به گزارش قدس آنلاین، ضرورت تحول در علوم انسانی و ایجاد علوم انسانی بر مبنای آموزه های اسلامی دارای دیدگاه های مختلفی نزد صاحب نظران و اندیشمندان است، که آیا لزوماً احتیاج به تاسیس علوم انسانی اسلامی وجود دارد یا می توان با تغییرات و یا حذر کردن از مواردی از آموزه های غربی به مقصود و نتیجه مطلوب رسید، و همچنین بررسی و تحلیل و چگونگی پیاده سازی بیانات و فرامین بزرگان و عالمان در این باب ما را بر آن داشت تا با حجت الاسلام والمسلمین دکتر علی مصباح دکترای فلسفه دین از دانشگاه «مک گیل» کاناداو عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) و مدیر مسئول فصلنامه علمی و پژوهشی «معرفت فلسفی» گفتگویی ترتیب دهیم که ماحصل آن در ادامه تقدیم حضورتان می گردد.
دیدگاه مقام معظم رهبری( مدظله) در مورد علوم انسانی، تهذیب در مقابل علوم غربی است یا تشکیل علوم انسانی اسلامی؟
آنچه از مجموعه فرمایشات مقام معظم رهبری(مدظله) به دست می آید آن است که برخلاف دیدگاه‌های رایج غربی که نوعی تعارض و تزاحم میان علم (و ازجمله علوم انسانی) و دین را ترویج می کنند، دین اسلام و علم از جهات متعددی به یکدیگر یاری می رسانند. دین علاوه بر ایجاد انگیزه الهی برای پی جویی علم، مبانی صحیح علوم انسانی را در اختیار دانشمند قرار می دهد، همچنان که جهت‌دهی و تعیین اهداف صحیح انسانی و الهی برای کاربرد علوم را نیز برعهده دارد. به‌علاوه، دین اصول اخلاقی تحقیق و کاربرد علوم را در اختیار محققان قرار می دهد، و از تقلید کورکورانه برحذر می دارد.
اگر می توان با نقد، تهذیب یا تکمیل علوم انسانی غربی به نتیجه دلخواه برسیم، آیا تاسیس علوم انسانی اسلامی ضرورت دارد؟
پرداختن به علوم انسانی موجود از چند جهت ضرورت و اهمیت دارد: اول آن که این علوم در دانشگاه‌های کشورهای اسلامی و ازجمله کشور ما آموزش داده می‌شوند. در کشور ما هم‌اکنون حدود سه میلیون دانشجو در رشته‌های مختلف علوم انسانی مشغول به تحصیل‌اند و همین نظریات غربی را فرامی‌گیرند؛ نظریاتی که بر اساس مبانی، جهت‌گیری‌ها و اهداف غیردینی و بعضا‌ً ضددینی و انحرافی استوار شده‌اند. روشن کردن نقاط ضعف و قوت، و نقد علمی این نظریات رسالت عالمان متدین است تا از این انحرافات جلوگیری کند.
وجه دوم آن است که هم اکنون، نظریات غربی رایج علوم انسانی مبنای سیاست‌گذاری‌ها، برنامه‌‌ریزی‌ها و تصمیمات در کشورهای اسلامی است. حیات اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی این کشورها بر پایه این نظریات شکل گرفته و اداره می‌شود. تغییر یک‌باره این روند ممکن نیست و باید در یک برنامه‌ریزی بلندمدت، این روند تصحیح شود و این کار بدون آگاهی عمیق از این علوم و مبانی آنها و نقاط قوت و ضعف آنها امکان‌پذیر نیست.
نکته سوم آن است که تا مشکلات و ضعف‌های اساسی علوم انسانی غربی برای دست‌اندرکاران، اساتید و دانشجویان روشن نشود، انگیزه‌ای برای تلاش در جهت تحول این علوم به‌وجود نمی‌آید.
چهارمین جنبه به ماهیت علم بازمی‌گردد که در انحصار هیچ فرد یا ملتی نیست. هیچ علمی هم در خلأ و از صفر آغاز نمی‌شود. علوم بشری از جهات مختلفی درهم تنیده و به یکدیگر وابسته‌اند؛ از ایجاد سؤال و طرح مسأله، تا در اختیارگذاشتن مبانی، تا استفاده از یافته‌های صحیح یکدیگر، و… . همان‌گونه که غربیان با استفاده از علوم مسلمانان به کشفیات و پیشرفت‌های جدید رسیدند، و همان‌گونه که اسلام دستور داده است که «اطلبوا العلم و لو بالصین»، امروز هم برای دست‌یابی به حقایق در علوم انسانی نباید از هیچ تلاشی فروگذار کرد.
آیا تشکیل و ایجاد علوم انسانی اسلامی با پارامتر های فلسفی ومکتبی اسلامی قابل تحقق و دست یافتنی است؟
دین مقدس اسلام که علاوه بر عقل، شهود، و تجربه، از تعالیم وحیانی بهره می‌برد، از مبانی اعتقادی و ارزشی استوار و عمیقی برخوردار است. استخراج و مبناقراردادن آنها برای علوم انسانی می‌تواند تضمین‌کننده دست‌یابی به حقایق اصیل و دستورالعمل‌های حیات‌بخش در زمینه‌های مختلف این علوم باشد.
آیا منابع علوم انسانی اسلامی جوابگوی نیازهای امروزی ومورد اهتمام در بحث ایجاد علوم انسانی اسلامی است؟
علوم انسانی اسلامی باید از همه منابع معرفت در جای خودش و با توجه به قلمرو و محدودیت‌های هر یک از آنها بهترین استفاده را ببرد، و این امر تضمین‌کننده موفقیت آن در بالاترین درجه است.
در بحث تولید علوم انسانی اسلامی بحث نوآوری مطرح است، منظور از نوآوری چیست؟
نوآوری در علوم می‌تواند در هر یک از جنبه‌ها و مراحل تحقیق علمی رخ دهد. این جنبه‌ها می‌توانند در موضوع، روش، مبانی، و اصول این علوم در مراحل توصیف، تفسیر، تبیین، و توصیه باشد.
طلیعه
انتهای خبر/
نظر شما