شما را نمی دانم ولی من از روزی که فرزندم به مدرسه رفت و از روزی که اولین کلمه را یاد گرفت بخواند، شاید تا به حال بی نهایت بار به او گفته ام درس بخوان...چرا پای تلویزیون نشستی مگه درس نداری، پاشو برو درس بخوان.باز که داری بازی می کنی مگه دانش آموز باید بازی کنه، برو درس بخوان.می خواهی با ما بیای میهمانی چه چیزا، برو بشین درس بخوان.حرف نزن، درس بخوان. بلند نشو، درس بخوان. راه نرو، درس بخوان، نخواب ، درس بخوان. نفس نکش، درس بخوان. بخوان. بخوان و....و در تمام این سالها که او را محکوم به درس خواندن کرده بودم هیچ بار و هیچ وقت به او یاد ندادم چگونه درس بخواند. راستش را بخواهید چون هیج کس به ما هم یاد نداده بود که چگونه درس بخوانیم و فقط شنیده بودیم که باید درس خواند و ما هم این کلام گهربار را تکرار کردیم.

اما، علی سمرقندیان مدرس دانشگاه و کارشناس ارشد روانسنجی درباره مشکل والدین با درس خواندن فرزندانشان می گوید: در کشورهای پیشرفته دنیا از همان سال اول تحصیل در کنار دیگر دروس، دانش آموزان درسی به نام روش مطالعه یا روش درس خواندن دارند. متاسفانه هم در سیستم آموزش و پرورش و هم در خانواده ها از وقتی که کودکان پا به مدرسه می گذارند دائم به آنها می گوییم درس بخوان و این کار درست نیست.

وی تصریح می کند: روانشناسی یادگیری یا پرورشی یک شاخه بزرگ روانشناسی است و به عبارتی این کار یک علم است. در این شاخه دائم به ما یاد می دهند چطور یاد بگیریم. اگر فرزندان ما یاد بگیرند که چگونه درس بخوانند دیگر نیاز به کمک والدین و یا معلم خصوصی نیست.به جای اینکه فرزندانمان را وابسته آموزشی و درسی به خود کنیم باید به آنان یاد بدهیم که چگونه درس بخوانند.

هنر برنامه ریزی

این مدرس دانشگاه می افزاید: در اولین قدم باید این مساله را مد نظر داشته باشیم که در برنامه ریزی ائتلاف انرژی نباید باشد. باید یاد بگیریم با انرژی کمتر، وقت کمتر به نتیجه بهتر برسیم این هنر برنامه ریزی است. افراد موفق آنهایی نیستند که زیاد درس می خوانند بلکه افرادی هستند که می دانند چگونه درس بخوانند.

سمرقندیان اولین گام در برنامه ریزی را روشن و مشخص بودن اهداف می داند و اظهار می دارد: اگر هدفتان روشن نیست و نمی دانید که چه می خواهید هر نوع برنامه ریزی منجر به شکست است. هدف هایتان را بر روی کاغذ بنویسید و در جاهایی بزنید که می بینید، اگر هدف جلوی چشم باشد می توانید برای آن برنامه ریزی کنید.

به گفته وی، دانش آموزان باید سه هدف را دنبال کنند:

الف) هدف بلند مدت مثلا تا آخر سال. البته باید دقت داشته باشید که هدف ایده آل ندهید بلکه هدف ممکن باشد.

ب) هدف میان مدت 2تا 3 ماه.

ج)هدف کوتاه مدت همین هفته .

این کارشناس می گوید: درگام دوم باید برنامه ای که می ریزیم برنامه ای باشد که از کوچکترین گام شروع شود، نگران نباشید اگر فرزندان شما دونده های خوبی باشند به موقع خوب خواهند دوید. بنابراین فرزندتان را دست کم نگیرید و این اطمینان را هم به آنان بدهید. اعتماد به نفس اولین و مهمترین مساله است، اعتماد به نفس آنان را حفظ کنید.

وی می افزاید: اگر در یک روز از صبح تا شب درباره خودتان یا هر فردی از خانواده از 10 جمله که رد و بدل می شود 8 مورد آن از بدی ها و 2مورد از خوبی های فرد باشد آن آدم محکوم به شکست است. اگر برعکس 7 جمله از خوبی ها و 3 مورد از نقاط ضعف او باشد این آدم موفق می شود. بنابراین احساس موفقیت به فرزندتان بدهید تا بتوانند بدوند، ولی متاسفانه ما به انواع مختلف این احساس را از فرزندامان می گیریم.

روش های برنامه ریزی درسی

به گفته سمرقندیان آدم ها در مغزشان ساعت فیزیولوژیک دارند، همان ساعتی که صبح ها طبق عادت سر ساعتی مشخص ما را بیدار می کند. بنابراین این ساعت را در فرزندامان باید تنظیم کنیم.

این مدرس دانشگاه تاکید می کند: اگر واقعاً قصد دارید نحوه درس خواندن و به نوعی برنامه ریزی درسی را به فرزنداتان یاد بدهید، به نکات زیر عمل کنید، اما باید این نکته مهم را مد نظر داشته باشید که هر کودکی قلق خاص خود را دارد و با همه یکسان نمی توان عمل کرد، کودکان شما مانند یک مساله هستند اگر راه حل آن را بدست آورید، کارتان راحت خواهد شد، بنابراین توصیه می شود:

1 – از او بپرسیم چند ساعت در روز می تواند درس بخواند، هر چه او گفت بپذیریم حتی اگر گفت یک ساعت به او نخندیم و سرزنش نکنیم.

2- تمرکز و یادگیری مغز هر آدمی با توجه به سن او متفاوت است. اگر فرزند شما در دوره ابتدایی است 10تا 15 دقیقه، اگر در دوره متوسط اول (راهنمایی) است30تا 35 دقیقه و در بهترین شرایط 40 دقیقه و اگر دبیرستانی است 45 دقیقه و در بهترین شرایط 50 دقیقه می تواند تمرکز کند. بیشتر از این زمان های یاد شده او دیگر آدم درس خوانی نیست و احتیاج به استراحت دارد.

3- فرزندانمان را عادت به تمرکز بدهیم. به او بگوییم این مدت زمانی را که قرار است درس بخوانی (با توجه به زمان هایی که در بالا قید شد) برو در اتاقت و شروع کن به درس خواندن و به هیچ دلیل نباید در این زمان مشخص از سر درس خواندنت بلند شوی. دانش آموز باید یاد بگیرد مثلا 45 دقیقه ای که برای درس خواندن مشخص کرده در یک محل که محلی آرام و خلوت باشد بنشیند و درس بخواند. اگر در این مدت درس را یاد گرفت که چه بهتر اما اگر یاد نگرفت اهمیت ندارد. مهم تمرکز کردن است و کم کم حالت درس خواندن برای او ایجاد می شود.

تحقیقات نشان داده که مغز انسان مثل یک ماشین نیاز به گرم شدن دارد در 15 دقیقه اول هنوز گرم نشده و بعد از این 15 دقیقه تازه شروع به کار می کند. نکته مهم این است که این 15 دقیقه اول را هر طور هست دوام بیاورد.

4- نکته دیگر استراحت بعد از زمان مشخص شده است که دانش آموز باید 15 دقیقه استراحت کند. اگر این استراحت را به آنان ندهیم درس خواند آنان جواب نمی دهد.استراحت باید متنوع بوده و حرکت داشته باشد. به ازای هر 2 ساعت که فرزنداتان در یک اتاق در بسته هستند نیاز به هوای تازه و اکسیژن گیری دارند.

5- مشکل دیگری که ما با فرزندان مان داریم این است که بد مطالعه می کنند و 45 دقیقه مطالعه آنان به اندازه 5 دقیقه هم جواب نمی دهد! اولین قدم این است که به آنان یاد بدهیم همراه با مطالعه کردن یادداشت بردارند. مطالعه صرف ما را در10 دقیقه خسته می کند.فعالیت اگر هدفمند نباشد ذهن شروع به پرداختن به مسایل بی فایده می کند. بنابراین لازم است زمان مطالعه یادداشت برداری کنیم. نیم ساعت مطالعه پر برکت بهتر از 45 دقیقه مطاله کم برکت است.به فرزندانمان روش یادداشت برداری را یاد بدهیم. باید تا می توانند کوتاه یادداشت برداری کنند و به جای جمله کلمات کلیدی را یادداشت کنند.6- مورد دیگر که باید مد نظر داشته باشیم. مرور کردن است. تحقیقات نشان داده مطلبی را که امروز خوانده ایم، فردا 80 درصد آن از بین رفته و تنها 20 درصد باقی می ماند و بسیاری از جزئیات را نیز فراموش می کنیم.اگر در طول روز 2جلسه درس خوانده است، قبل از خواب آن را از روی یادداشت ها مرور کند. مدت زمان مرور نباید طولانی باشد.

7- هر هفته فرد باید ارزیابی از خودش بدهد. از او بپرسید آیا از خودت راضی هستی؟ از او بخواهید احساسش را از چند جلسه ای که در این هفته مطالعه کرده بنویسد.روزهای اول طوری عمل کنیم که او احساس خوبی داشته باشد. همه ما نیاز به مشوق داریم، نیاز داریم به کسانی که به ما بگویند خوب است برو. اگر این روش را ادامه بدهد، کم کم پیش خواهد رفت و روش درس خواندن را خواهد آموخت.