قدس؛ در شرایطی که تنها یک هفته تا انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۴ آمریکا باقی مانده نتایج یک نظرسنجی جدید نشان می‌دهد تقریباً نیمی از رای‌دهندگان آمریکایی گفته‌اند «دموکراسی آمریکایی» مردم را نمایندگی نمی‌کند و نسبت به بروز خشونت‌های سیاسی احتمالی پس از انتخابات ابراز نگرانی کرده‌اند.

آسوشیتدپرس با بازتاب این نظرسنجی که با همکاری مرکز پژوهش امور عمومی «نورک» به اجرا در آورده، می‌نویسد که این نتایج حاکی از نگرانی شدید آمریکایی‌ها درباره «شکننده بودن قدیمی‌ترین دموکراسی جهان»، با گذشت حدود چهار سال از خودداری «دونالد ترامپ»، نامزد ریاست جمهوری حزب جمهوریخواه از پذیرش شکست خود در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ و تحریک حامیانش برای حمله به ساختمان کنگره آمریکا است.

با وجود این، شکننده بودن دموکراسی آمریکا فراتر و ریشه‌دارتر از چنین نگرانی‌هایی و کهنه‌تر از انتخابات فعلی این کشور است.

غیرمستقیم بودن اثر رأی مردم، الکتورهای (گزیننده) غیرمتعهد،  مباحث مربوط به سرکوب آرا، پدیده «سمندرسازی» (Gerrymandering)، حذف نامزدهای مستقل، نقش پول‌های فاسد، مکانیسم راه یافتن نامزدها به مناظره‌ها و چندین و چند مشکل دیگر برخی از اصلی‌ترین مشکلاتی هستند که دموکراسی آمریکایی با آنها روبرو است. ما در زیر برخی از مهم‌ترین این موارد را توضیح داده‌ایم.

انتخابات آمریکا اساساً هنوز از ریشه‌های اولیه‌اش که بر اساس فرضیه بی‌اعتمادی به رأی مردم بنیان‌گذاری شده بود فاصله نگرفته و به همین جهت، این مردم نیستند که به صورت مستقیم رئیس‌جمهور را انتخاب می‌کنند بلکه رئیس‌جمهور توسط افرادی موسوم به «الکتورها» (گزینندگان) و طی فرایندی موسوم به «مجمع گزینندگان» (الکترال کالج) (Electoral college) صورت می‌گیرد. در واقع، مردم در انتخابات به این الکتورها رأی می‌دهند.

سرکوب رأی

پدیده سرکوب رأی یکی از چالش‌های دموکراسی آمریکایی است که در انتخابات سال جاری هم نگرانی‌هایی درباره آن ابراز شده. منظور از سرکوب رأی تلاش‌های مستقیم یا غیرمستقیمی است که از طرق مختلف اعم از راهکارهای قانونی یا قانونی از شرکت واجدان شرایط رأی در انتخابات یا ثبت نام آنها برای شرکت در آن جلوگیری می‌کند و یا به گونه‌ای متناقض، سعی می‌کند رأی‌دهندگانی جدید را وارد فرایند انتخابات کند.

هر دو حزب جمهوری‌خواه و دموکرات، با توجه به اینکه مطلع هستند که شکست حزب رقیب تنها وابسته به رأی مردم نیست تلاش‌هایی را برای محدود کردن یا گسترش دادن تعداد رأی‌دهندگان در دستور کار قرار می‌دهند.

پایگاه «کانورسیشن» نوشته الگوی سرکوب رأی در سال‌های گذشته برای دموکرات‌ها به این صورت بوده که آنها امکان دسترسی بیشتر به رأی‌دهی به ویژه در مناطقی که سیاه‌پوستان در آنجا حضور دارند را فراهم کنند. جمهوری‌خواهان، در مقابل، در تلاش بوده‌اند مشارکت انتخاباتی را کاهش دهند.

کانورسیشن نوشته همین مسئله باعث ایجاد یک «نظام دولایه» دموکراسی می‌شود که بسته به این که شما کجا زندگی می‌کنید مشخص می کند که چطور قادرید رأی بدهید.

در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۰، جدال دونالد ترامپ با دموکرات‌ها بر سر رأی‌گیری پستی ریشه در همین پدیده سرکوب رأی داشت و دو حزب سعی داشتند مشارکت در انتخابات را به گونه‌ای گزینش کنند که به نفع نامزد خودشان باشد. 

«داگلاس بلومفیلد»، کارشناس مسائل انتخاباتی آمریکا در آن زمان گفته بود: «اگر نمی‌توانی در رأی‌گیری دیگران را شکست بدهی به آنها اجازه نده رأی بدهند. ترامپ این را مشخص کرده که سرکوب رأی یکی از راهبردهای اساسی او برای انتخاب مجدد به عنوان رئیس‌جمهور آمریکا است. او نگران است چنانچه رأی دادن را برای مردم از طریق پست آسان‌تر کند، هرگز در انتخابات پیروز نخواهد شد.»

انتخابات ۲۰۲۴

در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۴ ماجرا به گونه‌ای دیگر در حال رقم خوردن است. پایگاه بلومبرگ نوشته جمهوری‌خواهان و متحدان آنها در مجالس ایالتی این بار به یک «راهبرد حقوقی» روی آورده‌اند در حال زمینه‌چینی برای محدود کردن شمارش آرا هستند.

مطابق این گزارش، جمهوری‌خواهان طی دو سال گذشته  بیش از ۱۶۵ شکوائیه قضائی تنظیم کرده‌اند و در تلاش هستند بر روی این که چه کسانی می‌توانند رأی دهند، آرا چطور به صندوق ریخته می‌شوند، کدام آرا باید شمرده شوند و برنده چطور باید تعیین شود اثر بگذارند. 

کمیته ملی جمهوری‌خواهان نام این طرح را «راهبرد بی‌سابقه حقوقی» خوانده و گفته که هدف آنها به چالش کشیدن ایالت‌ها و آن دسته از دولت‌های محلی است که اقدامات کافی برای جلوگیری از «رأی‌های غیرقانونی» انجام نمی‌دهند.

در ایالت جورجیا، جایی که ترامپ با اختلاف اندکی نتیجه را به جو بایدن واگذار کرد جمهوری‌خواهان اقدامات نظام‌مندی برای تغییر نتیجه به نفع خودشان به کار گرفته‌اند. در این ایالت، مجلس ایالتی در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۴ لوایحی برای افزایش اختیارات هیئت انتخاباتی ایالت جورجیا به تصویب رسانده است.

پایگاه کانورسیشن نوشته مطابق قوانین جدید، مجلس ایالتی جورجیا اکنون موظف است اعضای هیئت انتخاباتی این ایالت را انتخاب کند و وزیر امور داخلی جورجیا از ریاست هیئت کنار گذاشته شده است.

طبق این گزارش، اعضای این هیئت را اکنون شماری از طرفداران سرسخت ترامپ تشکیل می‌دهد که در سپتامبر ۲۰۲۴ موفق شدند تغییراتی در قوانین انتخاباتی ایالت اعمال کنند. از جمله این تغییرات این است که آرا بایستی به صورت دستی شمرده شوند و در صورت تشکیک هیئت در سلامت انتخابات، اعلام نتایج به تأخیر بیفتد.

دموکرات‌ها و متحدان آنها هم در این میان بیکار ننشسته‌اند. آنها با قوانینی که می‌گویند مانع از رأی دادن «رأی‌دهندگان قانونی» می‌شوند مقابله کرده‌اند. آنها علاوه بر این اقدام به تشکیل «یگان‌های صیانت از آرا» در برخی ایالت‌های کلیدی کرده و ده ها حقوقدان را برای مقابله با چالش‌های قضائی جمهوری‌خواهان به کار گرفته‌اند.

پدیده سرکوب رأی از جمله پدیده‌های مهمی است که سلامت دموکراسی آمریکا را زیر سوال برده است. با آنکه قرار است ساز و کارهای دموکراسی ابزاری در اختیار مردم قرار دهند تا رأی‌دهندگان سیاستمداران را انتخابات کنند ظاهراً در دموکراسی آمریکا راه‌های زیادی هم برای وجود دارد تا سیاستمداران بتوانند رأی‌دهندگان را انتخاب کرده و صدای آنها را گم کنند.