رئیس پیشین امور آسیب دیدگان سازمان بهزیستی با بیان این مطلب می گوید: وقتی پدیده آسیب در جامعه زیاد می شود نگرانی هایی ایجاد کرده و مردم به فکر می افتند تا با آن مقابله کنند.

حسین اسدبیگی ادامه می دهد: بیشتر آسیب هایی که سازمان های دولتی و حمایت گر با آن سروکار دارند خشونت های خانگی مثل کودک آزاری، همسرآزاری، فرار از منزل و خودکشی است.

این روانشناس بالینی می گوید: اعتیاد منشأ بیشتر آسیب های اجتماعی است. در حال حاضر فضای مجازی و رسانه‌های اجتماعی (Social media ) نیز قوز بالای قوز شده است که به صورت مستقیم یا غیر مستقیم روی افراد جامعه تأثیرات سوء می گذارد.

استفاده از فضای مجازی با وجود اینکه دارای فرصت‌های فراوان است و سبب سهولت امور می شود، در صورت مدیریت نکردن صحیح و رها ساختن آن، نتایج ناگوار و آسیب‌های متعددی به‌خصوص برای کودکان و نوجوانان در بر خواهد داشت.

گسترش استفاده از اینترنت و فضای مجازی از جمله اینستاگرام در تعاملات روزمره منجر به ایجاد تغییر در زندگی روزمره افراد به‌ویژه قشر جوان شده است. جاذبه‌های این فضا سبب شده افراد ساعات زیادی از وقت خود را در این فضا بگذرانند و تعاملات در این فضا را مهم تر از تعاملات با اعضای خانواده و همسالان خود بدانند. این موضوع صدمات جبران‌ناپذیری به رشد اجتماعی افراد وارد کرده و ساختار زندگی اجتماعی آنان را تغییر داده است.

آسیب های اجتماعی دانش آموزان و توجه به مهارت های اجتماعی آنان

اسدبیگی ادامه می دهد: آسیب های اجتماعی دانش آموزان نتیجه استفاده نکردن صحیح از اینترنت، خشونت، طلاق والدین، اعتیاد، بزهکاری و .. است.

بسیاری از کارشناسان آموزشی، ریشه آسیب های اجتماعی در مدارس را کمرنگ شدن مباحث تربیتی و پرورشی می دانند به گونه ای که عمده فعالیت های مدارس به فعالیت های آموزشی متمرکز است.

این روانشناس بالینی راهکارهای ارتقای مهارت های اجتماعی دانش آموزان را به منظور پیشگیری از آسیب های اجتماعی و رفتارهای پرخطر در مدارس این گونه بیان می کند: توجه به مهارت های اجتماعی در برنامه ریزی درسی، نشان دادن تأثیرات مخرب دوستان ناشایست و چگونگی قطع ارتباط با آنان، آموزش مهارت های زندگی مانند دوست یابی و خودشناسی، اجازه ابراز وجود به دانش آموزان از طریق دادن مسئولیت به آنان، تقویت عزت نفس و احترام به دانش آموزان، تقویت ارزش های دینی در خانواده، آموزش «نه گفتن» از کودکی در خانواده از طریق اهمیت دادن به اظهارنظر کودکان می تواند در پیشگیری از آسیب های اجتماعی مؤثر باشد.

وی می افزاید: چند سال پیش طرح مشترکی به نام طرح «نماد» با همکاری بهزیستی، قوه قضاییه و آموزش پرورش راه اندازی شد که در ابتدای راه، بودجه خوبی به آن اختصاص داده شد اما متأسفانه در سال های اخیر اعتبارات کمتری به طرح تعلق گرفت و تأثیر «طرح نماد» روز به روز کمرنگ تر شده است.

این در حالی است که طرح «نماد» در پیشگیری از آسیب های اجتماعی و شناسایی افراد در معرض آسیب می تواند بسیار موثر باشد.

اسدبیگی با اشاره با سال های همکاری خویش با آموزش و پرورش خاطرنشان می کند: حدود ۲۵سال پیش برنامه ای به نام مهارت های زندگی در مدارس اجرا می شد و کتابی با همین نام برای مقطع راهنمایی طراحی شد اما مدت زمان محدودی این برنامه اجرا شد.

آموزش مهارت های زندگی یکی از روش های پیشگیری از آسیب های اجتماعی است که در نظام آموزشی همه کشورها دیده شده و شامل مهارت تصمیم گیری، حل مسئله، تفکر نقادانه، تفکر خلاقانه، مهارت های ارتباطی و اجتماعی، همدلی و خودشناسی است که می تواند به کودک و نوجوان کمک کند تا هم خود را بشناسد و هم با مجهز شدن به ابزار مقابله با آسیب ها، درگیر آسیب های اجتماعی نشود.

راه اندازی معاونت پیشگیری از آسیب های اجتماعی

این کارشناس بهزیستی می گوید: پیش از این، در سازمان بهزیستی معاونتی به نام معاونت پیشگیری از آسیب های اجتماعی وجود داشت که به مروز زمان حذف شد اما خوشبختانه با تغییر ساختار بهزیستی در دولت جدید قرار است این معاونت دوباره راه اندازی شود.

وی می افزاید: از آنجا که ما در پیشگیری و مقابله با آسیب های اجتماعی اعتبار محدودی داریم، نمی توانیم کل جامعه را پاکسازی کنیم. هرچند براساس اصلی در علم آسیب های اجتماعی هرگز نمی توان آسیب ها را کلا حذف و ریشه کن کرد؛ بلکه می توان آن ها را کنترل کرد و کاهش داد بنابراین باید همه نهادها اعم از خانواده، آموزش و پرورش، بهزیستی و غیره همسو باهم در کنترل و کاهش آسیب های اجتماعی بکوشند.