آستان علی بن موسی الرضا(ع) از آن خانه‌هاست که میهمان بسیار دارد. آن هم نه تنها آن‌ها که مجاورند که بسیاری از راه‌های دور خودشان را به آستان حضرتشان می‌رسانند. انگار خاصیت محبت او است که راه‌های خیلی دور را هم نزدیک می‌کند. تو بگو از آخر دنیا، من می‌گویم از آفریقا تا هر کجا که ذهنت می‌رسد، میهمانش هستند. برای همین وظیفه خادمان این آستان است که به عنوان میزبان، کمر خدمت آن هم به شکل شایسته برای این از راه دور آمده‌ها ببندند زیرا این خانه، تنها سرایی است که نام و نشانت را نمی‌پرسند و راهت می‌دهند. درست مثل خانه خود خدا؛ اینجا هم رنگ، زبان و نژاد بی‌اهمیت‌ترین چیز است و اگر هم مهم می‌شود، به خاطر توجه به نیازها و ارائه خدمات بهتر است. آستان قدس رضوی با تشکیل مدیریت زائران غیرایرانی بر آن شده تا خدمات و برنامه‌های ویژه‌ای را برای این گروه از زائران ارائه کند تا با خاطره‌ خوش زیارت به زادگاه خود بازگردند.

۲۵ نوع خدمت مختلف برای زائران خارجی

قرن‌هاست زائران غیرایرانی نه تنها از اقصی نقاط قلمرو اسلام بلکه از سایر ممالک دنیا برای زیارت امام هشتم(ع) شیعیان به مشهدش می‌آیند. پررنگ‌تر شدن حضور این گروه از زائران، مسئولان آستان قدس را بر آن داشته تا برنامه‌هایی در فضاهای اختصاصی‌ از اماکن متبرکه حرم مطهر رضوی ترتیب دهند تا میزبانی شایسته برای این دسته از عاشقان حضرت(ع) باشند.

فعالیت‌های ویژه زائران خارجی از ابتدای تشکیل اداره امور فرهنگی آستان قدس رضوی‌ آغاز شده اما در اوایل دهه ۷۰ بخش مستقلی با عنوان مدیریت زائران غیرایرانی ذیل این اداره شکل گرفته است.

معرفی فضاهای حرم‌ مطهر و هویت و تاریخچه این‌ حریم قدسی در قالب برنامه‌های حرم‌شناسی، معرفی مبانی معرفتی و سیره حضرت علی بن ‌موسی ‌الرضا(ع) از جمله برنامه‌های فرهنگی و تبلیغی است که برای این گروه از زائران به اجرا درمی‌آید. علاوه بر این، روزانه برنامه‌های مختلفی از جمله نماز جماعت، تلاوت قرآن کریم و قرائت دعا در اماکن متبرکه اختصاص ‌یافته به زائران خارجی است. حلقه‌های معرفت برای بیان حقایق شیعه و اسلام، برپایی میزهای خدمت تصحیح قرائت نماز و قرآن و ‌برنامه‌های بیان احکام برای بانوان نیز در کنار مراسم‌های مناسبتی مذهبی، دیگر برنامه‌های دانش‌افزایی و راهنمایی برای زائران غیرایرانی است که در مجموع به حدود ۲۵ نوع خدمت مختلف می‌رسد.

صحن و رواق‌هایی ویژه برای زائران خاص

از جمهوری آذربایجان، ترکیه، گرجستان، ارمنستان، روسیه و سایر کشورهای حوزه قفقاز و آسیای میانه، از کشورهای مختلف اروپایی، آمریکایی، آفریقایی و شرق آسیا، از هندوستان، پاکستان، بنگلادش، افغانستان و از کشورهای عربی‌ مانند عراق، کویت، بحرین، عربستان، امارات، لبنان و... زائرانی هستند که از شرق تا غرب دنیا کیلومترها راه را می‌پیمانند تا به مشهد برسند. رسم میزبانی حکم می‌کند پذیرایی شایسته‌ای از آنان صورت بگیرد. با همین هدف آستان قدس رضوی صحن‌ها و رواق‌هایی را در حرم مطهر برای برگزاری برنامه‌های مختلف برای این گروه از زائران اختصاص داده است. رواق‌های دارالرحمه، کوثر، ملل و غدیر در کنار صحن غدیر اماکن متبرکه‌ای است که مدیریت زائران غیرایرانی در آن‌ها به اجرای برنامه می‌پردازد.

زائران خارجی از بیش از ۱۸۰ کشور جهان به مشهدالرضا(ع) می‌آیند و این تنوع نژاد، فرهنگ و زبان سبب شده مدیریت زائران غیرایرانی زبان با بهره‌گیری از مترجمانی بتواند به ۱۴ زبان از جمله عربی، انگلیسی، اردو، آذری و... با آنان ارتباط برقرار کند.

این مدیریت با کمک ۷۰۰ خدمه خواهر و برادر که اکثراً به یک زبان خارجی مسلط هستند، به صورت ۲۴ ساعته به مسلمانان سایر کشورها خدمت‌رسانی می‌کند اما سایر گردشگرانی هم که اغلب مسلمان هستند و برای تماشای شکوه و زیبایی به این صحن و سرا می‌آیند، توسط مترجمان و راهنمایان مدیریت زائران غیرایرانی همراهی می‌شوند.

ارتباطی معنوی که در دنیای مجازی ادامه دارد

همه این تلاش‌ها با این هدف است که زیارت و سفر این زائران تسهیل شود و با زیارتی به یاد ماندنی و دلنشین مشهدالرضا(ع) را ترک کنند. اما ارتباط این زائران با حریم ملکوتی حضرت رضا(ع)، خارج از مرزهای ایران هم حفظ می‌شود.

مدیریت زائران غیرایرانی تمهیداتی را نیز برای ارتباط معنوی زائر با حرم مطهر اندیشیده و با ارسال پیام‌های تبریک یا تسلیت در مناسبت‌های مختلف مذهبی سعی کرده به نوعی این ارتباط را حفظ کند. از طرفی ایجاد ارتباطات صوتی و تصویری از فضای حرم مطهر رضوی دریچه‌ای است تا شیعیان دنیا را به لحظات معنوی زیارت از راه دور میهمان و دل‌های آنان را راهی مشهدالرضا(ع) کند.

در همین راستا این مدیریت تولیداتی علمی و فرهنگی‌ از جمله ۱۸ عنوان کتاب چاپ کرده است. این کتاب‌ها به ۶ زبان شامل هفت عنوان به زبان اردو، چهار عنوان به زبان انگلیسی، چهار عنوان به زبان عربی و کتاب‌هایی به زبان ترکی استانبولی، آذری و فارسی است. همچنین تهیه یک مجله الکترونیکی به زبان فرانسه، ۱۱ بروشور به زبان‌ها و موضوعات مختلف، دو مجله ویژه اردوزبان‌ها و پنج ویدئو فرهنگی، تبلیغی و ترویجی به زبان‌های انگلیسی و عربی با موضوع کلی پرسش‌های پرتکرار از جمله دیگر اقدام‌های مدیریت زائران غیرایرانی در این زمینه بوده است.

تهیه و توزیع تعداد قابل توجهی محتوای مکتوب شامل کتاب، بروشور، پوستر و... در قالب اهدای یادگاری به زائران غیرایرانی و کمک به رفع نیاز تشکل‌های دینی، مؤسسه‌های علمی و فعالان فرهنگی خارج از کشور هم دیگر فعالیت‌های این مدیریت بوده است.