یأیها الذین آمنوا لاتخونوا اللّه و الرسول و تخونوا أماناتکم و أنتم تعلمون؛ ای کسانی که ایمان آورده اید! به خدا و پیامبر خیانت نکنید و آگاهانه به امانت های خود خیانت نورزید. (انفال، آیه 27)
در فرهنگ قرآن، امانت مفهوم وسیعی دارد و تمام شئون زندگی سیاسی، اجتماعی و اخلاقی را شامل می شود، از جمله:
الف) تمام نعمت های مادی و معنوی مثل مکتب قرآن، رهبر، فرزند و آب و خاک.
ب) اهل بیت پیامبر علیهم السلام.(1)
ج)هم خودمان برای خویشتن امانتیم "انکم کنتم تختانون انفسکم"(2) و هم جامعه برای ما.
د)انفال، غنائم، خمس، زکات و اموال عمومی. (ورود آیه در سوره انفال و غنائم جنگی)
ه)امام باقر (ع) فرمودند: احکام دین، فرائض و واجبات الهی امانت است.(3)
و)حکومت و مسئولیت.
بنابراین نافرمانی و ادا نکردن حقوق و وظایف خود در ارتباط با این امانت ها، خیانت است، چنان که ابن عباس می گوید: هر کس چیزی از برنامه های اسلامی را ترک کند، یک نوع خیانتی به خدا و پیامبر (ص) مرتکب شده است.(4)
همانگونه که پیشی گرفتن ناصالحان بر صالحان در مسئولیت های اجتماعی، خیانت به خدا، رسول (ص) و مسلمانان است.
پیامبر اکرم (ص) فرمودند: کسی که در امانت خیانت کند در حقیقت منافق است، هر چند روزه بگیرد و نماز بخواند و خود را مسلمان بداند و امام صادق (ع) فرمودند: نماز و روزه مردم شما را نفریبد زیرا گاهی همه آنها از روی عادت است. مردم را با راستگویی و ادای امانت امتحان کنید و بشناسید. (5)
امانتداری و رفتار عادلانه و دور از تبعیض از نشانه های مهم ایمان است، چنانکه خیانت به امانت علامت نفاق است. در حدیث است که به رکوع و سجود طولانی افراد نگاه نکنید، بلکه به راستگویی و امانتداری آنان بنگرید.
خیانت نکردن در امانت از وظایف و حقوق انسانی است، بنابراین حتی به امانت غیرمسلمان نیز نباید خیانت کرد.
در روایات متعدد منظور از امانت رهبری جامعه معرفی شده که اهلش، اهل بیت (ع) باشند.
آری کلید خوشبختی جامعه بر سر کار بودن افراد لایق و رفتار عادلانه است و منشاء نابسامانی های اجتماعی، ریاست نااهلان و قضاوت های ظالمانه است.
حضرت امیر المومنین (ع) فرموده است: "من تقدم علی قوم و هو یری فیهم من هو افضل، فقد خان الله و رسوله و المومنین" هر کس خود را در جامعه بر دیگران مقدم بدارد و پیشوا شود در حالی که بداند افراد لایق تر از او هستند، قطعا او به خدا، پیامبر (ع) و مومنان خیانت کرده است. (6)
امام باقر و امام صادق علیهماالسلام فرمودند: اوامر و نواهی خدا امانت های الهی هستند.
به طور کلی، خیانت در امانت شامل کتمان علم، حرفه و حق، تصاحب اموال مردم، اطاعت از رهبران غیرالهی، انتخاب همسر یا معلم نااهل برای فرزندان و ... می شود.
پی نوشت ها:
1-ملحقات احقاق الحق، ج 1، ص 564.
2-بقره، آیه 187.
3-تفسیر نورالثقلین.
4-تفسیر نور.
5- کافی، ج 2، ص 104.
6-الغدیر، ج 8.
برگرفته از کتاب دقایقی با قرآن
پایان/