نیکسون که برای دومین بار و با شمار آرای بالا و محبوبیت کم نظیر به کاخ سفید رفته بود شاید فکر می کرد زلزله های سیاسی هم نمی تواند صندلی ریاست جمهوری او را متزلزل کند اما کمتر از دوسال بعد، رسوایی «واترگیت» زلزله ای شد که ریشترهای آن خیلی بیشتر از محاسبات و پیش بینی های ساکنان کاخ سفید بود.

* شهروند معمولی

سال 1913 در شهر «یوربا لیندا» ی کالیفرنیا به دنیا آمد. در خانواده ای معمولی و پدر و مادری معمولی تر که نه سیاستمدار بودند و نه ثروتمند یا سرشناس. 9سال بعد هم مشکلات اقتصادی آنها را وادار کرد به شهر دیگری کوچ کنند و «ریچارد» کوچک هم مجبور شد همانطور که درس می خواند به معیشت خانواده هم کمک کند.

بقیه زندگینامه اش نیز همینطور معمولی ادامه پیدا می کند. یعنی ادامه تحصیل در کالج محل زندگی اش، گرفتم بورس تحصیلی برای خواندن رشته حقوق و بعد هم وکالت و ازدواج. یکی دو سال بعد اما زندگی عادی او رنگ عوض می کند. یعنی وقوع جنگ جهانی دوم و پیوستن او به نیروی دریایی زندگی «ریچارد» را دستخوش تغییراتی می کند که مقدمه تحول بزرگ در زندگی اش است. قدم اول برای این تحول حضور در کنگره به نمایندگی از ایالت کالیفرنیاست . سال 1950 او یک سناتور است و 3 سال بعد معاون رئیس جمهور-آیزنهاور- می شود و تا سال 1961 در این سمت باقی می ماند. رقابت در انتخابات ریاست جمهوری بعدی با اختلاف اندک به جان اف کندی می بازد اما سال 1968 در یکی از نزدیک ترین رقابت های انتخاباتی آمریکا بر رقیب دموکراتش پیروز می شود و به عنوان جوان ترین رئیس جمهور و نخستین کالیفرنیایی به کاخ سفید می رود.

* محبوب ترین یا منفور ترین؟

چند سال پیش پایگاه اینترنتی «اِ باوت» فهرست 8 رئیس جمهور منفور تاریخ آمریکا را منتشر کرد و «ریچارد نیکسون» را پس از جورج بوش (پسر) و با دلایل ریز و درشت در جایگاه دوم این فهرست قرار داد. البته سی و هفتمین رئیس جمهور آمریکا یک منفور مادرزاد و بالفطره نبود و مانند بسیاری از رهبران دیگر این کشور ابتدای کار کلی طرفدار پروپا قرص برای خودش داشت. در دومین دوره حضور در کاخ سفید هم توانسته بود رأی بسیاری بالایی را به دست بیاورد و مقتدرانه روی صندلی ریاست جمهوری بنشیند. محبوبیت «نیکسون» یک شبه و ناگهانی به دست نیامده بود. پس از یک دوره 4 ساله نسبتاً موفق بخت یارش شده بود و توانسته بود پای آمریکا را از باتلاق ویتنام بیرون بکشد و سربازان آمریکایی را به خانه هایشان برگرداند. سربازگیری اجباری را لغو کرده بود، با حضور در چین برای نخستین بار باب روابط دیپلماتیک با اژدهای زرد را گشوده بود، با اتحاد جماهیر شوروی مذاکره کرده و با سیاست تشنج زدایی پیمان منع تولید موشک های ضد موشک را امضا کرده بود ، تمرکز قدرت در واشنگتن را شکسته و به ایالات مختلف اختیارات بیشتری را واگذار کرده بود، با لغو قانون جدا سازی رنگین پوستها در مدارس جنوبی آمریکا ،تبعیض نژادی را کمرنگ کرده بود ، نظارت بر دستمزدها و قیمت گذاری کالا در زمان او شدت یافته بود و... اما با وجود این همه محبوبیت ، «واترگیت» لعنتی و سماجت و کنجکاوی دو روزنامه نگار سبب شد همه رشته های محبوبیت 6 ساله او ، یکشبه ،پنبه شود و پته رئیس جمهور و کارهای غیر قانونی اش روی آب بیفتد.

* مأمور هتل

«واتر گیت» یک مجتمع مسکونی-اداری و هتل بود که در جریان رقابت های انتخاباتی بخشی از آن به ستاد انتخاباتی دموکراتها تبدیل شده بود. یکی از مأموران حراست هتل بعدها نواری ضبط شده ای را یافت که نشان می داد مأموران اف بی آی با ورود به این ستاد انتخاباتی در آن دستگاه شنود کار گذاشته و مدارکی را نیز به سرقت برده اند. دو روزنامه نگار از «واشنگتن پست» این ماجرا را رسانه ای کردند. این ماجرا به رسوایی کاخ سفید و شخص نیکسون منجر شد تا جایی که پیش از برکنار شدن توسط کنگره ، خودش استعفا کرد. پس از استعفا با سه جرم سنگین محاکمه و محکوم شد اما  رئیس جمهور بعدی با اختیارات قانونی او را عفو کرد.رسوایی«واترگیت» زلزله ای بود که تنها نیکسون را به سقوط نکشید بلکه بعدها مدارکی به دست آمد که نشان داد این روش جاسوسی از دیرباز در رقابت های انتخاباتی مورد استفاده قرار می گرفته و فعالیت جاسوسی دولت از شهروندان ریشه های عمیق تر و گسترده تری دارد. فکر می کنید چرا «جرالد فورد» پس از روی کار آمدن بلافاصله «نیکسون» را  با وجود اتهام های بسیار سنگین عفو کرد؟

* برترین رئیس جمهور سینما

البته «واترگیت» چندان هم برای نیکسون بد نشد! درست مانند ماجرای ویتنام که نیکسون به عنوان معاون رئیس جمهور یکی از عوامل درگیر کردن سربازان آمریکایی در جنگی طولانی بود اما در دوره ریاست جمهوری به قهرمانی تبدیل شد که سربازان کشورش را از باتلاق نجات داده است . در ماجرای واتر گیت هم اگرچه دو سال باقیمانده از ریاست جمهوری اش را از دست داد اما تبدیل به رئیس جمهوری شد که هالیوود بیشتر از دیگران از او فیلم بسازد. از « همه مردان رئیس جمهور» که برنده 4 اسکار شد بگیرید تا  «نیکسون» ، «ترور ریچارد نیکسون» و « نیکسون / فراست» که در این فیلم آخری نیکسون پذیرفت تا رو به روی یک خبرنگار بنشیند و به همه چیز در باره واتر گیت اعتراف کند.

* نیکسون و ایران

برای ما ایرانی ها «نیکسون» نه به خاطر واترگیت بلکه به دو دلیل دیگر ، از دیگر رئیس جمهور های آمریکا منفور تر است. دلیل اول اعتراف هایی است که پیش از مرگ در باره دخالت آمریکا در کودتای 28 مرداد کرد و آن را توجیه کرد در حالیکه خودش آن زمان معاون رئیس جمهور بود. دلیل دوم سفرش به ایران که منجر به شهادت، زخمی شدن و دستگیری تعدادی از دانشجویان شد. البته دیدگاه او در باره ریشه های انقلاب اسلامی که در یکی از کتابهایش بیان می کند نشان می دهد که شخصیت اول رسوایی واترگیت از انقلاب مردم ما و به خطر افتادن منافع آمریکا و اسرائیل در جهان دلش خون است.  با همه این حرف و حدیث ها ، آمریکایی ها ریچارد نیکسون را از جنجالی ترین، باهوش ترین و قاطع ترین رئیسان جمهورکشورشان می دانند هرچند که در 20 سال پایانی عمرش او را به شخصیتی منزوی و فراموش شده تبدیل کردند تا در 22 آوریل سال1994 و در 81 سالگی به دلیل سکته مغزی جان به جان آفرین تسلیم کند.

* خرده فرمایشات پرزیدنت

نیکسون چه در دوره ریاست جمهوری و چه بعد آن کلمات قصاری را هم بر زبان آورده که خواندنش بهتر از هر چیزی می تواند به شما کمک کند که بدانیبالاخره آدم محبوبی است یا منفور: « ما به مردم یک چیز می‌گوییم ولی در عمل یک کار دیگر می‌کنیم... من خیلی به سیاه‌پوستان آمریکایی علاقه دارم ولی متأسفانه می‌دانم که تا پانصد سال دیگر هم هیچی نمی‌شوند البته مکزیکی ها با آنها فرق دارند و مثل کاکا سیاهها مانند یک گله سگ زندگی نمی کنند!... ملتی که صلح را تنها از راه‌های مسالمت آمیز پیگیری کند، بزودی بخشی از یک ملت دیگر می‌شود... ایالات متحده همراه با بریتانیا، از یک کودتا در ایران حمایت کردند که شر مصدق را کم کرد...».