ایشان با تأکید بر اینکه انسان همواره باید از دو امر مفسد؛ یعنی شیطان و هوای نفس، به خدا پناه ببرد، گفت: بین مَلَک و عقل انسان در یک طرف و شیطان و هوای نفس در طرف دیگر، جنگ دائمی برقرار است، تا زمانی که انسان ملکه‌ای در نفس خود ایجاد کند که به واسطه آن بتواند در برابر تمام هواهای نفسانی و شیاطین استقامت کند. برای سالم نگه داشتن نفس و قلب تا قیامت، باید شیطان و هوای نفس را شناخت و بر اساس آیات قرآن کریم و مواعظ اهل بیت(علیهم السلام)، تزکیه و جهاد با نفس داشت.

وی در ادامه به معرفی شیطان و طرق او در گمراه کردن بندگان از صراط مستقیم، بر اساس آیات و احادیث پرداخت و افزود: پس از آن که شیطان از درگاه الهی طرد شد، خطاب به خداوند، راه اغوای بندگان را این‌گونه توصیف کرد: «ثُمَّ لَآتِیَنَّهُمْ مِنْ بَیْنِ أَیْدِیهِمْ وَ مِنْ خَلْفِهِمْ وَ عَنْ أَیْمَانِهِمْ وَ عَنْ شَمَائِلِهِمْ». امام باقر(ع) در تفسیر این آیه، عبارت اول را اشاره به امر آخرت بیان می‌فرماید که شیطان آن را آسان جلوه می‌دهد. دومی، امر دنیا است که به جمع مال و ادا نکردن حقوق الهی و کمک نکردن به فقرا ترغیب می‌کند. «أیمانهم» امر دین است که در آن شبهه ایجاد کرده، گمراهی را زینت می‌بخشد. «شمائلهم» لذات و شهوات و تمایلات نفسانی است که بدین طریق، بر قلوب انسان‌ها تسلط می‌یابد. بنابراین، شیطان تمام تلاش خود را می‌کند تا اعتقادات و پایبندی‌های دینی را بگسلد و با آزاد کردن هوای نفس، در تمام اعضا و جوارح انسان تصرف کند. تمام نزاع‌هایی که واقع می‌شود، به خصوص در خانواده‌ها، شیطانی است.

این استاد اخلاق، راه مقابله با غلبه شیطان را نیز چنین شرح داد: بنا بر آیه 99 سوره نحل، اگر انسان ایمان و توکل به خداوند داشته باشد، شیطان حریف او نمی‌شود؛ چنان‌که در زندگی حضرت ایوب(ع) ملاحظه می‌شود. شیطان از خداوند اذن گرفت بر مال و جان او تسلط پیدا کند، اما هرچه کرد نتوانست دین او را بگیرد. طبق برخی روایات، پنج ویژگی است که اگر در انسان باشد، حیله و کارایی شیطان از بین می‌رود: 1. صادقانه خدا را خواستن و تنها از او طلب کردن. 2. توکل و اعتماد به خدا در تمام امور. 3. تسبیح و ذکر دائمی خداوند. 4. خیرخواهی برای دیگران و گره‌گشایی از مشکلاتشان. 5. جزع و فزع و بی‌صبری نکردن در مصیبت‌ها.