نقش بی بدیل خدیجه(س) در تثبیت اسلام
خدیجه(س) در استقرار اسلام نقشی کلیدی ایفا کرد که کمتر مورد توجه قرار گرفته است. او به عنوان همسر پیامبر(ص)، یکی از ارکان شکل گیری دین، فرهنگ و تمدن اسلامی محسوب می‌شود. به بیانی اسلام با سه رکن اصلی پیشرفت و استقرار یافت: ۱. اخلاق محمد(ص) ۲. همراهی و حمایت مالی خدیجه ۳. جهاد و ایثار علی(ع).

ارکان سه گانه استقرار اسلام
برای مردی که در اجتماع با چالش های بزرگ روبه روست و همواره مورد هجوم دشمنان قرار میگیرد؛ وجود همسری خردمند، مهربان و پشتیبان، عاملی حیاتی برای آرامش روح و تداوم مقاومت است. اگر مردی در بیرون از خانه با دشمنان بجنگد و در داخل خانه با همسری ناسازگار، ترسو و سرزنشگر مواجه شود، فشار روانی او دوچندان خواهد شد. پیامبر اسلام(ص) با رسالتی عظیم برای مبارزه با شرک، ستم و جهل مأموریت داشت. مشرکان با تمام قدرت در برابر او ایستادند؛ راهش را بستند، به او توهین کردند و محاصره اقتصادیاش نمودند. در چنین شرایطی، اگر پیامبر(ص) به خانه بازمیگشت و با همسری معترض روبهرو میشد که از او میخواست از دعوتش دست بردارد، چه بحران عظیمی پدید می آمد؟
خدیجه نه تنها ثروت خود را در راه اسلام نهاد، بلکه با درک عمیق از رسالت پیامبر(ص)، هرگز از او نخواست با مشرکان سازش کند. او حمایت بیقیدوشرط خود را ادامه داد، حتی زمانی که زنان قریش او را طرد کردند و در سختترین لحظات زایمان تنها گذاشتند. زینب بنتالشاطی، نویسنده مصری، مینویسد: «آیا غیر از خدیجه، بانوی ثروتمندی که در ناز و نعمت زیسته، حاضر میشد همهچیز را رها کند و در سختترین لحظات کنار همسرش بایستد؟». پاسخ روشن است: تنها خدیجه چنین بود.

همسری خردمند؛ پشتیبان پیامبر(ص) در سخت ترین لحظات
خداوند با بخشیدن مهر خدیجه به پیامبر(ص)، آرامش را به قلب او هدیه کرد. هرگاه پیامبر(ص) از آزار مشرکان آزردهخاطر به خانه بازمیگشت، خدیجه با تسلای دلگرمکننده، غمهایش را میزدود. ابناسحاق روایت میکند: «هیچ سخن ناخوشایندی از قوم به پیامبر(ص) نمیرسید، مگر اینکه خدیجه اندوهش را برطرف می ساخت». او نخستین زنی بود که به اسلام گروید و همراه پیامبر(ص) نماز خواند. خدیجه با شناخت عمیق از اخلاق و راستگویی پیامبر(ص)، بیدرنگ اسلام را پذیرفت و تمام دارایی اش را وقف گسترش دین کرد.
پیامبر(ص) تا ۲۵ سال پس از وفات خدیجه، همواره از او به نیکی یاد میکرد. عایشه نقل میکند: «پیامبر(ص) هرگاه گوسفندی قربانی میکرد، بخشی را برای دوستان خدیجه میفرستاد». روزی به ایشان گفتم: «خدیچه پیرزنی بیش نبود!». پیامبر(ص) با خشم فرمود: «خداوند بهتر از او را به من نداد؛ او زمانی به من ایمان آورد که همه کافر شدند و اموالش را با من تقسیم کرد وقتی دیگران محرومم ساختند».

نقش اجتماعی و اقتصادی خدیجه(س) در بنیانگذاری اسلام
حضرت خدیجه(س) با جایگاه اجتماعی و اقتصادی بی نظیر خود، نقشی کلیدی در تثبیت و گسترش اسلام ایفا کرد. پیامبر(ص) خود فرمودند: «خدیجه زمانی از من حمایت کرد که همه مرا انکار میکردند». او به عنوان بانوی برجسته قریش، از احترام ویژه ای در جامعه مکه برخوردار بود و این مقبولیت، سبب شد تا شمار زیادی از زنان قریش تحت تأثیر او به اسلام بگروند؛ نام برخی از این زنان در فهرست مهاجران به حبشه ثبت شده است. جایگاه اجتماعی خدیجه(س) در جامعه جاهلی عرب که برای زنان ارزشی قائل نبود، نشان دهنده نفوذ بی بدیل اوست.

پایگاه اجتماعی؛ محوریت زنان در گرایش به اسلام
خدیجه(س) نه تنها از نظر اقتصادی، بلکه از جنبه اجتماعی نیز چهره ای اثرگذار بود. او با ایفای نقش به عنوان همسر پیامبر(ص)، هسته اولیه خانواده مسلمانان را شکل داد. این خانواده کوچک متشکل از حضرت علی(ع)، زید بن حارثه و فرزندان خدیجه(س)، با مدیریت عاطفی و عملی او سامان یافت. پذیرش اسلام توسط خدیجه(س) و همراهی بی چون وچرایش با پیامبر(ص)، الگویی ماندگار برای زنان مسلمان شد؛ به ویژه در مقایسه با همسران پیامبرانی مانند نوح و لوط که ناهمگامی آنان مانع گسترش رسالت شد. خدیجه(س) نشان داد همراهی همسر در مسیر دین، چگونه می‌تواند به استحکام دعوت بینجامد و جامعه نوپای اسلامی را از فروپاشی نجات دهد.

حمایت اقتصادی: ثروتی وقف گسترش توحید
تمام ثروت و خدمتکاران خدیجه(س) در مسیر استقرار اسلام به کار گرفته شد. او دارایی خود را بی چشمداشت در اختیار پیامبر(ص) گذاشت تا از فقرا حمایت کند و زیرساختهای لازم برای تبلیغ دین فراهم شود. این اقدام در شرایطی بینظیر بود که حتی نزدیکان پیامبر(ص) مانند ابولهب، به جای یاری، به مقابله با او برخاستند. قرآن با اشاره به همسران نوح و لوط که در برابر رسالت همسرانشان ایستادند، عمق تأثیر خدیجه را آشکارتر میسازد. اگر او همچون برخی همسران پس از خود، به جای همراهی، مانع تراشی میکرد، اسلام در نخستین گامها با بحران روبهرو میشد. خدیجه ثابت کرد خانوادهِ همدل، سنگ بنای مبارزه با شبهات و دین گریزی است؛ درسی کلیدی برای بانوان در تقویت کانون های دینی در برابر تهاجم فرهنگی امروز.

برتری بی همتای خدیجه(س) در ترازوی فضیلت
حضرت خدیجه(س) چنان مجموعه‌ای از کمالات، نبوغ و بینش داشت که نظیرش در میان زنان و مردان تاریخ کم‌مانند است. عفت، سخاوت، مهرورزی و وفاداری از ویژگی‌های برجسته او بود. آیات قرآن نیز بر جایگاه رفیع او گواهی می‌دهند؛ از جمله آیه «فَوَجَدَکَ عَائِلًا فَأَغْنَی» (ضحی/۸) که مفسران تأکید کرده‌اند: «خداوند با ثروت خدیجه، پیامبر(ص) را بینیاز کرد». همچنین آیه «رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا ... وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِینَ إِمَامًا» (فرقان/۷۴) به‌عنوان دعای پیامبر(ص) برای همسری چون خدیجه تفسیر شده که مادر امامان معصوم(ع) و سلسله سادات شد.

فضیلت‌های قرآنی و سلام الهی
خدیجه(س) از نخستین نمازگزاران و اهل بیت پیامبر(ص) بود که خداوند در آیه «وَ أْمُرْ أَهْلَکَ بِالصَّلَاةِ» (طه/۱۳۲) به جایگاه او اشاره کرده است. از افتخارات بی‌نظیر او، دریافت سلام مستقیم از سوی خداست؛ هنگامی که جبرئیل به پیامبر(ص) گفت: «خداوند به خدیجه سلام می‌رساند». خدیجه پاسخ داد: «الله خود سلام است و سلام بر جبرئیل و تو ای رسول خدا!». افزون بر این، او پیش و پس از بعثت، همواره حرمت پیامبر(ص) را پاس می‌داشت و سخنانش را بی‌چونوچرا تصدیق می‌کرد. این همراهی بی‌بدیل، پایه‌ای محکم برای پیشرفت اسلام شد.

هدیه الهی؛ میراث جاویدان خدیجه(س)
خداوند در برابر ایثارهای خدیجه(س)، بزرگ‌ترین هدیه را به او عطا کرد: فاطمه زهرا(س) که خیر و برکت او جهان را فراگرفت. فرزندان فاطمه(س)، از امامان معصوم(ع) تا سادات و منجی بشریت، حضرت مهدی(عج)، همگی ثمره ایثارهای خدیجه و تحقق آیه «لِلْمُتَّقِینَ إِمَامًا» هستند. امام حسین(ع) در کربلا فریاد زد: «آیا می‌دانید مادربزرگم خدیجه، نخستین زن ایمان‌آورنده این امت است؟». امام سجاد(ع) نیز با افتخار فرمود: «مادربزرگم خدیجه، همسر پیامبر شماست». این مباهات ائمه(ع) به انتساب به خدیجه(س)، گواهی روشن بر برتری بی‌همتای او در تاریخ اسلام است.

توسل به خدیجه(س): دریچه ای به رحمت الهی
حضرت خدیجه(س) نخستین بانویی است که در اسلام به نماز ایستاد. مردم مکه سال‌ها شاهد بودند که پیامبر(ص) به همراه همسرش خدیجه(س) و علی(ع) نوجوانی کم‌سال، در کنار کعبه به راز و نیاز با خدا مشغول می‌شدند. نمازهای خدیجه(س) در شرایط سخت آغازین اسلام، از برجسته‌ترین نمونه‌های عبادت برای بانوان است؛ به‌گونه‌ای که اقتدای به نماز او در روزهای دشوار زندگی، هدیه‌ای معنوی محسوب می‌شود.

جایگاه نماز خدیجه(س) و سابقه پیشتازی در ایمان
خدیجه(س) در زمره «سابقون» (پیشگامان در ایمان) جای دارد که این خود نشانگر منزلت بی‌بدیل او نزد خداست. روایات تاریخی گواهی می‌دهند که او در سخت‌ترین لحظات، یاور پیامبر(ص) بود و رسول الله(ص) بارها به این همراهی اشاره فرمود. نمازهای او نه‌تنها الگویی برای زنان مسلمان، بلکه تجلی‌ای از اخلاص در عبادت است. آیات قرآن نیز بر جایگاه رفیع او تأکید دارد؛ از جمله آیه «السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ أُولَئِکَ الْمُقَرَّبُونَ» که مفسران، خدیجه را از مصادیق برجسته این آیه دانسته‌اند.

شیوه‌های توسل؛ از هدیه ثواب تا صلوات روزانه
بر پایه تجربه علمای بزرگ، توسل به روح پاک خدیجه(س) در حل مشکلات، روشی مجرّب است. هدیه‌دادن ثواب ختم قرآن، خواندن سوره‌های خاص یا اهدای نماز به روح این بانوی بزرگ، از راه‌های استمداد از شفاعت اوست. افزون بر این، صلوات فرستادن روزانه به روح مطهر خدیجه(س) – آن‌چنان که بزرگان دین توصیه کرده‌اند – در رفع حاجت‌ها و گشایش امور، تأثیری شگرف دارد. این سنت نیکو، پیوندی معنوی با بانویی برقرار می‌کند که همواره در نزد پروردگار، مقامی والا دارد.