌کنند.
تکتم شریفی‌نژاد_ خبرنگار تحریریه جوان قدس
نظر شما