به گزارش سرویس بهداشت و سلامت قدس آنلاین؛ نگاه، توجه و قضاوت دیگران منشا اضطراب شدیدی است که ترس از رفتارهای تحقیرآمیز و نابجا آنرا تقویت می کند. به این ترتیب فرد کم کم برای پیشگیری از بروز این شرایط در انزوا و تنهایی فرو می رود که در نتیجه شرایط بیمارگونه این ترس در وجودش نهادینه می شود.
هراس اجتماعی می تواند شبیه خجالت مفرط و بیمار گونه باشد که تاثیری جدی بر زندگی اجتماعی، خانوادگی و شغلی فرد مبتلا می گذارد. کسانی که از این مشکل رنج می برند همیشه به دنبال راهی می گردند تا به هر قیمتی از روبرو شدن با دیگران بگریزند و خود را از این موقعیت های استرس زا رهایی دهند. آنها به خوبی مشکل خود را می شناسند و معمولا مشورت با روانشناس را به تعویق می اندازند زیرا از بیان آن احساس شرم می کنند. به علاوه عموما اعتماد به نفس پایینی نیز دارند.
براساس تحقیقات اخیر، ۲ تا۴% افراد جامعه دچار هراس اجتماعی هستند. خانم ها بیش از آقایان گرفتار آن می شوند و نخستین علائم آن از دوران نوجوانی آغاز می شود.
برای تشخیص ابتلا به هراس اجتماعی فرد باید نخست مطمئن شود که هنگام قرار گرفتن در موقعیت هایی که تحت توجه دیگران است، ترسی همیشگی او راآزار می دهد. کسی که گرفتار این حالت است دائم وحشت دارد که مبادا در حضور دیگران حرفی بزند یا رفتاری انجام دهد که مورد قضاوت منفی آنها قرار گیرد. این ترس خیلی زود به اضطرابی همیشگی تبدیل می شود که فرد را به خاطر این شرایط احتمالی از حضور کنار دیگران منع می کند.
علل بروز هراس اجتماعی
امروزه به نظرمی رسد که فاکتورهای بیولوژیک عصبی، آموزشی، محیطی و روانشناختی در بروز ترس و واهمه از اجتماع نقش دارد. گرچه تا به حال ثابت نشده که هیچ ژنی در این باره دخیل است، اما مطالعات، وراثت را مهم و غیر قابل انکارمی دانند. اگر یکی ازاعضا خانواده دچاراین مشکل باشد، ‌احتمال اینکه دیگرافراد خانواده و فامیل نیز مبتلا شوند، زیاد است. تحقیقی روی دوقلوهای همسان نشان می دهد که اگریکی از آنها دچار هراس اجتماعی باشد، احتمال اینکه قل دیگرنیز درگیر شود، ۶/۱۲% است. این احتمال در مورد دوقلوهای غیر همسان ۸/۹% است.
بررسی های دیگر نیز اختلالات هورمونی را درافراد مبتلا تایید می کند. دراین صورت هورمون کورتیزول( هورمون استرس) بیشتر ترشح می شود. محققان همچنین به اختلالات ناقل های عصبی در این افراد نیز توجه کردند و متوجه شدند که سیستم نورآدرنرژیک عملکرد بیشتر و سیستم دوپامینرژیک فعالیت کمتری در این افراد دارند.
آموزش و محیط زندگی فرد نیز دربروز ترس و واهمه اجتماعی نقش دارند. مطالعات گویای آن است که هراس اجتماعی معمولا در خانواده هایی که ارتباط محدودی با جامعه و محیط بیرون دارند اتفاق می افتد. دراین خانواده ها،‌ فرزندان ازدوران کودکی تحت نظارت و مراقبت شدید والدین همستند و اجازه برقراری ارتباط با دیگران به آنها داده نمی شود. در نتیجه،‌ معمولا تجربه آسیب روحی هنگام روبرویی با دیگران به وجود می آید که می تواند مشکل را تشدید کند.
مشکلات همراه با هراس اجتماعی
کسانی که دچار ترس از اجتماع هستند معمولا از دیگر مشکلات روانشناختی نیز رنج می برند که از جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دیگراختلالات اضطرابی مانند ترس از قرمز شدن جلوی دیگران یا ترس از جمعیت.
- افسردگی
- اعتماد به نفس پایین
- مصرف زیاد موادی با خواص ضد اضطراب مانند الکل
- اختلال شخصیتی تیپ " شخصیت دوری گزین"
بازتاب این مسئله در کاهش فعالیت ها و علائق، مشکل در برقراری ارتباط دوستانه و عاشقانه، عدم توانایی در شرکت در جلسات و تبادل نظر با همکلاسی ها و همکاران کاملا ملموس است وکیفیت زندگی افراد مبتلا را تحت تاثیر قرار می دهد.
در موارد نادری ممکن است این مشکل که در شرایط خاصی بروزمی کند به تمام جنبه های زندگی فرد تعمیم پیدا کرده و در هر رویارویی با دیگران اتفاق بیفتد. این مشکل برای افراد مبتلا بسیار ناراحت کننده است و خطراقدام به خودکشی در آنها زیاد است.
افراد مستعد ابتلا به این مشکل
اضطراب اجتماعی در غالب موارد دردوران نوجوانی بروز می کند اما ممکن است علائم آن حتی از دوران کودکی نیز آغاز شود. همچنین امکان دارد در بزرگسالی پس از ضربه ای روحی نیز به وجود آید. مطالعات نشان میدهد که افراد مجرد، بیوه و مطلقه بیشتر در معرض این نوع ترس هستند.
علائم ترس اجتماعی
کسانی که از این مشکل رنج می برند تصورات منفی نسبت به خود دارند که همین اضطراب شدید به تدریج آنها را به دوری کردن از شرایطی که لازم به برقراری ارتباط با دیگران است پیش می برد. آنها توجه زیادی به رفتارهای اطرافیان دارند و همیشه برداشت های منفی می کنند. همچنین احساس می کنند که دیگران آنها را مسخره و تحقیر می کنند. علاوه بر اینکه اعتماد به نفس پایینی دارند، تصورات منفی مانند " من آدم بی ارزشی هستم"، " من موفق نمی شوم" و "‌ باز هم خوار و حقیر شدم" نسبت به خود دارند.
مهم ترین شرایطی که سبب ترس وهراس افراد مبتلا می شود، عبارتند از:‌
- ترس از صحبت کردن در حضور دیگران
- ترس از قرمزشدن مقابل دیگران
- ترس از خوردن و آشامیدن مقابل دیگران
- ترس از شرکت در جلسات و گفتگوها
- ترس از شرایطی مانند امتحان، گزینش و...
- ترس از مورد آزارو اذیت شدن
- ترس از تلفن زدن به افرادی غیر از خانواده
در مقابل این ترس ها، فرد در وهله اول سعی می کند تا خود را کنترل کند اما استرس همیشگی کم کم او را به فرار و اجتناب از جمع وامی دارد. این هراس واضطراب عموما با علائم جسمانی مانند افزایش ضربان قلب، سرگیجه، احساس خفگی،‌لرزش، سرخ شدن و... همراه است.
پیشگیری و درمان
افراد مبتلا به هراس اجتماعی معمولا از احساس شرم و خجالت نیز رنج می برند. به ندرت حاضر می شوند دراین باره مشورت کنند زیرا می ترسند که پزشک نیز قضاوت نادرستی نسبت به آنها داشته باشد. در مقابل هر ابراز استرس مرتبط با قضاوت و نگاه های دیگران باید مقاومت و با متخصص صحبت کرد زیرا در غیر این صورت ترس بیشتر خواهد شد.
والدین نیز باید به رفتارهای فرزندان توجه داشته باشند و اگر آنها برای حضور در جمع مشکل دارند حتما این حالت را جدی بگیرند. خجالت مفرط همراه با اعتماد به نفس پایین باید زنگ خطری قلمداد شود.
در رابطه با درمان نیز باید گفت که مشورت با روانشناس و روانپزشک ضروری است. راهکارهای تقویت اعتماد به نفس و ریلکسیشن برای غلبه بر ترس بسیار مفید خواهد بود که البته در بعضی موارد نیاز به مصرف دارو نیز ضروری است.
منبع:www.Passportsante.fr

خبرنگار: مریم سادات کاظمی